Δεν πάει άλλο με τη νεανική εγκληματικότητα

Επιπλέον, συμβαίνουν καθημερινά αδικήματα από συμμορίες ανηλίκων, κυρίως ληστείες όχι μόνο σε βάρος άλλων ανηλίκων, αλλά και σε βάρος ενηλίκων. Εξάλλου και συμμορίες ενηλίκων χρησιμοποιούν ανηλίκους για ειδικές αποστολές, όπως κατοπτεύσεις, “τσίλιες” ή αναρριχήσεις. Η ραγδαία αύξηση της νεανικής εγκληματικότητας δημιουργεί σε όλους την απορία, πώς είναι δυνατόν να υπάρχει στη χώρα μας τόσο συσσωρευμένο μίσος και βία σε ανήλικους ημεδαπούς ή αλλοδαπούς και σε νεαρούς παραβατικούς, πώς η εγκληματικότητα αυτή εξαπλώθηκε ανεπαίσθητα και κυρίως ποιοι ευθύνονται.

Είναι μάλιστα πολύ ανησυχητικό, ότι κάποια από τα εγκλήματα αυτά διαπράχθηκαν από “καλά παιδιά”, όπως δήλωσαν όχι μόνο οι μητέρες τους. Κανένας αρμόδιος δεν παρατήρησε ούτε ανησύχησε από την εγκληματικότητα αυτή, που διαφαίνονταν από σειρά περιστατικών, ούτε διερωτήθηκε γιατί και πως μπορεί να σταματήσει ο κατήφορος της νεανικής παραβατικότητας. Ασφαλώς, η έξαρση οφείλεται σε κάποιο βαθμό στην έλλειψη ελέγχου από το Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο, με αποτέλεσμα την προβολή της βίας από τα ΜΜΕ, καθώς και στην ανεξέλεγκτη κυκλοφορία ηλεκτρονικών παιχνιδιών βίας.

Πρόσφατα κάποια ΜΜΕ όχι μόνο πρόβαλλαν τη φωτογραφία του ψαλιδιού με το οποίο αδελφός σκότωσε αδελφό, αλλά έδωσαν πλήρη περιγραφή των αδικημάτων, στα οποία εμπλέκονται ανήλικοι, τακτική που μπορεί να προκαλέσει φαινόμενα μιμητισμού από άλλους ανήλικους. Η πρακτική αυτή είναι αντίθετη με την επίσημη θέση της Πολιτείας που θέσπισε απαγορευτικούς κανόνες, όπως η διεξαγωγή των δικών ανηλίκων κεκλεισμένων των θυρών (άρθρο 330 Κώδικας Ποινικής Δικονομίας), προκειμένου να διαφυλαχθούν τα χρηστά ήθη και να προστατευθεί ο δημόσιος και ιδιωτικός βίος των διαδίκων.

Η ποινική αντιμετώπιση

Φαίνεται ότι κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της νεανικής εγκληματικότητας και στο σωφρονιστικό σύστημα της χώρας μας για τους ανηλίκους. Οι ανήλικοι εγκληματίες δεν τιμωρούνται, αλλά υπόκεινται σε σωφρονισμό με αναμορφωτικά και θεραπευτικά μέτρα, που τα επιβάλλει το δικαστήριο, για να αποδοθούν στην κοινωνία ως χρηστοί και χρήσιμοι πολίτες. Ωστόσο, συνήθως δεν επιτυγχάνεται το σκοπούμενο αποτέλεσμα παρά μόνο κατά περίπτωση για τους ευκαιριακούς εγκληματίες και εφόσον έχουν στήριξη από την οικογένεια τους.

Στους νεαρούς εγκληματίες κάτω των 25 ετών ήδη με τις νέες τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα (ν. 5090/24), που θα ισχύει για τα αδικήματα που θα διαπραχθούν μετά την 1-5-2024, το όριο περιορίστηκε στα 21 χρόνια, αναγνωρίζονται από το νόμο ελαφρυντικά, που σημαίνει μειωμένη ποινή. Εξάλλου, υπάρχει όχι άδικα η φήμη ότι παλαιότερα τα σωφρονιστικά καταστήματα αποτελούσαν σχολείο προπαίδειας εγκληματικότητας, θέμα που αναδείκνυαν παλιές ελληνικές ταινίες.

Σήμερα, όμως, τα γυμναστήρια και οι λέσχες οπαδών αποδείχθηκε ότι είναι και αυτά πιο σύγχρονα σχολεία παραγωγής επαγγελματιών κακοποιών προθύμων να ενταχθούν στον υπόκοσμο ή στις παρυφές του. Μολονότι όλοι είναι γνωστοί στην Αστυνομία κυκλοφορούν ακόμα και μετά τη σύλληψή τους ελεύθεροι με περιοριστικούς όρους, τους οποίους δεν τηρούν με την ανοχή της Αστυνομίας, καθόσον έχει διαπιστωθεί ότι μόνο το 50% των περιοριστικών όρων τηρούνται.

