Μπορείτε να είστε ευτυχισμένοι με όσα έχετε…

Ταυτόχρονα ζούμε και σε μία οικονομία που επωφελείται από το να γεννά επίτηδες μέσα μας συναισθήματα έλλειψης, επιθυμίας, σύγκρισης και φθόνου. Και, κάπως παράδοξα, ο φθόνος δεν γεννιέται επειδή μας λείπει κάτι, αλλά μάλλον δημιουργεί την αίσθηση ότι κάτι μας λείπει.

Αυτή είναι και η ιδιοφυΐα της διαφήμισης: Δημιουργεί ψεύτικες ανάγκες. Βλέπετε κάποιον να ζει μια “καλή” ζωή, συναρπαστική, σέξι, δημιουργική, και ξαφνικά επιθυμείτε κι εσείς αυτά που έχει: Τα παπούτσια του, το ρολόι του, τις διακοπές του. Ο φθόνος χρειάζεται σύγκριση. Και η σύγκριση χρειάζεται κάποιο μέτρο για να κρίνουμε τον εαυτό μας. Η κουλτούρα μας βρίθει τέτοιων, όπως για παράδειγμα το να είναι κανείς αντικείμενο σεξουαλικής επιθυμίας, ή να είναι επαρκώς κοινωνικά δικτυωμένος. Όλα αυτά μπορούν να διαμορφώσουν το πώς βλέπουμε την προσωπική μας επιτυχία ή αποτυχία.

Η αντίληψη της επιτυχίας

Πολλές φορές, η επιτυχία παρουσιάζεται σαν ένας ενιαίος, τεχνητός δείκτης. Για παράδειγμα: η έννοια του “άντρα υψηλής αξίας”. Στα σημεία του διαδικτύου όπου χρησιμοποιείται αυτός ο όρος, εξυμνούνται τα χρήματα, οι κοινωνικές γνωριμίες, η χρησιμότητα προς τους άλλους. Συχνά όμως αυτή η αφήγηση εκτροχιάζεται, εξυμνώντας τον υλικό πλούτο και την επιφανειακή βελτίωση του εαυτού ως τη δήθεν πορεία προς την επιτυχία και την ελκυστικότητα.

Η κρυφή υπόθεση είναι ότι όσο περισσότερα “καλά πράγματα” έχετε, τόσο πιο πολύ αξίζετε ως άνθρωπος. Όμως, πίσω από αυτό κρύβονται πλήθος παρανοήσεις, με βασικότερη ότι τα πραγματικά πολύτιμα πράγματα στη ζωή μπορεί κανείς να τα κατέχει (αντί να είναι).

Αυτές οι κρυφές πεποιθήσεις συχνά αποκαλύπτουν μια βαθιά ντροπή. Το αίσθημα ότι δεν είμαστε αρκετοί όπως είμαστε και ότι δεν έχουμε το δικαίωμα να ορίζουμε εμείς οι ίδιοι τα κριτήρια της επιτυχίας ή της αποτυχίας στη ζωή μας.

Συναισθήματα ντροπής

Το να νιώθουμε άσχημα με τον εαυτό μας δεν είναι πάντα κακό. Κάποιες φορές, ένα υγιές αρνητικό συναίσθημα μπορεί να μας δείξει πότε έχουμε συμπεριφερθεί άδικα ή αντίθετα από τις ηθικές μας αξίες και να μας ωθήσει να αλλάξουμε πορεία. Υπάρχει όμως και η ανθυγιεινή ντροπή, δηλαδή η έντονα επώδυνη αίσθηση ότι είμαστε ελαττωματικοί και άρα ανάξιοι για αγάπη και αποδοχή. Κι αυτό είναι κάτι τελείως διαφορετικό.

Πρόκειται για ένα συναίσθημα κάποιες φορές τόσο οδυνηρό που συχνά κάνουμε τα πάντα για να το αγνοήσουμε. Και τότε, η εσωτερική επικριτική μας φωνή, επηρεασμένη από παλιές πληγές, μπορεί να μας φαίνεται σαν αντικειμενική αλήθεια ότι όχι μόνο αποτυγχάνουμε, αλλά ότι είμαστε και αποτυχημένοι.

