Αρπακολατζίδικα επιδόματα αντί για νησιωτική πολιτική

Αχός βαρύς ακούγεται τις τελευταίες ημέρες, τις τελευταίες ώρες για τις «θετικές» παρεμβάσεις της κυβέρνησης και προσωπικά του Τσίπρα αναφορικά με το ενδιαφέρον τους (όψιμο;) για τα νησιά. Από τη μια η αναβολή (μέχρι τέλους του έτους και βλέπουμε) της αύξησης του ΦΠΑ σε πέντε αιγαιοπελαγίτικα νησιά μας. Από την άλλη η ψήφιση στη Βουλή της επιδοματικής πολιτικής κάλυψης του κόστους ακτοπλοϊκών εισιτήριων για τους κατοίκους 49 νησιών, που βάφτισαν «Μεταφορικό Ισοδύναμο» και δήθεν αναπτυξιακό μέτρο.

Η βασική αρχή του μεταφορικού ισοδυνάμου συνίσταται στο ότι: Για λόγους ισότητας των πολιτών, για την κάλυψη αντίστοιχης απόστασης, οι προσφερόμενες υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών πρέπει να συγκλίνουν με τις υπηρεσίες των χερσαίων μεταφορών. Η σύγκλιση αφορά στην οικονομική επιβάρυνση του χρήστη, στη χρονική διάρκεια του ταξιδιού και στην προσφερόμενη ποιότητα σε ένα πλαίσιο θεώρησης, όπου ο νησιώτικος χώρος αποτελεί προέκταση του χερσαίου χώρου και όπου η χρέωση για τη μεταφορά ανάμεσα σε ίσες αποστάσεις πρέπει να είναι δίκαιη. Ιδού πώς είχε προσεγγίσει το θέμα και τι είχε αναφέρει ο αείμνηστος Δήμαρχος Τήλου Τάσος Αλιφέρης σε ημερίδα της τότε ΚΕΔΚΕ το 2008:

«…έχουμε να αντιμετωπίσουμε την χρηματοδότηση σε τρία σκέλη: τη χρηματοδότηση του μέσου (εννοεί του πλοίου), τη χρηματοδότηση της λειτουργίας και τη χρηματοδότηση του εισιτηρίου… συμφέρει να είναι ενισχυμένο το πρώτο σκέλος (δηλαδή η χρηματοδότηση απόκτησης του πλοίου). Γιατί, αν δοθούν πάρα πολλά χρήματα στα δύο επόμενα σκέλη, δηλαδή, στη λειτουργία και στο εισιτήριο, τότε καταρχήν, τα λεφτά όλα πάνε στους υπάρχοντες εφοπλιστές με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που έχουν. Και το δεύτερο είναι ότι οι συγκοινωνίες εσαεί εξαρτώνται από την οικονομική και πολιτική συγκυρία. Ενώ αν χρηματοδοτηθεί το μέσο, έχουμε μια αειφορική λύση…»

Ας διαβάσουμε την δήλωση Τσίπρα, όπως ο ίδιος ανάρτησε στο twitter: «Όλοι οι πολίτες ανεξάρτητα από τον τόπο κατοικίας τους πρέπει να έχουν ίσες δυνατότητες και ευκαιρίες μετακίνησης. Η πιλοτική εφαρμογή του Μεταφορικού Ισοδυνάμου ξεκινά την 1η Ιουλίου σε 49 νησιά της χώρας. Θα έχει σημαντικά οφέλη για μόνιμους κατοίκους, νοικοκυριά, εκπαιδευτικούς, γιατρούς, μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Προϋπολογισμός για το 2018 60 εκατ. ευρώ. Ετήσια επιδότηση εισιτηρίων 500 έως 1000 ευρώ ανά οικογένεια. Μεταφορικό Ισοδύναμο, Ίσες ευκαιρίες, ίσες δυνατότητες για όλους».

Παραθέτω και την δήλωση της Δημάρχου Τήλου (που διαδέχθηκε τον εμβληματικό Δήμαρχο Τάσο Αλιφέρη), σε συγκέντρωση Δημάρχων της Δωδεκανήσου, σχετικά με την θεσμοθέτηση και εφαρμογή της αρχής του Μεταφορικού Ισοδυνάμου στην ακτοπλοΐα: «Θα τρίζουν τα κόκκαλα του Τάσου Αλιφέρη! Δεν μιλάμε για Μεταφορικό Ισοδύναμο όπως ισχύει στις άλλες χώρες της ΕΕ. Εδώ μιλάμε για μια προσπάθεια υποκατάστασης κάποιων μέτρων. Πώς θα διασφαλιστεί η τιμή των προϊόντων που θα φτάσει στον καταναλωτή των νησιών; Όσοι λένε ότι θα το εφαρμόσουν είναι βλάσφημοι! Το Μεταφορικό Ισοδύναμο όπως το φέρνουν είναι μια κοροϊδία!».

