Είναι θαυματουργό το χάπι της Merck για τον κορονοϊό;

Πολλή δημοσιότητα δόθηκε τις τελευταίες ώρες στο χάπι της αμερικανικής πολυεθνικής εταιρείας Merck που προβάλλεται ως ιδιαίτερα αποτελεσματικό στον κορονοϊό, καθώς φαίνεται να μειώνει  –όπως λένε οι παρασκευαστές του–  κατά 50% τις πιθανότητες για βαριά νόσο και θάνατο στις ευάλωτες ομάδες.

Όμως, δεν είναι ξακάθαρο σε ποιες ομάδες ακριβώς χορηγήθηκε το χάπι και απλά αναφέρεται ότι δόθηκε σε άτομα που είχαν τουλάχιστον έναν παράγοντα κινδύνου, όπως παχυσαρκία ή μεγάλη ηλικία. Οι ανακοινώσεις της εταιρείας επιπλέον δεν έχουν την εγκυρότητα μελετών που έχουν εξετασθεί από ανεξάρτητους ειδικούς.

Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα (αυτά που ουσιαστικά δεν έχουν οριστικοποιηθεί δηλαδή) έδειξαν σύμφωνα με την Merck ότι στην έρευνά της (συμμετείχαν συνολικά 775 συμπτωματικοί φορείς) όσοι ευπαθείς πήραν το φάρμακό της χρειάσθηκαν νοσηλεία σε ποσοστό 7,3% και δεν πέθανε κανένας, ενώ από όσους δεν το πήραν χρειάστηκε νοσηλεία το 14% και πέθαναν οκτώ.

Το χάπι χορηγείτο ανά 12ωρο (δύο φορές την ημέρα δηλαδή) επί πέντε ημέρες. Δόθηκε σε άτομα που ανήκαν σε ευπαθείς ομάδες και που είχαν ήπια ως μέτρια συμπτώματα. Επισης, για να τους δοθεί η θεραπεία, έπρεπε να μην είχαν περάσει πάνω από πέντε ημέρες από τη στιγμή που παρουσίασαν τα πρώτα συμπτώματα.

Η εταιρεία προσθέτει, μέχρι στιγμής, ότι  η ανάλυσή της δείχνει ότι το χάπι της είναι αποτελεσματικό και στην μετάλλαξη Δέλτα. Όσον αφορά στις παρενέργειες, δεν μπήκε καν στη διαδικασία να τις αναφέρει. Απλά ο εκπρόσωπός της δήλωσε ότι ήταν παρόμοιες σε όσους πήραν το φάρμακο και στην ομάδα του placebo.

Είναι έτσι τα πράγματα;

Η εταιρεία διατείνεται ότι το φάρμακό της δεν παρεμβαίνει γενετικά στα ανθρώπινα κύτταρα, αλλά μόνον στου ιού. Εντούτοις από όσους και όσες συμμετείχαν στην έρευνα, ζητήθηκε να μην κάνουν σεξ μέχρις ότου αναρρώσουν ή να χρησιμοποιούν προφυλακτικό, που σημαίνει ότι η εταιρεία δεν είναι απόλυτα σίγουρη ότι το φάρμακο αφήνει ανεπηρέαστα τα ανθρώπινα κύτταρα. Επίσης η θεραπεία δεν είναι φθηνή: 700 δολάρια τα 10 χάπια ή 70 δολάρια το ένα. Η εταιρεία είπε ότι «θα κάνει καλύτερη τιμή στα φτωχά κράτη».

Κανείς δεν μπορεί να ξέρει σε αυτή την φάση αν τα πράγματα έχουν όπως παρουσιάζονται, παρότι δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην ελπίζει ότι βρέθηκε όντως χάπι που σώνει ζωές. Όμως η έρευνα δεν έχει τελειώσει. Επίσης έχει μεγάλη σημασία για παράδειγμα η σωστή σύγκριση ανάμεσα στις δύο ομάδες, όπου η μια παίρνει το φάρμακο και η άλλη όχι. Πόσο όμοιοι ήταν οι 385 που πήραν το φάρμακο της Merck με τους 370 που δεν το πήραν και που χρησιμοποιήθηκαν ως ομάδα σύγκρισης ή placebo;

Πόσο σωστή δουλειά έγινε στην κλινική έρευνα ώστε να διασφαλιστεί η μεγάλη ομοιότητα του προφίλ υγείας στις συγκρινόμενες ομάδες και απλά να μην συγκρίθηκαν συλλήβδην 65άρηδες, με μοναδικό κοινό στοιχείο ότι γεννήθηκαν πριν από 65 χρόνια;  Ποια υποκείμενα νοσήματα “πλειοψηφούσαν” στις δύο προς σύγκριση ομάδες; Ποιο φύλο; Ποια φυλή; Ποια μετάλλαξη τους είχε προσβάλει; Σε ποια κοινωνική ομάδα ανήκαν; Ήταν όλοι εξίσου κοινωνικοί ή κάποιοι πρόσεχαν ενώ άλλοι πήγαιναν σε κέντρα διασκέδασης και προσεβλήθησαν από περισσότερο υιικό φορτίο;

Όλα αυτά, και άλλα τόσα, εξετάζονται όταν οι μελέτες ουσιαστικά μπαίνουν στο μικροσκόπιο ανεξάρτητων ειδικών σε ιατρικές επιθεωρήσεις. Και εν προκειμένω, καμία ιατρική επιθεώρηση δεν έχει βάλει στο μικροσκόπιο τη συγκεκριμένη έρευνα. Μέχρι στιγμής τα φάρμακα που χορηγούνται στις περισσότερες χώρες για τον ιό είναι ένα αντιικό, η ρεμδεσιβίρη, και μια μορφή ισχυρής κορτιζόνης, η δεξαμεθαζόνη, χωρίς όμως ούτε το ένα ούτε το άλλο δυστυχώς να έχουν αποδειχθεί σωτήρια, όπως δείχνουν οι μελέτες.

Δοκιμές σε πρώιμα στάδια κορονοϊού

Χορηγούνται, όμως, γιατί δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο προς το παρόν, με εξαίρεση τα μονοκλωνικά τεχνητά αντισώματα που μπορουν να χορηγηθούν μόνον στα αρχικά στάδια της λοίμωξης και όχι όταν πλέον ο ασθενής χρειάζεται οξυγόνο. Το χάπι της Merck δοκιμάστηκε επίσης στα αρχικά στάδια, όπως τα μονoκλωνικά αντισώματα, και όχι σε άτομα σε προχωρημένα στάδια της νόσου από κορονοϊό.

Σε αυτά τα πρώιμα στάδια η φαρμακοβιομηχανία υποστηρίζει ότι διαπίστωσε ότι όσοι το έλαβαν είχαν 50% λιγότερες πιθανότητες να χρειασθούν ΜΕΘ ή να πεθάνουν σε σύγκριση με ασθενείς παρόμοιου ιατρικού προφίλ που δεν το έλαβαν. Το χάπι περιέχει αντιική ουσία που λέγεται προς το παρόν στις ΗΠΑ molnupiravir. Ο μηχανισμός του είναι φαινομενικά πολύ απλός: προκαλεί “λάθη” στην αναπαραγωγή του γενετικού κώδικα του ιού, ο οποίος ναι μεν συνεχίζει να αναπαράγεται, αλλά “στραβά” και τελικά, η αναπαραγωγή και η δυναμική του σταματούν. Όχι όμως πάντα και όχι σε όλους.

Η Merck και η εταιρεία Ridgeback Biotherapeutics με την οποία η πρώτη συνεργάζεται, ανακοίνωσαν ότι θα ζητήσουν “έκτακτη άδεια” για επείγουσα χρήση και στις ΗΠΑ και στην ΕΕ. Ο γενικός διευθυντής της Μerck δήλωσε στο αμερικανικό πρακτορείο ειδήσεων Reuters ότι με βάση τα αποτελέσματα από την τρίτη φάση των κλινικών δοκιμών προκύπτει ότι η δράση είναι τόσο θετική, ώστε η δοκιμή έπαυσε και άρχισε το χάπι να δίνεται σε όλους όσοι συμμετείχαν (δηλαδή και σε όσους έπαιρναν έως τότε προς σύγκριση άλλα σκευάσματα).

Χάπι και χρηματιστήρια

Η είδηση ανέβασε της μετοχές της Μerck κατά 9%, αλλά ανέβασε κατά 20% και τις μετοχές της ανταγωνίστριάς της  Atea Pharmaceuticals  που δοκιμάζει ένα πανομοιότυπο αντιικό, το AT-527, που κι αυτό παρεμβαίνει στην αναπαραγωγική διαδικασία του ιού. Όμως, αυτές οι οικονομικές αντιδράσεις δεν συνδέονται απαραιτήτως με εκτιμήσεις ότι τα χάπια είναι θαυματουργά, γιατί οι χρηματιστές έχουν τα δικά τους κριτήρια.

Στο χρηματιστήριο ένα ακόμα και μέτρια αποτελεσματικό χάπι, είναι καλύτερο από τις ενδοφλέβιες θεραπείες, γιατί χορηγείται εξωνοσοκομειακά και άρα μειώνει το κόστος νοσηλείας. Δεύτερον, αν είναι όντως αποτελεσματικό, ακόμα καλύτερα, γιατί σημαινει ότι ο/η ασθενής δεν θα εισαχθεί διόλου στο νοσοκομείο και θα μηδενιστούν τα κόστη. Τρίτον, ενισχύει την αγορά επειδή ο κόσμος αισθάνεται ότι βρέθηκε λύση και όσοι φοβώνται το εμβόλιο αναθαρρούν ακόμα περισσότερο. Για τα χρηματιστήρια, λιγότερος φόβος για τον ιό σημαινει περισσότερη “κανονικότητα” στην αγορά.

Πάντως και η Pfizer και η ελβετική Roche έχουν αποδυθεί σε αγώνα δρόμου για την παρασκευή αντιικών φαρμάκων που θα χορηγούνται εύκολα. Περιττό ίσως να γράψουμε, όμως, ότι ο περισσότερος κόσμος που φοβάται τον κορονοϊό δεν “καίγεται” αν θα είναι χάπι ή ένεση αυτό που θα τον σώσει από τον θάνατο ή αυτό που θα τον σώσει από βαριά νόσο. Αρκεί να τον σώσει.