Τί αποφάσισε το Συμβούλιο Επικρατείας για την απαλλαγή από τα Θρησκευτικά

Αντισυνταγματικές έκρινε η Ολομέλεια του ΣτΕ τις περσινές αποφάσεις του υπουργείου Παιδείας για την απαλλαγή των μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από το μάθημα των Θρησκευτικών για το σχολικό έτος 2020-2021. Η Ολομέλεια αποφάνθηκε ότι, για να έχουν νόμιμη υπόσταση, έπρεπε να είχαν δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως αλλά και να είχαν νομοθετηθεί.

Υπενθυμίζεται ότι γονείς μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης προσέφυγαν στο Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο για να ακυρωθούν δυο αποφάσεις του υφυπουργού Παιδείας με τις οποίες παρατάθηκε η προθεσμία υποβολής υπεύθυνης δήλωσης για τη χορήγηση απαλλαγής από το μάθημα των Θρησκευτικών για το σχολικό έτος 2020-2021. Το ΣτΕ με την υπ΄ αριθμ. 1362/2021 απόφασή του (πρόεδρος Μαίρη Σαρπ και εισηγήτρια η σύμβουλος Επικρατείας Παρασκευή Μπραΐμη), έκανε δεκτές τις αιτήσεις των γονέων και ακύρωσε τις προσβαλλόμενες αποφάσεις.

Η απόφαση του ΣτΕ ρυθμίζει ουσιαστικά κατά τρόπο δεσμευτικό, μεταξύ άλλων, τα θέματα που αφορούν στο δικαίωμα της απαλλαγής, στο περιεχόμενο της δήλωσης απαλλαγής, στην σχετική προθεσμία υποβολής της δήλωσης και στην απασχόληση των μαθητών που απαλλάσσονται. Το ΣτΕ έκρινε ότι οι υπουργικές αποφάσεις εισήγαγαν νέες ρυθμίσεις κανονιστικού περιεχομένου και είναι ακυρωτέες επειδή δεν είχε εκδοθεί νομοθετική εξουσιοδότηση, κατά παράβαση του άρθρου 43 παρ. 2 εδ. β΄ του Συντάγματος. Επισης δεν είχαν δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και έπρεπε να ακυρωθούν για λόγους ασφαλείας δικαίου.

Παλιότερες αποφάσεις για την απαλλαγή 

Και το 2019 το Συμβούλιο της Επικρατείας είχε ασχοληθεί εκτενώς με ένα πιο ουσιαστικό και όχι τυπικό ζήτημα για το συγκεκριμένο μάθημα. Στις 20 Σεπτεμβρίου του 2019 έκρινε αντισυνταγματικές τις αλλαγές στις οποίες είχε προβεί το υπουργείο Παιδείας επί κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ, το 2017. Τότε, οι αλλαγές εκείνες είχαν κριθεί αντισυνταγματικές και αντίθετες προς την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Το ανώτατο δικαστήριο έκρινε ότι με τη διδασκαλία των θρησκευτικών «πρέπει να επιδιώκεται η ανάπτυξη της ορθόδοξης χριστιανικής συνείδησης και ότι το μάθημα αυτό απευθύνεται αποκλειστικά στους ορθόδοξους χριστιανούς μαθητές». Ανέφερε ότι για τους ετερόδοξους ή άθεους ή αλλόδοξους μαθητές δίδεται η ευχέρεια της απαλλαγής από το μάθημα και ως εκ τούτου δεν υποχρεώνονται να το παρακολουθήσουν.

Στην τότε απόφαση αναφερόταν ότι «οι ετερόδοξοι, αλλόθρησκοι ή άθεοι μαθητές έχουν δικαίωμα πλήρους απαλλαγής από το μάθημα με την υποβολή σχετικής δήλωσης, η οποία θα μπορούσε να γίνει με μόνη την επίκληση λόγων θρησκευτικής συνείδησης, η δε Πολιτεία οφείλει, εφόσον συγκεντρώνεται ικανός αριθμός μαθητών που απαλλάσσονται, να προβλέψει τη διδασκαλία ισότιμου μαθήματος προκειμένου να αποτραπεί ο κίνδυνος «ελεύθερης ώρας».

Το Φεβρουάριο του 2020 το ΣτΕ είχε απορρίψει  προσφυγή της Εκκλησίας της Ελλάδος η οποία ζητούσε την ακύρωση του Π.Δ. 18/2018 επειδή ανέφερε ότι ένα από τα πεδία της αποστολής του υπουργείου Παιδείας είναι η προστασία της ελευθερίας της θρησκευτικής συνείδησης. Το ΣτΕ γνωμοδότησε ότι η επίμαχη διάταξη του Π.Δ. δεν αντίκειται στο Σύνταγμα και ότι, σύμφωνα με το άρθρο 16, παρ. 2 του Συντάγματος, συνάγεται ότι «η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει ως σκοπό τη διάπλαση ελεύθερων και υπεύθυνων πολιτών, καθώς και, μεταξύ άλλων, την ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης των Ελλήνων, όπως η τελευταία νοηματοδοτείται και από τη διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 13, με την οποία καθιερώνεται το απαραβίαστο της ελευθερίας της».

Όσον αφορά στην απαλλαγή, για να μην παραβιάζονται προσωπικά δεδομένα, αποφασίσθηκε από πέρσι γονείς ή μαθητές να μην αναφέρουν λεπτομερώς τους λόγους που αιτούνται απαλλαγής και απλώς να υποβάλουν υπεύθυνη δήλωση στην οποία αναφέρουν αορίστως ότι την ζητούν για “λόγους θρησκευτικής συνείδησης“.