Μεταφορικό τερατούργημα!

Ο νόμος πλέον, όπως ψηφίσθηκε από την κυβερνητική πλειοψηφία δημιουργεί ένα τερατούργημα, ένα θνησιγενές γραφειοκρατικό κατασκεύασμα. Από το 2019 θα επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό με 150 εκατ. ευρώ. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν και τα περίπου 80 εκατ. ευρώ που δαπανώνται ετησίως για τις άγονες («γραμμές δημοσίου συμφέροντος»).

Με ετήσιο ποσό 230 εκατ. ευρώ θα «ανανέωναν» τον στόλο της ακτοπλοΐας εντός πενταετίας, αν είχαν αναπτυξιακό και όχι διαχειριστικό-επιδοματικό σχεδιασμό. Οι κυβερνητικοί θα μπορούσαν να υλοποιήσουν την πρόταση που είχαμε (σε συνεργασία με τον Αλιφέρη) εκμαιεύσει από τους Κοινοτικούς: να αποδεχτούν δηλαδή τη ναυπήγηση ή και αγορά νέων πλοίων με χρηματοδότηση μέσω του ΕΣΠΑ. Μάλιστα, η πρότασή τους ήταν να υπαχθεί στα «μεγάλα έργα» του ΕΣΠΑ.

Τα νεότευκτα πλοία θα μπορούσαν και οι υπάρχοντες ακτοπλόοι να διαχειριστούν υπό τον όρο της εφαρμογής της αρχής του μεταφορικού ισοδυνάμου στην οικονομική θέση για όλους αδιακρίτως τους επιβάτες (και προφανώς με μείωση του κόστους μεταφοράς προϊόντων). Έτσι τα νησιά θα αποκτούσαν ένα πραγματικό αναπτυξιακό εργαλείο. Πολίτες και τουρίστες από την ηπειρωτική χώρα δεν θα υπολόγιζαν το υψηλό, όπως διατηρείται σήμερα κόστος μετακίνησης τους προς τα νησιά, αλλά το χαμηλό κόστος που θα παρείχε ζωή στα νησιά και σε μη «τουριστικές» περιόδους.

Η αύξηση της ζήτησης (λόγω της διαφοροποίησης της ελαστικότητας ζήτησης) σε συνδυασμό με την μηδενική απόσβεση κτήσης των πλοίων θα ήταν η βάση της βιωσιμότητας του έργου. Παράλληλα, οι μόνιμοι κάτοικοι των νησιών δεν θα χρειάζονταν να υποβαθμίζονται σε επιδοτούμενους πολίτες των 500 έως 1000 ευρώ. Οι επιδοτήσεις σε διάφορες κατηγορίες πολιτών συνιστούν μια νέα μορφή πελατειακών σχέσεων, όπου ο αδύναμος πολίτης θα σέρνεται στην “πολιτική” κατεύθυνση που η εκάστοτε κυβέρνηση επιλέγει.

Η «νησιωτική πολιτική» της κυβέρνησης

Αν η κυβέρνηση θεωρεί “κατόρθωμα” την μη αύξηση του ΦΠΑ στα πέντε προσφυγονήσια του Αιγαίου άξιος ο μισθός της! Παράκληση σε κυβερνητικούς: διαβάστε σχετική μελέτη του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης:

• Ισπανία: Τα Κανάρια νησιά εξαιρούνται από την επιβολή ΦΠΑ.
• Γαλλία: Ειδικοί συντελεστές (ΦΠΑ) για καθορισμένες ομάδες προϊόντων και υπηρεσιών για την Κορσική και τα υπερπόντια. Συγκεκριμένα στην Κορσική οι αντίστοιχοι συντελεστές ξεκινούν από 0,9% και καταλήγουν στο 13%, ενώ οι συντελεστές για τα Υπερπόντια κινούνται από 1,05% έως 8,5%.
• Πορτογαλία: Για τις Αζόρες οι συντελεστές ΦΠΑ είναι 5%, 10%, 18% έναντι 6%, 13%, 23%, που ισχύει στην ηπειρωτική χώρα.

