Αυτοψία στη Μόρια

Περπατώντας πια στη Μυτιλήνη δεν συναντάς πια τις αυτοσχέδιες αραβικές πινακίδες με τα μενού των εστιατορίων. Τα συνεργεία των διεθνών ΜΜΕ έχουν εγκαταλείψει το νησί και η κάθε λογής επιχείρηση, ακόμα και τα video club, δεν πουλούν όπως πριν sleeping bags. Κάποιος ξένος, που δεν έχει παρακολουθήσει τα σχεδόν καθημερινά επεισόδια, θα μπορούσε να νομίσει ότι η κανονικότητα έχει επιστρέψει στο νησί. Η πραγματικότητα, όμως, είναι πολύ διαφορετική.

Η εδώ και μήνες υποφώσκουσα ένταση έγινε πια εμφανής μετά το χάος που ξέσπασε τον περασμένο Σεπτέμβριο, όταν πρόσφυγες και μετανάστες κατέστρεψαν ολοσχερώς το κέντρο φιλοξενίας στη Μόρια, βάζοντας φωτιά. Περίπου 4.000 εγκατέλειψαν τον φλεγόμενο καταυλισμό και ξεχύθηκαν στους δρόμους, φτάνοντας μέχρι το λιμάνι, αλλά και διασκορπίστηκαν στα ενδότερα του νησιού. «Πραγματικά, νιώσαμε ότι βρισκόμαστε υπό καθεστώς κατάληψης», μας λέει για τότε ένας κάτοικος που μέχρι εκείνες τις μέρες απείχε συνειδητά από οποιαδήποτε διαμαρτυρία. «Νομίζω ότι ξεπεράσαμε κάθε όριο ανοχής, κατανόησης και ανθρωπισμού».

Της φωτιάς είχαν προηγηθεί άγρια επεισόδια μέσα στον καταυλισμό  με συγκρούσεις μεταξύ ομάδων διαφορετικών εθνοτήτων. Σύμφωνα με πληροφορίες, εξάλλου, συχνά τα βράδια λαμβάνουν χώρα συγκρούσεις, στις οποίες συμμετέχουν και ανήλικα ασυνόδευτα παιδιά. Δεν είναι, μάλιστα, λίγες οι φορές που κάποια από αυτά έχουν τραυματιστεί από τον όχλο των εξαγριωμένων ανδρών. Αυτοί που συγκρούονται συχνότερα, αλλά και δείχνουν τη μεγαλύτερη επιθετικότητα είναι ομάδες Αφρικανών και Αφγανών. Σχηματίζουν συμμορίες και με ξύλα, πέτρες και αυτοσχέδια μαχαίρια δημιουργούν επεισόδια εντός, αλλά και εκτός του καταυλισμού.

Η παραμονή στον ίδιο χώρο έχει αποδειχθεί δύσκολη για τους Σιίτες μουσουλμάνους, τους οποίους δεν ανέχονται οι Σουνίτες μουσουλμάνοι. Μία οικογένεια Σύρων μας μίλησε σε σπαστά αγγλικά. Προσπάθησε ακόμα και με χειρονομίες να μας εξηγήσει ότι εξαιτίας της μεταχείρισης που έχουν ως πρόσφυγες στοχοποιούνται από τους Αφγανούς, τους Ιρακινούς και τους Πακιστανούς που έχουν συσπειρωθεί. «Φοβόμαστε για τη ζωή μας, για τη ζωή των παιδιών μας», λέει στο τέλος η μάνα της οικογένειας.

Συστημένη από κοινό γνωστό, συναντώ ένα στέλεχος ΜΚΟ που επιχειρεί στο hot spot. Παραδέχεται ότι η κατάσταση είναι εδώ και καιρό εκτός ελέγχου. «Είμαστε μάρτυρες μίας έντονης αναταραχής που συχνά μετατρέπεται σε έκρηξη βίας. Φωτιές, ρίψεις αντικειμένων και συμπλοκές μεταξύ των μεταναστών. Οι συνθήκες δεν βοηθούν. Πολλές φορές οι αφορμές είναι ασήμαντες: ένα κινητό, ένα σάντουιτς. Προ μηνών 200 Πακιστανοί ξεσηκώθηκαν, καθώς κυκλοφόρησαν φήμες για νεκρούς μετανάστες. Πριν μπορέσουμε να τους πείσουμε ότι κάτι τέτοιο δεν ευσταθεί είχαν προκαλέσει πολλές υλικές ζημιές. Μεταξύ των άλλων έσπασαν και δυο αυτοκίνητα εργαζομένων στο hotspot».

