Τί συμβαίνει με την ευλογιά των πιθήκων

Το δεύτερο επιβεβαιωμένο κρούσμα της ευλογιάς των πιθήκων στην Ελλάδα ανακοινώθηκε χθες και αφορά άτομο που ήρθε από το εξωτερικό. Συγκεκριμένα πρόκειται για 47χρονο που είχε ταξιδέψει στην Ισπανία. Το προηγούμενο κρούσμα αφορούσε 59χρονο που είχε ταξιδέψει στην Πορτογαλία και είχε επισκεφθεί μόνος του το νοσοκομείο Ανδρέας Συγγρός, όπου και νοσηλεύεται. Και ο 47χρονος νοσηλεύεται σε καραντίνα ενώ ελέγχονται και οι επαφές τους.

O ΕΟΔΥ εξέδωσε μια καθησυχαστική ανακοίνωση, με την οποία τονίζει ότι δεν έχουμε κανένα κρούσμα εγχώριας μετάδοσης μέχρι στιγμής και ότι «ο κίνδυνος για τον γενικό πληθυσμό εξακολουθεί να είναι χαμηλός, καθώς η νόσηση είναι συνήθως ήπια και αυτοπεριοριζόμενη και το νόσημα χαρακτηρίζεται από μικρή σχετικά μεταδοτικότητα». Η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο γίνεται μέσω της επαφής με δερματικές βλάβες/σωματικά υγρά του πάσχοντος ή/και μολυσμένα αντικείμενα, καθώς και μέσω αναπνευστικών σταγονιδίων κατόπιν παρατεταμένης στενής επαφής σε μικρή απόσταση.

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκέφαλο, μυαλγίες, οσφυαλγία, λεμφαδενοπάθεια, ρίγη, εξάντληση και εξάνθημα που εμφανίζεται συνήθως λίγες μέρες μετά την έναρξη των άλλων συμπτωμάτων. Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για την ευλογιά των πιθήκων και οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν πλήρως σε λίγες εβδομάδες. Στους ίδιους χορηγούνται ως βοηθητικά κάποια αντιικά, ενώ οι επαφές τους σε πολλές χώρες κάνουν έστω και εκ των υστέρων το εμβόλιο, ώστε να νοσήσουν ακόμα πιο ελαφρά.

Στο μεταξύ, σε δηλώσεις του στην εκπομπή «Mega Σαββατόκυριακο», ο πνευμονολόγος Θεόδωρος Βασιλακόπουλος ανέφερε ότι αναμένει νέα κρούσματα και στη χώρα μας, αφού «η νόσος ξέφυγε από τη συνήθη μετάδοσή της, ενώ συνήθως περιοριζόταν στην υποσαχάρια Αφρική, ωστόσο δεν πρέπει να ανησυχούμε, καθώς η νόσος έχει χαμηλή μεταδοτικότητα και δεν έχει ασυμπτωματική νόσηση, όπως συμβαίνει με τον κορωνοϊό, στοιχείο που θα ενίσχυε την ανεξέλεγκτη μετάδοσή της».

Τι γίνεται στο εξωτερικό

Όπως φαίνεται στο σχετικό χάρτη, έχουν καταγραφεί περίπου 3.000 κρούσματα παγκοσμίως. Από τα 1.490 κρούσματα στην Ευρώπη και στη βόρειο Αμερική, τα 366 καταγράφηκαν στη Βρετανία, όπου άρχισε η μετάδοση από τουρίστες ή από Βρετανούς που ταξίδεψαν στο εξωτερικό και εν συνεχεία άρχισε να μεταδίδεται και μεταξύ μη ταξιδιωτών, τα 275 στην Ισπανία, τα 209 στην Πορτογαλία, τα 165 στη Γερμανία, τα 60 στην Ολλανδία, τα 91 στη Γαλλία, Επίσης στον Καναδά καταγράφηκαν 165 κρούσματα και στις ΗΠΑ 47. Η Ιταλία έχει 33 κρούσματα και οι άλλες χώρες της ΕΕ από ένα. Στην Κεντρική Αφρική έχουν καταγραφεί 1.400 κρούσματα και 66 θάνατοι, αλλά εκεί είναι ενδημικό πιο επιθετικό στέλεχος του ιού.

Οι ειδικοί διεθνώς εκτιμούν ότι δεν είναι σίγουρο πως τα κρούσματα θα περιοριστούν καθώς από τις 6 Μαΐου που καταγράφηκε το πρώτο κρούσμα εκτός Αφρική (στη Βρετανία) η εξάπλωση συνεχίζεται. Στον Καναδά και στις ΗΠΑ άρχισαν τους εμβολιασμούς του στενού περιβάλλοντος των ασθενών αλλά και ιατρονοσηλευτών. Μέχρι στιγμής σε όσους συμφωνούν, χορηγείται ως επί το πλείστον το παλιό εμβόλιο της ευλογιάς, που δεν είναι 100% αποδοτικό στην ευλογιά των πιθήκων και που έχει σε σπάνιες περιπτώσεις κάποιες υπολογίσιμες παρενέργειες, αλλά πάντως θεωρείται ότι παρέχει αρκετή προστασία και από την ευλογιά των πιθήκων. Στην Ελλάδα το έχουν κάνει όσοι γεννήθηκαν πριν από το 1960.

