Aθώο πανί ή “φυλακή από ύφασμα” – Οι Ελβετοί ψηφίζουν

Σε λίγα 24ωρα, οι πολίτες της Ελβετίας αποφασίζουν με δημοψήφισμα για την απαγόρευση ή όχι της μπούρκας σε δημόσιους χώρους. Το θέμα απέκτησε πανευρωπαϊκό ενδιαφέρον και όπως δείχνουν οι μέχρι τώρα οι δημοσκοπήσεις το πιθανότερο είναι η έκβαση του ελβετικού δημοψηφίσματος να είναι υπέρ της απαγόρευσης, κάτι που έχει γίνει ήδη σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες, Γαλλία, Αυστρία, Βέλγιο, Δανία και Βουλγαρία.

Για τους υποστηριχτές της απαγόρευσης, κυρίως από ελβετικά κόμματα του συντηρητικού πολιτικού φάσματος, είναι σαφές ότι η μπούρκα είναι παραδοσιακά ασυμβίβαστη με την δυτική αντίληψη περί γυναικείας χειραφέτησης. Πολύ περισσότερο που η δημόσια, πλήρης απόκρυψη του γυναικείου σώματος είναι το απεχθές σύμβολο της “απαγορευμένης θηλυκότητας”, της “γυναικείας υποβάθμισης” και της “απόλυτης ανωνυμίας”.

Ένα σεξιστικό “εργαλείο καταπίεσης”, “περιφρόνησης” και “αντιφεμινισμού”, που απορρέει από μια “ολοκληρωτική ιδεολογία” με πρόφαση την “θρησκευτική ελευθερία”, και κατάχρηση του φιλελεύθερου νομικού συστήματος της Δύσης. Είναι όμως και ακόμη κάτι το πιο αποκρουστικό : Μια ρατσιστική “ισόβια ποινή” για τη γυναίκα, καθώς «το σώμα της, η όψη της, η σκιά της, ο θόρυβος των βημάτων της – όλα μετατρέπονται σε μια αμαρτία, που πρέπει ν΄ απαγορευτεί».

Αντίθετα, για τα ελβετικά κόμματα της Αριστεράς η μπούρκα αποτελεί απλά ένα σύμβολο γυναικείας “εξουσιοδότησης” και δικαίωμα “προσωπικής ελευθερίας”. Γι’ αυτό και στο πλαίσιο της “ανεκτικότητας” είναι ενάντια στην απαγόρευση, τονίζοντας πως ένα τέτοιο ενδεχόμενο οδηγεί στην “πτώση του φιλελεύθερου ευρωπαϊκού πολιτισμού”, καθώς «η λογική της απαγόρευσης για ότι δεν μας αρέσει αντιβαίνει στο πνεύμα του φιλελευθερισμού». Μάλιστα, θεωρώντας πως οι γυναίκες που θέλουν να καλύπτουν δημόσια το πρόσωπο τους το πράττουν γιατί “είναι πεπεισμένες για αυτό”, εμφανίζουν έρευνες για το ζήτημα της μπούρκας από τη γειτονική τους Γαλλία σύμφωνα με τις οποίες η μπούρκα είναι προπάντων «μια προσωπική γυναικεία υπόθεση, που ελάχιστα έχει να κάνει με την παράδοση ή την επιβολή, αλλά πολύ περισσότερο με την προσωπική εμπειρία ως γυναίκα».

Το παράδοξο της Αριστεράς

Το παράδοξο όμως σε αυτήν την στάση της Αριστεράς είναι, όπως ισχυρίζονται οι αντίπαλοί τους, ότι τα εν λόγω “προοδευτικά” κόμματα, που υποτίθεται πως έχουν για σημαία τους τον ανθρωπισμό, γίνονται εξαιτίας των ιδεολογικών τους αγκυλώσεων υποστηριχτές μιας άποψης που προσβάλει βάναυσα την γυναικεία προσωπικότητα και αξιοπρέπεια. Και μάλιστα, ότι η αποδοχή της μπούρκας δεν απορρέει από πραγματικό ενδιαφέρον για τα δικαιώματα της γυναίκας, αλλά από την προσπάθεια κατίσχυσης των εθνοπλουραλιστικών και πολυπολιτισμικών τους θέσεων, βάσει των οποίων η «αιτία απάντων των κακών είναι ανάμειξη διαφόρων πολιτισμών και ταυτοτήτων».

Όπως και να είναι πάντως, το σίγουρο είναι πως η ένδυση της μπούρκας σε δημόσιο χώρο δεν συμβαδίζει με την έννοια του πολίτη όπως τον αντιλαμβάνεται η Γερμανοεβραία φιλόσοφος Χάνα Άρεντ. Για την Άρεντ «ο κοινωνικός ακτιβιστής γίνεται πολίτης μόνο τότε όταν εμφανίζεται στο δημόσιο χώρο, όταν βλέπει και τον βλέπουν, όταν μπορεί ν΄ ακούει και να τον ακούν». Ως εκ τούτου, αυτή η ισόβια “φυλακή από ύφασμα” ισοδυναμεί με άρνηση της πολιτικής ιδιότητας και κατ΄ επέκταση του αποκλεισμού από την υπόλοιπη κοινωνία. Πολύ περισσότερο, αφού αποτελεί “τον πυρήνα του ισλαμικού πολιτικού σχεδίου”, όπως ισχυρίζονται οι υποστηριχτές της απαγόρευσης, και το κατεξοχήν σύμβολο του ισλαμοφασισμού, ο οποίος με αυτό το “αθώο πανί” μπορεί και ξεχωρίζει τα σύνορά του, την επιρροή του και την εξουσία του.

Μια πραγματικότητα που αρχίζει άλλωστε να γίνεται ορατή και στα υπό διαμόρφωση γκέτο στο ευρύτερο κέντρο της Αθήνας. Μια πραγματικότητα που το πολιτικό σύστημα δεν θέλει καν να την λάβει υπόψη της, πόσο μάλλον να ρωτήσει, όπως θα γίνει στις 7 Μαρτίου στην Ελβετία, κατά πόσο ο ελληνικός λαός συμφωνεί με μια τέτοια προοπτική.