Άνθρωπος στη θάλασσα! – Τί προβλέπεται και τι συνέβη…

Η περίπτωση “άνθρωπος στη θάλασσα” (man overboard/MOB) αποτελεί μια έκτακτη κατάσταση που απαιτεί σειρά άμεσων ενεργειών, οι οποίες περιγράφονται σε κάθε εγχειρίδιο οδηγιών πλοίου, για την οποία δίδονται επιπλέον σαφείς οδηγίες από κάθε ναυτικό ή ναυτιλιακή εταιρεία. Σε μια τέτοια περίπτωση, το προσωπικό του πλοίου τίθεται σε συναγερμό και προσπαθεί να σώσει τον άνθρωπο. Η ζωή κάθε ανθρώπου είναι ανεκτίμητης αξίας και ο Διεθνής Οργανισμός Ναυσιπλοΐας (ΙΜΟ) όχι μόνο το αναγνωρίζει, αλλά έχει επιβάλει σε όλα τα πλωτά μέσα, συγκεκριμένες ενέργειες και μαθήματα.

Από την 1η Ιανουαρίου 2016, ο Διεθνής Οργανισμός Ναυσιπλοΐας έχει καταστήσει υποχρεωτικό ένα σύστημα ελέγχου συμμόρφωσης από τα κράτη για τα πλοία τους. Η Σύμβαση Ασφάλειας Ζωής στη Θάλασσα (SOLAS Convention) περιέχει ειδικές οδηγίες και συγκεκριμένες απαιτήσεις, που ισχύουν ακόμη και για τις βάρκες. Επίσης συνιστά την εκπαίδευση με γυμνάσια “ανθρώπου στη θάλασσα” με το πλοίο και εν πλω και εν όρμω, σε μηνιαία βάση.

Για να σωθεί μια ανθρώπινη ζωή, στη γέφυρα κάθε πλοίου, αλλά και σε όλα τα εξωτερικά καταστρώματα, όλα τα πλοία είναι υποχρεωμένα να έχουν κυκλικά σωσίβια δεμένα με σχοινί που να επιπλέει και με σημαντήρα επισήμανσης, που έχει φως, ώστε, όποιος από το πλοίο εντοπίσει άνθρωπο στη θάλασσα, να του το πετάξει. Ταυτόχρονα προβλέπεται να γίνονται συγκεκριμένες ενέργειες από το προσωπικό της γέφυρας, που εκτός του χειρισμού του πλοίου πρέπει να εκπέμψει ένα κατεπείγον σήμα “May Day” και να σημάνει τη θέση του ανθρώπου.

Όλες οι σύγχρονες συσκευές GPS και το ECDIS, έχουν ένα ειδικό κομβίο MOB (Man Overboard) που πιέζοντας το, γίνονται διάφορες λειτουργίες, ώστε να ξεκινήσουν οι προσπάθειες εντοπισμού και περισυλλογής του ανθρώπου. Ο Αξιωματικός Φυλακής του πλοίου επιπλέον πρέπει να σημάνει το γεγονός στα γειτονικά πλοία, με ύψωση του σημείου “O” (ΟSCAR) την ημέρα ή αφή των ειδικών φώτων τη νύχτα και να εκτελέσει ειδικούς χειρισμούς του πλοίου για την περισυλλογή του ανθρώπου, καθώς και να καθαιρέσει τη λέμβο διάσωσης.

Το “ατύχημα” ήταν έγκλημα

Το βράδυ της 5ης Σεπτεμβρίου, στο μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας, ένας άνθρωπος έπεσε στη θάλασσα. Ένας άνθρωπος, που όπως αποδεικνύεται σε βίντεο που κυκλοφόρησαν, σπρώχτηκε βίαια από τον ύπαρχο του πλοίου “Blue Horizon” και έπεσε στη θάλασσα. Η πτώση αυτή του ανθρώπου αγνοήθηκε και το πλοίο συνέχισε το ταξίδι του για την Κρήτη, σαν να μην συμβαίνει τίποτε. Αν δεν ήταν τα βίντεο, οι φωτογραφίες και τα τηλεφωνήματα σε λιμεναρχείο και εισαγγελία, το συμβάν θα ήταν ένα “ατύχημα”. Ένας άνδρας, στην προσπάθειά του να επιβιβαστεί καθυστερημένα στο πλοίο που αναχωρούσε, γλίστρησε, χωρίς να γίνει αντιληπτός και βρέθηκε στη θάλασσα! Έτσι ανέφεραν αρχικά το συμβάν διάφορα ΜΜΕ.

