“Αρχή σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις”, εκτός αν τυγχάνεις ομογενής!

Προφανώς, στο πιστοποιητικό γεννήσεως του αμερικανογεννημένου κ. Τσούνη μπορεί να εμφανίζεται το όνομά το ως George για πρακτικούς λόγους, όμως ως βαπτισμένος Ορθόδοξος Χριστιανός και γνήσιος Έλληνας του εξωτερικού, σαφώς και ονομάζεται Γιώργος. Το θέμα που εγείρει ακροθιγώς ο κ. Τσούνης δεν αφορά μόνο σε εκείνον, αλλά σε έναν μεγάλο αριθμό Ελλήνων της Διασποράς που αντιμετωπίζουν γραφειοκρατικά (και όχι μόνο) προβλήματα στην Ελλάδα με την ελληνική εκδοχή του ονόματός τους.

Για μια χώρα όπου ένα σημαντικό τμήμα του πληθυσμού της ζει στο εξωτερικό και διαθέτει διαχρονικά μια ισχυρή και υπολογίσιμη Διασπορά, το πρόβλημα που προκύπτει για πολλούς Έλληνες (ή δυνητικούς Έλληνες) πολίτες με την ορθή απόδοση των ονομάτων τους στην ελληνική γλώσσα θα έπρεπε να είχε λυθεί οριστικά εδώ και καιρό. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η ως μη ώφειλε παράταση της εν πολλοίς φαιδρής αυτής κατάστασης δεν περιποιεί τιμή στον κρατικό μηχανισμό, που δεν έχει απλοποιήσει τα πράγματα ανταποκρινόμενο στις ανάγκες της πραγματικότητας, αλλά ούτε και σε σημαντικούς ομογενειακούς θεσμούς που δεν έχουν πιέσει την ελληνική πολιτεία αποτελεσματικότερα προς μια οριστική λύση.

Καλώς ή κακώς, τα ονόματα των Ελλήνων που μεταναστεύουν ή γεννιούνται στο εξωτερικό υφίστανται αλλοιώσεις σε πολλές περιπτώσεις. Ανάλογα με το καθεστώς της χώρας υποδοχής ή την συγκεκριμένη εποχή που έζησαν στην αλλοδαπή, συχνά οι αλλοιώσεις αυτές είναι επιβεβλημένες και όχι προϊόν ελεύθερης επιλογής. Για παράδειγμα, προηγούμενες γενιές Ελλήνων που μετανάστευσαν στην Αμερική, προτού επικρατήσει εκεί ο πολυπολιτισμός, έπρεπε να αντιμετωπίσουν τον σοβινισμό των κρατικών αρχών, οι οποίες άλλαζαν αυθαίρετα το όνομά τους επί το αμερικανικότερο άμα τη αφίξει τους.

Εκτός από τις κρατικές αρχές, υπήρχε και ο διάχυτος στην κοινωνία ρατσισμός, ο οποίος υποχρέωνε τους Έλληνες του εξωτερικού, εκ των πραγμάτων, να αγγλοποιήσουν τα ονόματά τους αν έτρεφαν ελπίδες να βρουν σταθερή εργασία, να πηγαίνουν τα παιδιά τους στο σχολείο χωρίς να τα κοροϊδεύουν ή να τα εκφοβίζουν (όπως λέμε σήμερα στην Ελλάδα “μπούλινγκ”) ή να γίνονται γενικότερα αποδεκτοί στην κοινωνία. Παρόμοιες εμπειρίες μοιράζονται και Έλληνες που ζούσαν σε χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, όπου κανείς δεν ήθελε να ρισκάρει να χαρακτηριστεί αντικαθεστωτικός επειδή διαφωνούσε με το όνομα που του επέβαλλαν οι αρχές.