Σήμερα, κάθε νεαρός, χωρίς ιδιαίτερα προσόντα και προοπτική, παρακινούμενος από άφθονα παραδείγματα από τη ζωή και το περιβάλλον του, κατευθύνεται στα γυμναστήρια και στις λέσχες οπαδών με τη φιλοδοξία να ενταχθεί στη γκρίζα ζώνη της παρανομίας με άφθονο χωρίς κόπο χρήμα και την ασφάλεια που παρέχει η συμμετοχή σε μια οργάνωση. Η Πολιτεία δεν μπορεί μόνο με την παραγωγή νόμων να ελέγξει αυτόν τον συρφετό των οπαδών που καταφεύγουν σε οργανωμένη βία, επειδή για πολλούς η ομάδα τους είναι θρησκεία. Είναι σαφές ότι απαιτούνται σκληρά μέτρα κυρίως με τον έλεγχο των συγκεκριμένων κέντρων.

Πολιτική και κοινωνική ευθύνη

Ωστόσο, μολονότι οι υπεύθυνοι σε κάθε επίπεδο γνωρίζουν τα απαιτούμενα μέτρα, δεν μπορούν να τα εφαρμόσουν για λόγους πολιτικού κόστους και εξαιτίας των ιδιαιτέρων δεσμών που έχουν με τους αθλητικούς και όχι μόνο παράγοντες. Άλλωστε, οποιοδήποτε περιοριστικό μέτρο που λαμβάνεται για την καταστολή της εγκληματικότητας σχεδόν αμέσως ατονεί, καθόσον οι 8 στους 10 νόμους που ψηφίζονται δεν εφαρμόζονται ποτέ.

Είναι γεγονός ότι στη χώρα μας δυο στους τρεις γάμους διαλύονται μέσα σε επτά χρόνια με αποτέλεσμα τα παιδιά που υπάρχουν ή να γίνονται μήλο της έριδας μεταξύ των χωρισμένων γονέων, ή με τη δημιουργία νέας οικογένειας να παραμελούνται. Από αυτές τις διαλυμένες οικογένειες προέρχεται ένα μεγάλο ποσοστό των παραβατικών ανηλίκων, όπως και από οικογένειες με έντονες περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας που επιδρά καταλυτικά στην ψυχολογία τους.

Η επίλυση του προβλήματος της εγκληματικότητας των ανηλίκων είναι πολυσύνθετη και πρέπει να ξεκινήσει από την οικογένεια. Ιδιαίτερα, οι διαζευγμένοι γονείς οφείλουν να επιδείξουν μεγάλη προσοχή στην ανατροφή των παιδιών τους με αποφυγή του εθισμού σε βίαιες καταστάσεις. Στη συνέχεια το σχολείο με ευθύνη των δασκάλων πρέπει να αποτρέπει τις πράξεις βίας, όπως το μπούλινγκ σε βάρος αδυνάμων ατόμων. Σε κάθε περίπτωση η Πολιτεία πρέπει να λάβει ιδιαίτερα προληπτικά μέτρα με αυξημένη εποπτεία και κοινωνική πρόβλεψη για τους παραβατικούς ανηλίκους, κυρίως γι’ αυτούς που προέρχονται από ιδιαίτερες κοινωνικές ομάδες ή μετανάστες και ευθύνονται για το 80% της ελαφριάς εγκληματικότητας.

Η αποτρεπτική λειτουργία της επιβολής ποινής δεν αποδίδει, λόγω ατελούς νομοθεσίας. Ειδικότερα, στις περιπτώσεις της αυτόφωρης σύλληψης, όταν οι νεαροί εγκληματίες παραπέμπονται ενώπιον δικαστηρίου και αναβάλλεται η δίκη, αφήνονται ελεύθεροι. Το γεγονός αυτό αποθαρρύνει τους αστυνομικούς που τους συνέλαβαν και η μόνη λύση είναι η τροποποίηση του άρθρου 424 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Επίσης, η Πολιτεία πρέπει να δημιουργήσει προοπτικές για την επαγγελματική αποκατάσταση και δημιουργική απασχόληση των νέων, ώστε να απομακρυνθούν από τα εκκολαπτήρια παραβατικότητας. Φυσικά για τις ακραίες περιπτώσεις απομένει ως εσχάτη λύση ο εγκλεισμός στα σωφρονιστικά καταστήματα.