Όμως, δεν ήταν έτσι. Ήταν μια εγκληματική ενέργεια που συντελέστηκε από πολλούς. Ο άτυχος άνθρωπος είχε εισιτήριο, είχε επιβιβαστεί νωρίτερα, αλλά για κάποιο λόγο εξήλθε και όταν επέστρεψε, είχαν λύσει τους κάβους με το πλοίο να είναι σε φάση απόπλου με τον καταπέλτη ανοικτό, πράγμα που ρητά απαγορεύεται. Πρώτα σηκώνεται ο καταπέλτης και ασφαλίζεται, μετά λύνουν οι κάβοι και μετά το πλοίο αναχωρεί. Έτσι προβλέπεται και έτσι πρέπει να γίνεται.

Είναι αποδεδειγμένο, πως μια καταστροφή επέρχεται όταν υπάρχει σωρεία λαθών. Ένα μόνο λάθος, σπάνια φέρνει την καταστροφή. Δυστυχώς το βράδυ εκείνο στο λιμάνι του Πειραιά, έγινε μια εγκληματική ενέργεια, μια εν ψυχρώ δολοφονία, από επαγγελματίες μόνο κατ’ όνομα “ναυτικούς” και σωρεία λαθών και παραλείψεων. Λυπάμαι που γρήγορα κατέληξα στο συμπέρασμα αυτό, αλλά τα βίντεο που όλοι είδαμε επιβεβαιώνουν την πράξη.

Ο άτυχος επιβάτης, αντί να βοηθηθεί από τα δύο μέλη του πληρώματος, τον ύπαρχο και τον λοστρόμο, απωθήθηκε δύο φορές. Ο χειριστής, που παρακολουθούσε από πιο πίσω ατάραχος, σήκωσε τον καταπέλτη. Μόλις όμως αυτός σηκώθηκε, με τρία άτομα πάνω σε αυτόν, η άκρη του, το αρθρωτό του μέρος, το πέδιλο όπως το λένε, δίπλωσε και αυτός που ήταν πάνω του, σπρωγμένος από αυτούς που ήταν στο σταθερό μέρος, έπεσε στην θάλασσα. Ο ύπαρχος του πλοίου με δυσκολία κρατήθηκε και δεν έπεσε και αυτός.

Άνθρωπος στη θάλασσα – Ερωτήματα 

ύλογα λοιπόν γεννώνται στον καθένα, τα ακόλουθα ερωτήματα:  Πού ήταν ο έλεγχος για τον αριθμό των αυτοκινήτων που έφταναν μέχρι τον καταπέλτη; Ίσως και αυτό να ήταν η αιτία στο να μην υπάρχει χώρος ούτε για ένα επιπλέον επιβάτη… Πού ήταν ο έλεγχος του υπεύθυνου, που ενώ είχαν λύσει οι κάβοι, ο καταπέλτης ήταν κάτω; Ειδικά για το θέμα αυτό το άρθρο 11 του ΠΔ 177/2000 ρητά αναφέρει πως η ασφάλιση του καταπέλτη πρέπει να γίνεται με ευθύνη του πλοιάρχου.

Πού ήταν ο έλεγχος και η αντίδραση του χειριστού και του επόπτη στην πρύμη, που ενώ υπήρχαν πάνω του άτομα, ο καταπέλτης ανυψωνόταν και το πλοίο ήταν εν κινήσει;
Πού είναι η “ανθρωπιά” του πληρώματος που φυσιολογικά όταν βλέπει κάποιον που προσπαθεί να επιβιβαστεί και που ίσως να κινδυνέψει με την ενέργεια του αυτή, να μην του δίνει χέρι βοηθείας; Πού ήταν ο έλεγχος από το Λιμενικό που δεν είναι μόνο για τήρηση μέτρων τάξης στο λιμάνι αλλά και της ασφάλειας; Ο πράκτορας ή η εταιρεία δεν θα έπρεπε να είχαν εκεί κάποιο εκπρόσωπο;

Πού είναι η υπευθυνότητα και ο επαγγελματισμός των βαθμοφόρων του πλοίου στη πρύμη, που με στολή χωρίς διακριτικά και ενεργώντας σαν “προστάτες” νυχτερινού κακόφημου κέντρου, ενήργησαν και μετά αδιαφόρησαν; Γιατί αυτοί δεν ενημέρωσαν αμέσως την γέφυρα, ώστε να σταματήσουν οι μηχανές και να αρχίσει η διάσωση; Δεν είχαν επικοινωνία; Αν όμως τα τηλέφωνα δεν λειτουργούσαν, τότε υπήρχε ο φορητός πομποδέκτης που όλοι οι εμπλεκόμενοι έχουν μαζί τους. Μήπως φοβήθηκαν τις συνέπειες, ή μήπως απλά φέρθηκαν απάνθρωπα και αδιαφόρησαν;

