Διώξτε τα μονοπώλια από νοσοκομεία και πανεπιστήμια

Αναμφιβόλως η δεκαετία του ‘80 υπήρξε θεαματική και κυρίως “θορυβώδης” από πολιτική, κοινωνική και οικονομική οπτική. Ανάμεσα στον πλούτο των αλλαγών μερικές είχαν θετικές επιπτώσεις, ενώ άλλες είχαν αρνητικά αποτελέσματα. Στο πλαίσιο αυτό, διακρίνονται δύο μείζονος κοινωνικής σημασίας παρεμβάσεις: η πρώτη αναφέρεται στην παιδεία γενικά και ειδικότερα στην αναδιοργάνωση των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στη βάση της de jure αυτονομίας και διοίκησής τους από το διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό. H δεύτερη σχετίζεται με την ίδρυση του “εθνικού” συστήματος υγείας με βάση την de facto αυτοδιοίκησή του από την ιατρική ελίτ και το συλλογικό ιατρικό μονοπώλιο.

Μετά από τριάντα και πλέον έτη αδιατάρακτης “εξουσίας” των συλλογικών μονοπωλίων στην ανώτατη εκπαίδευση και την ιατρική περίθαλψη, οι δείκτες εκροών από τις έγκυρες και αξιόπιστες στατιστικές χρονοσειρές δείχνουν ότι:

Πρώτον, στο εκπαιδευτικό σύστημα σημειώνεται υπερβολικά παρατεταμένη χρονική διάρκεια των σπουδών, έλλειψη θετικής στάσης απέναντι στη καινοτομία, επιστημονική μετανάστευση και αδυναμία συγκράτησης των «ταλέντων» στη χώρα, ενώ

Δεύτερον, στην υγεία παρατηρείται μεγάλη επιβράδυνση στον ρυθμό βελτίωσης του επιπέδου υγείας, δυσκολία πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας για τα εισοδηματικά χαμηλότερα στρώματα του πληθυσμού και υψηλό επίπεδο καταστροφικής δαπάνης για μεγάλο μέρος των νοικοκυριών.

Η κατάσταση αυτή δεν αντιρροπείται από τις καλές επιδόσεις μικρών ομάδων ερευνητών στα πανεπιστήμια και γιατρών στα νοσοκομεία. Οι εμβληματικές “επιτυχίες” της μεταπολίτευσης στην παιδεία και την υγεία έχουν καταρρεύσει και τα μαθήματα από το εγχείρημα αυτό έχουν ως κοινό παρονομαστή την εμφάνιση ενός “κορπορατισμού” που επέτρεψε τον έλεγχο σημαντικών τομέων της κοινωνικής παραγωγής από τα συλλογικά μονοπώλια, στην μεταπολίτευση και κυρίως στη δεκαετία του 1980.

Εκφυλιστική πορεία

Τα φαινόμενα αυτά ενισχύθηκαν με την πρόοδο του χρόνου σε τέτοιο βαθμό ώστε η παιδεία και η υγεία να προβάλλονται ως να έχουν μια ιδιότυπη “ασυλία” έναντι των προτεινόμενων διαρθρωτικών αλλαγών. Η κατάσταση αυτή σχετίζεται με την εξουσία των συλλογικών μονοπωλίων στους τομείς αυτούς, η οποία επιτυγχάνεται με την κατάληψη των μηχανισμών λήψης πολιτικών αποφάσεων και την αποφυγή κοινωνικού ελέγχου με την άσκηση βέτο στις συνταγματικές, νομοθετικές και άλλες πολιτικές πρωτοβουλίες.

Εξάλλου σε καμιά χώρα του κόσμου τα πανεπιστήμια δεν διοικούνται από τους διδάσκοντες ούτε βέβαια τα νοσοκομεία από τους γιατρούς και γενικότερα από τους εργαζόμενους. Στο πλαίσιο αυτό, η ανασυγκρότηση των τομέων αυτών ώστε να παράξουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες, που δυνητικά μπορεί να είναι διεθνώς εξαγώγιμες, απαιτεί την άρση της “ασυλίας” που χρησιμοποιείται ως άλλοθι για την ιδιοποίηση του πλεονάσματος που παράγουν, την διοικητική αδράνεια και την σπατάλη σπάνιων πόρων.

Υπό το πρίσμα αυτό, η ευκταία μεταρρύθμιση για την ανάταξη των τομέων αυτών έχει ως προϋπόθεση την ανατροπή αυτού του ελέγχου από τα οικεία συλλογικά μονοπώλια. Στην ιδεολογία, την πολιτική και την διοικητική πρακτική. Η παράταση αυτής της εκφυλιστικής πορείας αποδυναμώνει τους μηχανισμούς αναπαραγωγής του ανθρώπινου και διανοητικού κεφαλαίου της χώρας και κυοφορεί αρνητικές εξελίξεις για την οικονομία και την δημοκρατία.