Άλλες φορές, όταν καταφέρνουμε να το αντιμετωπίσουμε συνειδητά, ίσως προσπαθήσουμε να “διαπραγματευτούμε” με το σύμπαν, κάνοντας πράξεις εξιλέωσης για να αντισταθμίσουμε το αίσθημα αναξιότητας. Και σε ακόμα πιο σκοτεινές στιγμές, η ντροπή μπορεί να παραλύσει ολόκληρη τη ζωή μας, να φωλιάσει στα πιο κρυφά μέρη της ψυχής μας.

Ευτυχισμένοι με όσα έχετε

Η ντροπή είναι ένα συναίσθημα που δεν φεύγει πάντα εύκολα. Το να την αναγνωρίσετε και να την μελετήσετε είναι ήδη μεγάλο βήμα. Εξίσου βοηθητικό είναι να ορίσετε ξανά τον τρόπο που κατανοείτε τον εαυτό σας και τις σχέσεις σας με τους άλλους.

Οι επιλογές είναι πολλές. Ας δούμε τρεις που έχουν ιδιαίτερη αξία:

• Στωικισμός

Οι Στωικοί πίστευαν ότι η ουσιαστική φύση μας είναι σταθερή και ότι το έργο της ζωής είναι να την αναπτύξουμε και να ευημερήσουμε. Όταν κάνετε κρίσεις (π.χ. “θα ήμουν πιο ευτυχισμένη αν ήμουν πιο αδύνατη”) συχνά βασίζεστε σε φανταστικά σενάρια και σε ελπίδες ότι μια συγκεκριμένη πράξη θα φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Όμως, αυτά που επιθυμείτε ίσως τελικά σας βλάπτουν και επίσης έχετε πολύ λιγότερο έλεγχο στο μέλλον απ’ ό,τι νομίζετε.

Οι Στωικοί δίδασκαν ότι πρέπει να εναρμονίζεται το συναίσθημά μας με αυτά που πραγματικά έχουν αξία και να αναπτύξουμε συνειδητές συνήθειες που μας φέρνουν σε επαφή με τη φύση μας, μέσα από τον εαυτό μας, την οικογένεια, την κοινότητα, το κράτος, την ανθρωπότητα και τελικά το σύμπαν.

• Υπαρξισμός

Ο υπαρξισμός τονίζει ότι η ανθρώπινη ζωή δεν έχει τελικό σκοπό. Καμία επίτευξη, όσο μεγάλη κι αν είναι (προαγωγή, επιτυχία), δεν μας ορίζει ολοκληρωτικά. Η ικανότητά μας να ξεκινάμε νέα project, να βρίσκουμε νέο νόημα, να επαναφεύρουμε τον εαυτό μας, είναι δική μας.

Το αίσθημα κενότητας που ίσως νιώθετε μετά από μια μεγάλη επίτευξη είναι στην ουσία υπενθύμιση πως δεν σας καθορίζει τίποτα εξωτερικό. Είστε ελεύθεροι και υπεύθυνοι για το νόημα που δίνετε στη ζωή σας.

• Ανθρωπιστική ψυχοθεραπεία

Η ανθρωπιστική προσέγγιση προσφέρει έναν “μεσαίο δρόμο”. Μας καλεί να κοιτάξουμε τον εαυτό μας με συμπόνοια, ως ένα πολύπλοκο, υπεύθυνο και ταυτόχρονα ατελές και ευάλωτο ον.

Η ζωή μας αποκτά νόημα μέσα από τη βαθιά αλληλεπίδραση με τους άλλους. Οι σχέσεις, που είναι αυθεντικές, ευγενικές και ειλικρινείς, μας βοηθούν να βλέπουμε τον εαυτό μας και τους άλλους όπως πραγματικά είμαστε: εύθραυστα, μοναδικά, εξελισσόμενα ανθρώπινα όντα.

Σε συνεργασία με το WomanΙdol.