Πού είναι ο έλεγχος του πλοίου από τον πλοίαρχο του; Καλά οι άνθρωποι του στον καταπέλτη, θέλω να πιστεύω, δεν του είπαν, αυτός δεν είχε εικόνα από τις κάμερες που έχουν τοποθετηθεί γι’ αυτόν τον σκοπό; Πού είναι η υπευθυνότητα, ο επαγγελματισμός και η ανθρωπιά του πλοιάρχου, που ενώ αρκετοί επιβάτες, όπως καταθέτουν, τον ενημέρωναν για το συμβάν, αυτός κώφευε;

Πού είναι η ετοιμότητα του πλοίου για διάσωση ανθρώπου; Γιατί κανένας δεν έριξε κάποιο σωσίβιο; Μόνο μετά που έφυγε το πλοίο, πέταξαν από το παραπλεύρως ευρισκόμενο, το “ΕΛΥΡΟΣ”, ένα κυκλικό σωσίβιο αλλά ήταν πολύ αργά. Απαντήσεις σε αυτά θα μας δώσει ο καταγραφέας ταξιδιού, το Voyage data recorder (VDR) που όλα τα πλοία έχουν υποχρέωση να έχουν.

Ανεπίτρεπτο έγκλημα

Είναι εγκληματική ενέργεια το σπρώξιμο ενός ανθρώπου στη θάλασσα, όπως και η μη άμεση αναφορά του συμβάντος, στη γέφυρα και η έναρξη των διαδικασιών διάσωσης. Εγκληματική επίσης είναι και η αδιαφορία του πλοιάρχου για την μη κράτηση των μηχανών και η συνέχιση του πλου μέχρι την Αίγινα. Δυστυχώς το πλοίο απέπλευσε με τις συνειδήσεις των υπευθύνων ήσυχες αφού, ίσως θεώρησαν πως κανείς δεν θα είδε το περιστατικό. Είναι ανεπίτρεπτο να αποπλέει ένα πλοίο που ενεπλάκη σε κάποιο συμβάν που έγινε αντιληπτό και που οι αρμόδιες αρχές ενημερώθηκαν από ενεργούς πολίτες, να δίδεται μετά από 44 λεπτά από τον εισαγγελέα και το κεντρικό λιμενάρχη του Πειραιά, η εντολή επιστροφής του στο χώρο του ατυχήματος!

Για την υπόθεση αυτή, μόλις το πλοίο επέστρεψε, συνελήφθησαν τέσσερα άτομα (πλοίαρχος, ύπαρχος, λοστρόμος και αξιωματικός πρύμης) και η Εισαγγελία του Πειραιά άσκησε ποινική δίωξη για ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο κατά του μέλους του πληρώματος που έσπρωχνε τον 36χρονο. Για συνέργεια στην ανθρωποκτονία διώκονται άλλα δύο μέλη του πληρώματος, ενώ ο πλοίαρχος διώκεται για επικίνδυνη παρέμβαση στις θαλάσσιες συγκοινωνίες.

Εύχομαι τα παθήματα αυτών και τα συμπεράσματα που θα προκύψουν από την διαδικασία αυτή να γίνουν μαθήματα για όλους μας. Η εν γένει συμπεριφορά και αντίδραση, των τεσσάρων αυτών ναυτικών, σαν επί 41 έτη ναυτικός, με θλίβει και με εξοργίζει και πιστεύω πως το ίδιο θα αισθάνονται και όλοι οι Έλληνες ναυτικοί. Δυστυχώς το χαμόγελο του γελαστού από τον Άγιο Νικόλαο παιδιού, του Αντώνη Καρυώτη, δεν θα το ξαναδούμε. Ο χαμός του ας γίνει αφορμή για βελτίωση των διαδικασιών που ισχύουν στα επιβατικά πλοία. Το όλο περιστατικό πρέπει να προβληματίσει όλους. Πρωτίστως όμως πρέπει να προβληματίσει τις ναυτιλιακές εταιρείες, σε ό,τι αφορά την πρόσληψη προσωπικού, εκπαίδευση πληρωμάτων και έλεγχο εξασφάλισης των προβλεπομένων.

Το Λιμενικό Σώμα (όπου ήδη σημειώθηκαν καρατομήσεις) θα πρέπει με τη σειρά του να λάβει μέτρα ώστε στο χώρο κάθε πλοίου που καταπλέει ή αποπλέει, να υπάρχει πάντα όργανό του. Ίσως αν υπήρχε ο ύπαρχος να απευθυνόταν στον λιμενικό και να μην χρειαζόταν να χειροδικήσει. Ίσως πάλι να διδόταν εντολή να μείνει στο πλοίο, αφού επιβιβάστηκε με ασφάλεια. Επίσης το Λιμενικό θα πρέπει να εκπονήσει νέες οδηγίες και να καθιερώσει αναθεωρημένα πλέον πρωτόκολλα από/επιβίβασης επιβατών. Οι πολίτες γενικά, πρέπει να ξεφύγουν από την αντίληψη ότι αν αναφέρουν ένα συμβάν στις αρχές θα είναι “καταδότες”!