Προφανώς ο ΦΠΑ δεν είναι ο μοναδικός δείκτης αξιολόγησης μιας νησιωτικής πολιτικής. Η καθημερινότητα επιβραβεύει ή απορρίπτει τις όποιες πολιτικές. Ας πάρουμε το παράδειγμα του ψαρά από το Καστελόριζο. Για να φτάσει προς πώληση η ψαριά του στο Κερατσίνι χρειάζονται 24 ως και 48 ώρες. Πώς να ανταγωνιστεί τον συνάδελφό του από τις Αζόρες, του οποίου η ψαριά σε 10 περίπου ώρες πωλείται στην αγορά του Μονάχου και με ανύπαρκτο στην ουσία κόστος μεταφοράς;

Ποια ισότητα ευκαιριών;

Και μιας και ο κ. Πρωθυπουργός μίλησε για ισότητα ευκαιριών μήπως να δούμε ενδεικτικά τη δυνατότητα πρόσβασης των νησιωτών στις υπηρεσίες παροχής υπηρεσιών; Ο Δήμαρχος Σύμης κατήγγειλε ότι στο νησί του (με 6000 ως 7000 κατοίκους και επισκέπτες σήμερα ) υπάρχει μόνον ένας γιατρός.

Επίσης συγκρίνετε τη δυνατότητα πρόσβασης στην κατανάλωση πόσιμου νερού του κατοίκου της Αθήνας με έναν κάτοικο νησιού; Προφανώς δεν αναφερόμαστε μόνον στη διαδικασία παραγωγής και αποθήκευσης αυτού του νερού, αλλά και στα δίκτυα διανομής του. Μέχρι δηλαδή τη βρύση του τελικού καταναλωτή. Τα σχετικά δίκτυα, όπως και αυτά της αποχέτευσης στο κλεινόν άστυ επιβάρυναν την Πολιτεία. Στο νησί συνήθως, αν γίνονται, επιβαρύνουν τον νησιώτη.

Για ποια ισότητα, ακόμα και ευκαιριών μιλάμε; Για να μην αναφερθούμε στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών στον τομέα της ενέργειας. Ρωτήστε πόσο κοστίζει στους επιχειρηματίες των νησιών το συχνό φαινόμενο της πτώσης της τάσης ή και των διακοπών ρεύματος για πλείστους λόγους.

Επιπροσθέτως να αναφέρουμε το αντιαναπτυξιακό μέτρο, που «ευλόγησε» και η σημερινή κυβέρνηση της «απόσυρσης» (μέσω καταστροφής τους) των ζωντανών πολιτισμικών θρύλων της νησιωτικής Ελλάδας, των ξύλινων καϊκιών; Μα τέτοια έλλειψη οράματος, εναλλακτικού σχεδιασμού, μόνον και μόνον επειδή έτσι απαίτησε η ΕΕ; Να θυμίσω ότι η ΕΕ στο παρελθόν είχε απαιτήσει από τους αγρότες να εγκαταλείψουν την αμπελοκαλλιέργεια. Ευτυχώς δεν εισακούσθηκαν και τώρα μικροί, μεσαίοι και μεγάλοι οινοπαραγωγοί πραγματικά μεγαλουργούν επιχειρηματικά.

Ένταξη στα Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών

Ακόμα, όμως και αν δεχτούμε το κυβερνητικό επιχείρημα, ότι ο Τσίπρας το διαπραγματεύτηκε, το πάλεψε και πέτυχε την αναβολή της αύξησης του ΦΠΑ στα προσφυγονήσια, ποιο είναι το συμπέρασμα; Προφανώς ότι αν και στο παρελθόν είχαν πραγματικά διαπραγματευθεί, θα είχαν (για να αναφερθούμε σε ένα από τα πολλά παραδείγματα) απαιτήσει και επιτύχει την ένταξη των ακτοπλοϊκών μεταφορών στα Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών, ως μία απόδειξη της επεξεργασμένης νησιωτικής τους πολιτικής.

Και εν πάση περιπτώσει αν είχαν πράγματι διαπραγματευθεί σήμερα δεν θα είμαστε σε καθεστώς λιτότητας, τρίμηνης (και όχι εξάμηνης) εποπτείας, ανεργίας, διαρκούς φυγής των νέων επιστημόνων (μια βολική διαδικασία για τους κυβερνώντες αφού έτσι παρουσιάζεται τεχνητά μείωση της ανεργίας). Προφανώς η όποια επιτυχής διαπραγμάτευση απαιτεί σχεδιασμό, επεξεργασμένες εναλλακτικές λύσεις και προτάσεις.

Κυρίως, όμως, προϋποθέτει όραμα, πολιτική βούληση, ιδεολογική αυτάρκεια και αυτονομία, ικανότητα ανάλυσης του παγκόσμιου γίγνεσθαι, διαμόρφωσης συνεπούς στρατηγικής και επιλογή μιας ευέλικτης τακτικής που θα οδηγήσει σε νίκες και όχι στις διαρκείς ήττες, που υφιστάμεθα τα τελευταία είκοσι χρόνια. Είναι βέβαια δεδομένο ότι το σύνολον του υπάρχοντος πολιτικού προσωπικού ευθύνεται για την σημερινή κατάντια.