Ακόμη και στις μέρες μας, όμως, όπου οι συνθήκες είναι ασφαλώς πιο φιλικές για τους Έλληνες του εξωτερικού (πλην κάποιων εξαιρέσεων, όπως πιθανόν στην Αλβανία ή στα Σκόπια), υπάρχουν κάποιες τάσεις ή συνήθειες που έχουν ριζώσει λόγω κεκτημένης ταχύτητας ή συνήθειας. Φερ’ ειπείν, σε αντίθεση με τους Σλάβους, οι οποίοι τηρούν τους γραμματικές κανόνες της μητρικής γλώσσας τους και αναγράφουν τα θηλυκά επίθετα στην γενική, οι Έλληνες της Διασποράς που ζουν σε αγγλόφωνες χώρες υιοθετούν κατά κανόνα την ενιαία αναγραφή του οικογενειακού επίθετου στην ονομαστική.

Πώς αλλάζει το όνομα στους Έλληνες

Τις τελευταίες δεκαετίες, η Ελλάδα, η οποία ανέκαθεν γοητεύεται από οτιδήποτε ξενικό, ενισχύει αυτή την τάση, δημιουργώντας ένα ταυτοτικό ζήτημα για πολλούς Ομογενείς, οι οποίοι κάθε άλλο παρ’ αυτό επιθυμούν. Αντί να προσφωνούνται και να αναγράφονται στα ελλαδικά ληξιαρχεία όπως “τους φώναζε η μάνα τους” ή όπως τους βάπτισε ο παπάς, καταλήγουν να κυκλοφορούν με δύσηχα ξένα ονόματα που τους επιβάλλει (οποία ειρωνεία!) το ελληνικό κράτος, επειδή εξαντλεί όλη την αυστηρότητά του στην όσο το δυνατόν ακριβή μεταφορά των ονομάτων τους όπως φαίνονται σε ξένα κρατικά έγγραφα και πιστοποιητικά.

Το αποτέλεσμα, φυσικά, είναι να βιώνουν το εξής παράλογο οι κανονικά βαπτισμένοι Γιώργηδες, Ιωάννηδες, Ευάγγελοι, Πέτροι, Παύλοι Δέσποινες, Χριστίνες κτλ… Να υποχρεούνται σε επίσημες συναλλαγές τους να ακούν στον όνομα Τζορτζ, Τζον, Έβαν, Πίτερ, Πολ, Ντέμπυ, Κριστίν κ.ο.κ. Στα δε επίθετα, οι γυναίκες να προσφωνούνται στην ονομαστική, με αποτέλεσμα να στερούνται την θηλυκότητά τους (χωρίς την βούλησή τους) και να γίνεται ένας αχρείαστος διαχωρισμός μεταξύ όσων γεννήθηκαν στην Ελλάδα και όσων γεννήθηκαν στο εξωτερικό.

Και η παράδοξη αυτή κατάσταση είναι μόνο η αρχή του παγόβουνου. Για κάθε Έλληνα της Διασποράς που κυκλοφορεί με το δύσηχο παρωνύμιο που του φόρτωσε η ελλαδική γραφειοκρατία, υπάρχουν πολλοί περισσότεροι δυνητικοί Έλληνες πολίτες που έριξαν δυο μούντζες προς την Βασιλίσσης Σοφίας και την Σταδίου και εγκατέλειψαν την προσπάθεια, αγανακτισμένοι από τα γραφειοκρατικά εμπόδια και τους σκοπέλους που αντιμετώπισαν! Άλλοι δυσκολεύονται να αποδείξουν την άμεση συγγένειά τους με τους εγγεγραμμένους στα δημοτολόγια πατέρες και παππούδες τους λόγω της αλλαγής των ονομάτων των τελευταίων στα ξένα έγγραφα. Άλλοι πάλι δεν μπορούν να δηλώσουν σημαντικά ληξιαρχικά γεγονότα, όπως ένας θάνατος, επειδή δεν συμφωνούν τα ονόματα στα ξένα έγγραφα με τα ελληνικά έγγραφα με απόλυτη ακρίβεια.

