Δόθηκε η πρώτη έγκριση για βρώσιμο “κοτόπουλο” κατασκευασμένο σε δεξαμενή

Ο αμερικανικός οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDΑ)  έκανε το πρώτο βήμα στην έγκριση “ρέπλικας” κρέατος και συγκεκριμένα για κοτόπουλο που καλλιεργείται σε τρυβλία πέτρι εργαστηρίων και εν συνεχεία σε δεξαμενές. Αν και έπονται αρκετά βήματα για να φτάσει το τρόφιμο στα ράφια, δόθηκε η σημαντικότερη έγκριση, που αφορά στην ασφάλειά του. Ο FDA εξέτασε περίπου 100 σελίδες με στοιχεία της παραγωγού εταιρείας “Upside Foods” και κατέληξε ότι «δεν έχουμε αντιρρήσεις ή ερωτηματικά όσον αφορά το συμπέρασμα της εταιρείας πως το προϊόν της είναι ασφαλές και μπορεί να καταναλωθεί χωρίς κινδύνους».

Άλλες 80 εταιρείες δραστηριοποιούνται στον ίδιο τομέα και μια από αυτές ανέλαβε μάλιστα το κέτερινγκ στην διάσκεψη για το κλίμα, όπου όμως όλοι θα πρέπει να υπογράψουν ένα έντυπο ότι συμφωνούν να καταναλώσουν τρόφιμο που δεν έχει λάβει έγκριση από οργανισμό τροφίμων. H προαναφερόμενη εταιρεία πάντως φαίνεται να κόβει πρώτη το νήμα της αδειοδότησης. Αυτή τη στιγμή χρησιμοποιεί κύτταρα ζώων που πολλαπλασιάζει στο κατάλληλα θρεπτικό υλικό και μπορεί να παράγει μέχρι 25 τόνους κρέατος κοτόπουλου ετησίως.

Η γεύση του προϊόντος και τα διατροφικά του χαρακτηριστικά αξιολογούνται ως ιδιαίτερα ικανοποιητικά, αλλά το κόστος παραγωγής του μέχρι στιγμής παραμένει απαγορευτικό για να βγει ως τρόφιμο στην αγορά. Οι παρασκευαστές προ τριετίας κοστολογούσαν το κιλό στα 15.000 δολάρια, πέρσι στα 8.000 δολάρια και φέτος είχαν ως στόχο να το μειώνουν κατά 1.000 δολάρια το μήνα. Ευελπιστούν να το μειώσουν στα 4-10 δολάρια το κιλό, αλλά είναι προς το παρόν άγνωστο αν και πότε θα το καταφέρουν.

Ο χορτοφάγος καρδιολόγος

Ο εμπνευστής της συγκεκριμένης προσπάθειας είναι ο 55χρονος Ινδός καρδιολόγος Ούμα Βαλετί (Uma Valeti), που ο πατέρας του ήταν κτηνίατρος και η μητέρα του καθηγήτρια φυσικής. Ο ίδιος λέει ότι το βασικό του κίνητρο ήταν να σταματήσουν οι σφαγές ζώων, αν και αρχικά ο ίδιος ήταν παμφάγος. Έγινε χορτοφάγος όταν πήγε στις ΗΠΑ για να πάρει ειδικότητα στην καρδιολογία, αλλά όχι επειδή το κρέας επιβαρύνει την καρδιά: τότε απλώς έτυχε να βρεθεί σε σφαγείο κοτόπουλων και έπαθε σοκ. Κατά τη διάρκεια της ειδικότητάς του έτυχε να συμμετάσχει, παράλληλα, σε κλινική έρευνα για τη δημιουργία κυττάρων καρδιάς από βλαστοκύτταρα. Αυτό του έδωσε την ιδέα να αξιοποιήσει την ίδια τεχνική προκειμένου να παραχθεί τεχνητά βρώσιμο κρέας χωρίς σφαγεία και βαρβαρότητες.

«Αν μπορείς να μετασχηματίσεις βλαστικά κύτταρα σε μυ καρδιάς ή ήπατος, γιατί να μην μπορείς να τα κάνεις μπούτι κοτόπουλου ή φιλέτο μοσχαριού;» αναρωτήθηκε. Και έβαλε μπρος μια εταιρεία με ομοϊδεάτες του από διάφορες ειδικότητες βιοτεχνολογίας. «Έχουμε μέσα σε μια δεκαπενταετία αύξηση κατά 34% στην παραγωγή χοιρινού και 71% στην παραγωγή κοτόπουλου. Ειδικά από τότε που το “δυτικό” διατροφικό μοντέλο επεκτάθηκε και στην Ασία, η ζήτηση είναι τρομερή. Δυσοίωνο το μέλλον. Εδώ και 12.000 χρόνια, όταν ο άνθρωπος ακούει τη λέξη “κρέας”, σκέφτεται αμέσως “ζώο”.  Όμως εμείς θέλουμε να αλλάξουμε αυτό το συνειρμό. Κρέας χωρίς ζώο, αυτός είναι ο στόχος μας», είπε σε συνέντευξή του.