Για να προληφθεί η εξάπλωση θα πρέπει να γίνεται άμεση ιχνηλάτηση και να τίθενται σε καραντίνα ή να εμβολιάζονται όλες οι επαφές των ασθενών, κάτι που δεν είναι ιδιαίτερα εύκολο στις περισσότερες χώρες. Πολλές χώρες έχουν κρατήσει απόθεμα των εμβολίων ευλογιάς, επειδή φοβούνταν ότι θα μπορούσε ο ιός να χρησιμοποιηθεί ως βιολογικό όπλο ή να απελευθερωθεί από κάποιο εργαστήριο κατά λάθος. Ο “κλασικός” ιός της ευλογιάς είναι πολύ πιο επικίνδυνος καθώς σκοτώνει περίπου το 30% των ασθενών.

Εμβόλιο μόνον κατά περίπτωση

Σήμερα υπάρχουν διάφοροι τύποι εμβολίου, που καλύπτουν όπως φαίνεται από παλιότερες έρευνες το 85% των εμβολιασμένων. Το ποσοστό συνάγεται από έρευνα που είχε γίνει πριν από 30 χρόνια στο τότε Ζαΐρ –τη σημερινή Δημοκρατία του Κονγκό. Κανείς ειδικός μέχρι στιγμής δεν εισηγείται τον εμβολιασμό του γενικού πληθυσμού καθώς τα περισσότερα κράτη έχουν παλιότερα εμβόλια και όχι εμβόλια τρίτης γενεάς που προκαλούν λιγότερες παρενέργειες. Τα εμβόλια πρώτης και δεύτερης γενεάς έχει αποφασισθεί να μη χορηγούνται σε παιδιά, εγκύους, ανοσοκατεσταλμένους και σε ασθενείς με έκζεμα.

Μέχρι στιγμής κανείς δεν προτείνει τον γενικό εμβολιασμό επειδή το ζύγισμα οφέλους από το εμβόλιο με την πιθανή βλάβη από τις παρενέργειες, δεν ενισχύει τον εμβολιασμό. Επίσης δεν υπάρχει και επάρκεια εμβολίων διεθνώς. Αν όμως η εξάπλωση αρχίσει να επιβαρύνει εγκύους ή παιδιά, ο γενικός εμβολιασμός μπορεί να μπει στο τραπέζι. Μέσα στο 2022 έχει υποκύψει στον ιό το 4,7% των ασθενών σε επτά χώρες της Κεντρικής και Δυτικής Αφρικής και κανένας θάνατος δεν έχει σημειωθεί εκτός Αφρικής.

Η φαρμακοβιομηχανία Bavarian Nordic στη Δανία, που παρασκευάζει το τρίτης γενεάς εμβόλιο MVA-BN, ένα εμβόλιο δύο δόσεων που χορηγείται με διαφορά 28 ημερών ανά δόση, ανακοίνωσε πριν από δέκα μέρες ότι ήδη δέχεται παραγγελίες από διάφορες χώρες. Στις ΗΠΑ χορηγούν εμβόλια δεύτερης και τρίτης γενεάς σε όσους είχαν στενή επαφή με κρούσμα και ως στενή επαφή ορίζουν όποιο άτομο είχε αγγίξει το δέρμα ή σωματικά υγρά ασθενούς, αλλά και όποιον κάθισε σε απόσταση μικρότερη των 2 μέτρων από άρρωστο.

Το εμβόλιο χορηγείται μέσα στις πρώτες τέσσερις ημέρες από την έκθεση στον ιό. Ομως η αποτελεσματικότητα του μέτρου θα κριθεί στην πράξη, μια που εξαρτάται από την προθυμία των εκτεθειμένων να εμβολιαστούν αλλά και εξαρχής από τον έγκαιρο εντοπισμό τους –δηλαδή η έγκαιρη ιχνηλάτηση δεν είναι πάντα τόσο εύκολη όσο ακούγεται. Στη Βρετανία για παράδειγμα μόνο το 15% των στενών επαφών δέχθηκε να εμβολιασθεί και το 69% των ιατρονοσηλευτών σύμφωνα με την ευρωπαϊκή επιθεώρηση επαγρύπνησης της ΕΕ.

Η ίδια επιθεώρηση αναφέρει και πόσο δύσκολο ήταν να εντοπισθούν οι επαφές. Επίσης το στίγμα της ασθένειας κάνει ακόμη δυσχερέστερη την σωστή ιχνηλάτηση των επαφών. Οι ειδικοί θεωρούν πιο αναγκαία την καραντίνα παρά τον εμβολιασμό αλλά και την ευρύτερη ενημέρωση του κόσμου. Στην Ελλάδα δεν έχει δημοσιοποιηθεί ποιας γενεάς εμβόλια έχουν στοκαριστεί.