Χρειαζόμαστε διαχείριση κρίσεων, έχουμε “καλλιστεία” επιδημιολόγων

Δεδομένου του γεγονότος ότι η χώρα μας υφίσταται μία σοβαρότατη υγειονομική-κοινωνική-οικονομική κρίση λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, ας δοθούν ορισμένα στοιχεία όσο αφορά τη Διαχείριση Κρίσεων. Το 2006 δόθηκε ο ορισμός της Διαχείρισης Κρίσεων, που ορίζεται ως η μεθοδολογία εκείνη που περιλαμβάνει συγκεκριμένο σχέδιο, οργάνωση, καθοδήγηση, και έλεγχο κατά την σημαντική περίοδο ακριβώς πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από μία καταστροφή.

Στόχος είναι να ελαχιστοποιηθούν οι τυχόν απώλειες των πόρων ενός οργανισμού από αυτή την καταστροφή και οι οποίοι (πόροι) θεωρούνται άκρως απαραίτητοι για την πλήρη επανόρθωση του οργανισμού αυτού. Έκτοτε ο συγκεκριμένος ορισμός έχει χρησιμοποιηθεί δεκάδες φορές σε ακαδημαϊκές εργασίες στη χώρα μας.

Στη Διαχείριση Κρίσεων πρέπει να υπάρχουν επακριβώς καθορισμένες υπευθυνότητες και ρόλοι. Το στοιχείο αυτό θεωρείται πολύ σημαντικό καθώς υπάρχει ο κίνδυνος μεσούσης, κάποιας κρίσης άσχετα με το αντικείμενο. Στελέχη ενός oργανισμού, εταιρείας ή κράτους να προσπαθούν να πάρουν τον έλεγχο καταστάσεων, καθώς αυτοί δεν είναι σωστά και πλήρως ενημερωμένοι.

Αυτό που λένε: δεν γνωρίζουν τη μεγάλη εικόνα. Από το 2006 είχε αναγνωρισθεί ότι το πιο κρίσιμο από όλα τα στοιχεία στη Διαχείριση Κρίσεων είναι η επαφή με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ). Ο καθορισμός ενός και μόνο ατόμου το οποίο θα έρχεται σε επαφή με τα ΜΜΕ κατά τη διάρκεια αλλά και μετά την κρίση θεωρείται απαραίτητη.

Ας συνδεθεί τώρα η Διαχείριση Κρίσεων με την Επιχειρησιακή Διαχείριση Επικινδυνότητας (ΕΔΕ). Η Επιχειρησιακή Διαχείριση Επικινδυνότητας ως εργαλείο αντιμετωπίζει την επικινδυνότητα ολιστικά και όχι μονόπλευρα. Η ΕΔΕ “βλέπει” τη μεγάλη εικόνα της επικινδυνότητας. Αναφέρεται περισσότερο στην ευρύτερη έννοια της επικινδυνότητας παρά στον κίνδυνο. Η ΕΔΕ “βλέπει” τις δύο διαστάσεις της επικινδυνότητας: την πιθανότητα και τη σοβαρότητα.

Εκτίμηση κινδύνου 

Tα στάδια εφαρμογής της Επιχειρησιακής Διαχείρισης Επικινδυνότητας είναι πέντε:

1. Η αναγνώριση του κινδύνου
2. Η εκτίμηση του κινδύνου
3. Η λήψη αποφάσεων.
4. Η εφαρμογή των αποφάσεων.
5. Ο επανέλεγχος της κατάστασης.

Οι βασικές αρχές της Επιχειρησιακής Διαχείρισης Επικινδυνότητας είναι τέσσερις:

1. Αποδοχή της επικινδυνότητας όταν τα οφέλη υπερτερούν του κόστους.
2. Μη αποδοχή περιττής επικινδυνότητας.
3. Πρόβλεψη/εκτίμηση/διαχείριση επικινδυνότητας μέσω σχεδιασμού.
4. Η λήψη αποφάσεων για την επικινδυνότητα να πραγματοποιείται στο κατάλληλο οργανωτικό επίπεδο.

Το πιο δύσκολο σημείο κατά τη διάρκεια της Επιχειρησιακής Διαχείρισης Επικινδυνότητας βρίσκεται στο 2ο στάδιο εφαρμογής της μεθόδου: στην εκτίμηση κινδύνων. Οι εκτιμήσεις κινδύνων πάσχουν από την εμπειρία in situ του “επαγγελματία εκτιμητή” και την υποκειμενικότητα του εκτιμητή. Ο “εκτιμητής κινδύνων” είτε αυτός είναι επαγγελματίας οικονομικών, είτε επαγγελματίας μηχανικός, είτε επαγγελματίας ιατρός, οφείλει να γνωρίζει ότι αυτός δεν είναι ο αποφασίζων και ότι αυτός πρέπει να μένει στη σκιά, στο παρασκήνιο.

Ειδάλλως προσπαθεί να υποκαταστήσει το ρόλο του αποφασίζοντα, κάτι το οποίο είναι παντελώς λάθος. Η μεγαλύτερη “μάχη” που δίνει ένας “εκτιμητής κινδύνων”, είναι η εσωτερική μάχη με την υποκειμενικότητα του εαυτού του, με τον εγωϊσμό του και την αλαζονεία του. Επίσης, υφίσταται μία ακόμη εσωτερική “μάχη”: η μάχη με την προσωπική ατζέντα του κάθε εκτιμητή κινδύνων.

Τηλεοπτικά καλλιστεία

Επίσης, σχεδόν αδιαμφισβήτητα, είναι στη φύση του ανθρώπου να υπερεκτιμά τους κινδύνους υπό καθεστώς φόβου και να λαμβάνει λάθος αποφάσεις. Αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό. Ωστόσο, αν αυτό συνδυασθεί με την πιθανή αστοχία κατά τη Διαχείριση της Κρίσης μέσω της πολυφωνίας, αν ο επαγγελματίας εκτιμητής δεν αντιμετωπίζει την επικινδυνότητα ολιστικά (τη μεγάλη εικόνα με όλες τις παραμέτρους συμπεριλαμβανομένων τις οικονομικές και κοινωνικές), τότε επέρχεται κατάρρευση στη Διαχείριση της Κρίσης.

Τον τελευταίο καιρό ζούμε τα τηλεοπτικά καλλιστεία των επιδημιολόγων-λοιμωξιολόγων. Αυτό δημιουργεί λευκό θόρυβο, ήτοι χάος. Ως απλός πολίτης, με όλο το σεβασμό, θα συνιστούσα να σταματήσουν τα καλλιστεία των επιδημιολόγων-λοιμωξιολόγων. Κάνουν κακό, παρά καλό. Ας μείνουν στη σκιά, στο παρασκήνιο.

Η υπερβολική καταστροφολογία ορισμένες φορές λειτουργεί ως μπούμεραγκ. Εάν έχουν κάτι σημαντικό να προσφέρουν στη διαχείριση της παρούσης υγειονομικής-κοινωνικής-οικονομικής κρίσης ας το πράξουν γραπτώς στις αρμόδιες υπηρεσίες. Άλλωστε, τα γραπτά μένουν, τα λόγια πετούν στον αέρα. Επαφίεται στην προσωπική-επαγγελματική κρίση του καθενός-καθεμίας να φερθεί αναλόγως και δεν χρειάζεται το κράτος-πατερούλης για να το επιβάλλει.