Κοτόπουλο

Σε ένα τρυβλίο ή, ας πούμε, δισκίο εργαστηρίου, ο Βαλετί και οι συνεργάτες του έβαλαν κύτταρα κοτόπουλου και κατάφεραν να τα αναπαράγουν μέσα στο κατάλληλο θρεπτικό υλικό. Κοιτώντας με το μικροσκόπιο, σε πρώτη φάση οι μυς που αναπτύσσονται μοιάζουν με σπαγγέτι, στενόμακρες λεπτές λωρίδες. Εν συνεχεία αναπτύσσονται πιο παχιές και κοντές λωρίδες, που είναι πιο ωριμασμένοι μυς. Για να είναι όμως αυτοί εύγευστοι και φθηνοί, πλούσιοι σε διατροφικά συστατικά, χρειάζονται και άλλες διεργασίες. Σε αυτό συνέβαλαν και οι επενδύσεις του Μπίλι Γκέιτς και τον του Ρίτσαρντ Μπράνσον στην μικρή αρχικά εταιρεία.

Δεν κοστίζει πολλά μόνον η αρχική προμήθεια από κύτταρα ζώων, αλλά και η πλήρωση των δεξαμενών με το κατάλληλο θρεπτικό υλικό, καθώς και οι έρευνες για τη σωστή “συνταγή, δηλαδή την κατάλληλη ποσοστιαία πρόσμιξη κάθε ουσίας. Ίδια και μεγαλύτερη προσοχή χρειάσθηκε ώστε η “συνταγή” να παράγει διατροφικά επαρκές κρέας, που να περιέχει σε σωστές ποσότητες λίπη, σάκχαρα, αμινοξέα και βιταμίνες, “υλικά” όπως στοιχεία από συνδετικούς ιστούς κ.α.

Τα υπέρ και τα κατά

Πώς αντιδρά ο κόσμος; Δεν ξέρουμε τι σκέφτονται οι Έλληνες επ΄αυτού αλλά στις ΗΠΑ το 88% των 30άρηδων λέει πως είναι “ανοιχτό” στην καλλιέργεια κρέατος, όπως και το 72% των 60άρηδων. Το παιχνίδι εκτιμάται ότι θα κριθεί στη γεύση και στο κόστος. Οι δε φανατικοί χορτοφάγοι ίσως να μην αποτελέσουν τη βασική πελατεία, καθώς πρωτογενές υλικό στις περισσότερες από αυτές τις εταιρείες τεχνητού κρέατος, είναι τα βλαστοκύτταρα ζώων.

Επίσης, αν και εν γένει η παραγωγή κρέατος στο εργαστήριο μοιάζει πιο υγιεινή, κάποιοι ειδικοί έχουν επιφυλάξεις, όπως για παράδειγμα στους απρόβλεπτους βιολογικούς μηχανισμούς που τίθενται σε δράση κατά την ανάπτυξη των κυττάρων στις δεξαμενές. Άλλη ένσταση που προβάλλεται είναι ότι αν και τα ζώα παράγουν πολλά αέρια θερμοκηπίου, η βιομηχανία παρασκευής κρέατος σε δεξαμενές χρησιμοποιεί ηλεκτρισμό, και άρα επιβαρύνει εξίσου. Το τελευταίο πάντως μπορεί να λυθεί με χρήση άλλων μορφών ενέργειας, ενώ οι κτηνοτροφικές μονάδες δεν υπάρχει τρόπος να πάψουν να παράγουν το 14,5% των αερίων θερμοκηπίου, δηλαδή όσων παράγουν όλα τα μεταφορικά μέσα μαζί.

Στα υπέρ είναι και το γεγονός ότι πολλά ψάρια κινδυνεύουν από αφανισμό, ενώ η βιοτεχνολογία μπορεί να παράξει ψάρια στο διηνεκές. Επίσης προσμετράται και το ότι μόνο το 4% των θερμίδων που καταναλώνει το ζώο μετατρέπεται σε βρώσιμο κρέας. Στην κτηνοτροφία εξάλλου χρεώνονται και οι ιώσεις που ξεκινούν από κτηνοτροφικές μονάδες αλλά και την αντίσταση στα αντιβιοτικά, μια που στα ζώα εκτροφής χορηγούνται μεγάλες ποσότητες μικροβιοκτόνων φαρμάκων. Η δε αυξανόμενη ζήτηση κρέατος μέχρι  το 2050 θα οδηγήσει σε ακόμα πιο ανθυγιεινές αλλά και βάρβαρες μεθόδους εκτροφής και σφαγής.