Ένας εθελοντής μας διηγείται απόπειρες σεξουαλικών παρενοχλήσεων γυναικών και παιδιών. Παραδέχεται ότι κάποιοι προτρέπουν τους μετανάστες να εγκαταλείψουν το hotspot και να κατευθυνθούν στο κέντρο της Μυτιλήνης. Ως αποτέλεσμα, δεν είναι λίγες οι φορές που πραγματοποιείται κυνηγητό μεταξύ μεταναστών και αστυνομικών σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από το hotspot μέχρι το πάρκο της Αγίας Ειρήνης στο κέντρο της πόλης.

Αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των κατοίκων. «Το κέντρο κράτησης  βρίσκεται περίπου εφτά χιλιόμετρα μακριά μας. Ζούμε με τον φόβο ότι θα πέσουμε πάνω σε εξαγριωμένες ομάδες, Κατανοούμε τις δυσκολίες τους, αλλά πρέπει και η υπόλοιπη Ελλάδα να δει το δικό μας πρόβλημα».

Η Λέσβος κινδυνεύει να μετατραπεί σε πεδίο μάχης. Από τη μία είναι αλληλέγγυοι, αντιεξουσιαστές και πρόσφυγες-μετανάστες. Από την άλλη είναι οι αγανακτισμένοι κάτοικοι, στους οποίους κατά καιρούς επιχειρούν να διεισδύσουν ακροδεξιά στοιχεία. «Έχουμε τραβήξει τα πάνδεινα. Το χειρότερο είναι ότι η διαδικασία του ασύλου πάει σαν τον κάβουρα. Πώς να κάνουμε υπομονή; Τί πρόκειται να αλλάξει;» αναρωτιέται ένας κάτοικος. «Στο τέλος θα σκοτωθούμε μεταξύ μας και θα ησυχάσουμε».

Σύμφωνα με πληροφορίες τις ημέρες των επεισοδίων υπήρξαν προκλήσεις και από τις δύο μεριές. Αλληλέγγυοι προκαλούν τους κατοίκους. Τέσσερις γυναίκες που ανήκουν στην ομάδα του Ρουβίκωνα άρχισαν να βρίζουν «φασίστες» τους συγκεντρωμένους κατοίκους που διαμαρτύρονταν στη Μυτιλήνη. Περιστατικό βίας υπήρξε και από την άλλη πλευρά. Ένας ηλικιωμένος άνδρας επιτέθηκε σε τρεις γυναίκες που διαμαρτύρονταν από κοινού με πρόσφυγες και μετανάστες.

Όσο πληθαίνουν τα περιστατικά κλοπών και βίας, τόσο οι κάτοικοι απελπίζονται και οργίζονται. «Μας έχουν απειλήσει με μαχαίρι, κλείνουν τους δρόμους και επειδή έχουν ξεμείνει από χρήματα μπαίνουν όπου μπορούν και ρημάζουν σπίτια και μαγαζιά», μας λέει μία κάτοικος που έχει πέσει θύμα όχι μίας αλλά τριών κλοπών. «Ακόμα και οι αστυνομικοί μας έχουν εξομολογηθεί πολλές φορές ότι φοβούνται, ότι δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τον όχλο».

Ως αποτέλεσμα όλων αυτών δεν είναι λίγοι οι κάτοικοι που απειλούν να «πάρουν το νόμο στα χέρια τους». Ειδικά οι κάτοικοι της Αγιάσου έχουν κατά πολύ ξεπεράσει τα όριά τους, εξαιτίας της διογκούμενης παραβατικότητας. «Δεν νομίζω ότι εδώ θα βρείτε σπίτι, στο οποίο δεν έχουν μπει. Μέχρι και υπηρεσιακό πιστόλι έκλεψαν, το οποίο μετά η αστυνομία βρήκε πεταμένο λίγο έξω από το hotspot». «Οτιδήποτε αποσυμπιέσει, έστω και προσωρινά την κατάσταση, είναι καλοδεχούμενο» μας είπε ένας κάτοικος. Το μόνο σίγουρο είναι όσο περνάει ο χρόνος τόσο το θερμόμετρο θα ανεβαίνει. Απ’ ότι φαίνεται είμαστε μόνο στην αρχή.