Πρόκειται για ένα μείζον θέμα το οποίο επηρεάζει σχεδόν όλες τις ελληνικές οικογένειες σε ένα βαθμό (επειδή λίγο-πολύ όλοι έχουμε κάποιον συγγενή ή γνωστό που έχει μεταναστεύσει). Είναι απορίας άξιο πώς και γιατί οι ομογενειακοί θεσμοί τουλάχιστον (Εκκλησία, ελληνικές κοινότητες, μεγάλες οργανώσεις) δεν έχουν θέσει το θέμα αυτό επισήμως στην ελληνική πολιτεία και απαιτήσει επιτακτικά να δοθεί επιτέλους μια εύκολη και αποτελεσματική λύση. Ιδού πεδίο δόξης λαμπρό για κάποιον φιλόδοξο ηγέτη από το εξωτερικό, είτε πρόκειται για ιερωμένο με αρχηγικές βλέψεις, είτε για δημόσιο πρόσωπο που ενδιαφέρεται να πολιτευτεί στην Ελλάδα και να εκλεγεί με ψήφους των Ελλήνων του εξωτερικού.

Τί να κάνει το ελληνικό κράτος

Όσο για το ελληνικό κράτος, θα ήλπιζε κανείς ότι με την υπογεννητικότητα που αντιμετωπίζει και την ανάγκη συσπείρωσης της ελληνικής διασποράς, θα είχε βρει τον τρόπο να ενθαρρύνει και διευκολύνει τους ανά τον κόσμο Έλληνες στις συναλλαγές τους με τις προξενικές και κεντρικές κρατικές υπηρεσίες. Ειδικά η σημερινή κυβέρνηση, που έχει κάνει τον ψηφιακό μετασχηματισμό σημαία της, αλλά εργάστηκε και υπέρ των εκλογικών δικαιωμάτων των Ελλήνων του εξωτερικού, θα έπρεπε να εγκύψει επί του προβλήματος και να προβεί στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις

Εφόσον ηγείται αυτή την στιγμή του υπουργείου Εξωτερικού ένας τεχνοκράτης ο οποίος δεν δείχνει να τα πηγαίνει τόσο καλά με τις μοσχομαγκιές των Αλβανών και των Σκοπιανών, ούτε με τις πονηριές των αδηφάγων Τούρκων, ας λύσει τουλάχιστον αυτό το χρονίζων ζήτημα χρησιμοποιώντας τις νομικές γνώσεις του και την οικειότητά του με το “επιτελικό κράτος”. Ας αξιοποιήσει τα δυνατά σημεία του εκεί που βρίσκεται. Μακάρι να μπορεί να βοηθήσει και προς την κατεύθυνση αυτή και ο κ. Τσούνης, εξ ονόματος της Ομογένειας.

Σε κάθε περίπτωση, η κατάσταση χρήζει άμεσης επίλυσης. Με την βοήθεια της ψηφιακής τεχνολογίας και την απλοποίηση των διαδικασιών ληξιαρχικής εγγραφής, πιστεύουμε ότι θα μπορούσε να βρεθεί ένας τρόπος να δηλώνεται υπεύθυνα και με την βοήθεια τεκμηριωμένων στοιχείων (π.χ. πιστοποιητικό βάπτισης) πώς θα ήθελε ο εκάστοτε (δυνητικός) Έλληνας πολίτης που ζει στο εξωτερικό να αναγράφεται επισήμως το όνομά του στην Ελλάδα.

Στο κάτω-κάτω της γραφής, σε μια εποχή που υπάρχει μια διάχυτη υπερευαισθησία για τα ατομικά δικαιώματα και κόπτονται οι πολιτικοί να αποδείξουν ότι προωθούν διάφορες επιμέρους ατζέντες μειονοτικών ομάδων, το δικαίωμα να αποκαλείται κανείς με το όνομα που επιθυμεί και που του δόθηκε από τους γεννήτορές του – δηλαδή να προστατεύει την ταυτότητά του – θα πρέπει κι αυτό να γίνει σεβαστό, χωρίς να απαιτούνται χρονοβόρες και κοστοβόρες δικαστικές διαδικασίες. Άλλωστε, όπως τονίζει ο Αντισθένης, «αρχή σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις».