Εισαγωγικές για Πρότυπα Σχολεία: Άλλο ένα ναυάγιο του επιτελικού κράτους

Για τους περίπου 9.500  μαθητές που έδωσαν εξετάσεις για την εισαγωγή στα πρότυπα σχολεία τον περασμένο Μάιο, και για τις οικογένειες τους, η σχολική χρονιά ξεκινά με ένα αίσθημα πικρίας. Πολλοί από αυτούς πιστεύουν βάσιμα ότι αδικήθηκαν στις φετινές εξετάσεις από τα εξόφθαλμα και παραδεδεγμένα λάθη της Επιτροπή Πρότυπων και Πειραματικών Σχολείων που ήταν αρμόδια για την επιλογή των θεμάτων και γενικά για τη διεξαγωγή των εξετάσεων.

Το ζήτημα δεν αφορά μόνο τους συγκεκριμένους μαθητές και τις οικογένειές τους. Πρόκειται για ένα πολύ ευρύτερο πρόβλημα, το οποίο αφορά τα διάχυτα δείγματα αναποτελεσματικότητας και χαμηλού αισθήματος ευθύνης που διατρέχει τη δημόσια λειτουργία. Και μπορεί εδώ κάποιοι μαθητές να στερήθηκαν την είσοδο σε ένα δημόσιο πρότυπο σχολείο.

Σε άλλες περιπτώσεις όμως αυτή η αναποτελεσματικότητα, καθώς και η συχνά συμπορευόμενη ευνοιοκρατία, μπορούν να έχουν θανάσιμες συνέπειες. Διότι μπορούν να γίνουν το αόρατο χέρι που οδηγεί δύο τρένα στη σύγκρουση και δεκάδες νέους ανθρώπους στο θάνατο, όπως στα Τέμπη. Σε άλλες περιπτώσεις η ίδια ανεπάρκεια οδήγησε ανθρώπους στο θάνατο από πνιγμό ή από φωτιά, επειδή απλώς οι πολιτικοί προϊστάμενοι των αρμόδιων υπηρεσιών στάθηκαν ανίκανοι να τις οργανώσουν και να τις στελεχώσουν αποτελεσματικά.

Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις είμαστε αντιμέτωποι με το ίδιο ακριβώς φαινόμενο. Ένα φαινόμενο, το οποίο κατατρύχει την ελληνική κοινωνία και είναι η αιτία για πολλά από τα δεινά της. Είναι λοιπόν καιρός να το αντικρύσουμε κατάματα, πριν θρηνήσουμε άλλα θύματα, πριν συντρίψουμε άλλα παιδικά όνειρα. Επίσης είναι καιρός κάθε πολιτική ηγεσία να αναλάβει τις ευθύνες της αλλά και το κόστος των επιλογών της.

Αυτή η απαίτηση ισχύει πολύ περισσότερο για την παρούσα κυβέρνηση, διότι ίσως είναι η μόνη στα χρονικά που έχει την τάση να αυτοσυγχαίρεται τόσο συχνά για τις ικανότητές της, μιλώντας για επιτελικό κράτος, για κράτος αρίστων κ.λπ. Και φυσικά η κυβέρνηση αυτή δεν μπορεί να λέει ότι υποστηρίζει έναν θεσμό αριστείας όπως τα πρότυπα σχολεία και την ίδια στιγμή να υπονομεύει αυτό τον θεσμό μέσω των εξετάσεων που οι διορισμένες από αυτή επιτροπές διοργανώνουν.

Αστοχίες και ασάφειες στις εξετάσεις των Πρότυπων Σχολείων

Για να καταλάβουμε το μέγεθος της αστοχίας, αρκεί να αναφέρουμε μια μόνο φράση από την ανακοίνωση την οποία εξέδωσε η Διοικούσα Επιτροπή Προτύπων και Πειραματικών Σχολείων (ΔΕΠΠΣ), μετά την κριτική που δέχτηκε από εκπαιδευτικούς για την ακαταλληλότητα και τα λάθη των θεμάτων στα οποία κλήθηκαν να απαντήσουν οι μαθητές. Στην ανακοίνωσή της με τίτλο «Διευκρινίσεις σχετικά με τα θέματα Νεοελληνικής Γλώσσας για την εισαγωγή στα Πρότυπα και Εκκλησιαστικά Γυμνάσια”, με αριθμό πρωτοκόλλου 82, την οποία ανάρτησε στην επίσημη ιστοσελίδα της, η ΔΕΠΠΣ ανέφερε και παραδέχτηκε επί λέξει:

«Η επιτροπή διευκρινίζει επίσης ότι στις ερωτήσεις εννέα (9), δεκαπέντε (15) και είκοσι τρία (23), είτε λόγω αστοχιών στη διατύπωση είτε εξαιτίας περισσότερων από μία σωστών επιλογών, όλες οι απαντήσεις θα βαθμολογηθούν ως ορθές».

Είναι απορίας άξιο πώς μια επιτροπή σοφών απαιτεί από τους μαθητές να είναι άριστοι, αλλά την ίδια στιγμή η επιτροπή αυτή δεν μπορεί να θέσει θέματα εξετάσεων που να μην έχουν αστοχίες στη διατύπωση και που να επιδέχονται μονοσήμαντη απάντηση.

Το αστείο όμως είναι ότι με την επιλογή της η Επιτροπή να δεχτεί όλες τις απαντήσεις που δόθηκαν σε τρία θέματα ως ορθές, έκανε τα πράγματα ακόμη χειρότερα. Και τα έκανε χειρότερα για δύο λόγους: Πρώτον, διότι έτσι εξίσωσε τους μαθητές που σύμφωνα με τον αρχικό πίνακα ορθών απαντήσεων που δημοσιεύτηκε είχαν απαντήσει σωστά, με τους μαθητές εκείνους που είχαν απαντήσει λανθασμένα. Αδικία δια της ισοπέδωσης δηλαδή, επειδή η αρμόδια Επιτροπή απλώς δεν έκανε σωστά τη δουλειά της.

Το δεύτερο σφάλμα που διέπραξε η Επιτροπή με την απόφασή της αυτή, ήταν ουσιαστικά να εξαιρέσει τρία θέματα Γλώσσας από τις εξετάσεις. Στην πράξη δηλαδή οι μαθητές εξετάστηκαν σε 22 θέματα Γλώσσας και σε 25 θέματα Μαθηματικών. Φανταστείτε να είχαν εξαιρέσει μερικές ερωτήσεις Γλώσσας ακόμη. Θα μιλάγαμε για εξετάσεις μόνο Μαθηματικών. Ουσιαστικά λοιπόν η Επιτροπή ήρε την ισοτιμία μεταξύ των δύο γνωστικών αντικειμένων (Γλώσσα και Μαθηματικά), ευνοώντας έμμεσα τους μαθητές που έχουν υψηλότερες επιδόσεις στα Μαθηματικά έναντι της Γλώσσας.

Λανθασμένο θέμα και στα Μαθηματικά

Προσωπικά, ως απόφοιτος της Ιωνιδείου Προτύπου Σχολής Πειραιά, έχω μεγάλη ευαισθησία για το παραπάνω θέμα. Και για αυτόν τον λόγο υπέβαλα σχετικό υπόμνημα προς την ΔΕΠΠΣ, με κοινοποίηση προς τον αρμόδιο υπουργό κ. Πιερρακάκη. Επίσης δυνάμει των πανεπιστημιακών μου σπουδών κατέθεσα ξεχωριστά δεύτερο υπόμνημα, διατυπώνοντας ένσταση κατά της ορθότητας του θέματος 49 στα Μαθηματικά.

Οι απαντήσεις που έλαβα, όσον αφορά το λάθος στο θέμα 49 των Μαθηματικών, με απογοήτευσαν ακόμη περισσότερο. Μου έγραψαν: «Σας ενημερώνουμε ότι η αρμόδια Επιτροπή ενημερώθηκε για το αίτημα σας και κρίθηκε ότι το εν λόγω θέμα δεν χρήζει διευκρινίσεων». Μου απάντησαν έτσι απλά, χωρίς καμία προσπάθεια να αντικρούσουν δια επιχειρημάτων τον αποδεικτικό συλλογισμό τον οποίο τους ανέπτυξα.

Μου απάντησαν με μια αφ’ υψηλού,”καθ’ έδρας” ανακοίνωση, η οποία δείχνει ότι εν έτει 2024 μάλλον δεν έχουν ακόμη εμπεδωθεί πλήρως οι βασικές κατακτήσεις του Διαφωτισμού, δηλαδή ότι δεν υπάρχουν αυθεντίες και ότι τα πάντα μπορεί να αμφισβητηθούν στη βάση της λογικής ανάλυσης των εμπειρικών δεδομένων. Και η αμφισβήτηση αυτή, εφ’ όσον είναι τεκμηριωμένη, μπορεί να έλθει από οποιονδήποτε. Πόσο μάλλον από κάποιον που έχει τρεις πανεπιστημιακούς τίτλους σπουδών στις θετικές επιστήμες και άρα δεν υστερεί γνωστικά απέναντι στα μέλη της Επιτροπής.

Να σημειώσω εδώ, ότι τις αιτιάσεις μου αυτές για την αστοχία διατύπωσης στο θέμα 49 των Μαθηματικών, τις κοινοποίησα σε φίλους πανεπιστημιακούς καθηγητές, οι οποίοι συμφώνησαν με το εύλογο των επισημάνσεών μου,

Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι δεν έλαβα ουσιαστικά απάντηση στο αρχικό μου υπόμνημα σχετικά με την επί της ουσίας κατάργηση των τριών ζητημάτων στη Γλώσσα. Προκειμένου να πιέσω για κάποια απάντηση, κατέφυγα στον συνήγορο του Πολίτη, ο οποίος ζήτησε από την Διοικούσα Επιτροπή Προτύπων και Πειραματικών Σχολείων να μου αποστείλει απάντηση στο Υπόμνημά μου. Υπό την πίεση αυτή, μου απεστάλη μια απάντηση που δεν υπεισήλθε στην ουσία του ερωτήματος μου και την οποία θεωρώ προσχηματικού χαρακτήρα. Για αυτό και δεν έχει νόημα να την σχολιάσω περαιτέρω.

Κατά τη διερεύνηση που έκανα σχετικά με τις δυνατότητες νομικής προσφυγής κατά της εγκυρότητας της όλης διαδικασίας, διαπίστωσα ότι η έκβαση ήταν αβέβαιη και κυρίως αν επιτυγχάνετο δικαίωση, αυτή θα ερχόταν πολύ αργά, ώστε να μην έχει νόημα. Άλλος ένας τοίχος ανεπάρκειας πλαισίου και διαδικασιών λοιπόν, στον οποίο προσκρούει ο πολίτης που θέλει να διεκδικήσει το δίκαιο του απέναντι στη δημόσια διοίκηση.

Τα δυσάρεστα συμπεράσματα

Από τα παραπάνω προκύπτουν μια σειρά από συμπεράσματα, τα οποία νομίζω ότι μόνο θλίψη μπορούν να προκαλούν. Ζητούμενο φυσικά δεν είναι μια προσωπική αντιδικία με τα μέλη της ΔΕΠΠΣ ή με τον πολιτικό τους προϊστάμενο, αλλά να καταδείξουμε και να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα στο πλαίσιο μιας δημοκρατικά λειτουργούσας κοινωνίας πολιτών.

Κατά τη γνώμη μου μια Επιτροπή που η ίδια δηλώνει ότι «είτε λόγω αστοχιών στη διατύπωση είτε εξαιτίας περισσότερων από μία σωστών επιλογών, όλες οι απαντήσεις θα βαθμολογηθούν ως ορθές», οφείλει μόνη της να παραιτηθεί την επόμενη ημέρα. Διότι ποιο λόγο και ποια αιτιολογία έχει να παραμένει στη θέση της μια επιτροπή που η ίδια δηλώνει ανίκανη να διεξαγάγει άρτιες εξετάσεις; Aν βέβαια δεν μπορεί να παραιτηθεί η ίδια, οφείλει να ζητήσει την παραίτησή της ο Υπουργός, ώστε να μην μετέχει της ευθύνης.

Κατά βάθος πάντως, πέρα από τις όποιες προσχηματικές και άνευ ουσίας απαντήσεις δόθηκαν, οι επισημάνσεις μου, αλλά και οι ενστάσεις που διατυπώθηκαν από πολυάριθμους γονείς αποδείχτηκαν βάσιμες. Αυτό τουλάχιστον επιβεβαιώνει το γεγονός ότι ο ίδιος υπουργός έσπευσε να αλλάξει το πλαίσιο διεξαγωγής των εξετάσεων από το 2025, αποδεχόμενος έτσι έμμεσα τη φετινή αποτυχία.

Η πικρία όμως στα παιδιά και το αίσθημα αδικίας μένει. Για εμάς τους μεγαλύτερους προκύπτει για μια ακόμη φορά η διαπίστωση ότι σε αυτή τη χώρα πρέπει να γίνουν βαθιές τομές εκσυγχρονισμού και εκδημοκρατισμού για να ξεφύγει από τη μιζέρια της. Διότι εκσυγχρονισμός δεν είναι τα ψηφιακά πιστοποιητικά, ούτε οι γεμάτες χαμόγελα δηλώσεις των πολιτικών. Εκσυγχρονισμός είναι η επιβολή της αξιοκρατίας σε όλα τα επίπεδα, με προσήλωση στην ουσία, με αληθινή αίσθηση σκοπού και κοινωνικής ευθύνης. Για αυτό που ο Οδυσσέας Ελύτης έλεγε: «Για το πέρα από κάθε ιδιώτη μέλλον, που είναι και το αληθινά δημόσιο».