Εκκαθάριση της ψυχής και της ντουλάπας

της Νεφέλης Λυγερού  – 

Όταν ο Τορ Μύχρεν ήταν πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της διαφημιστικής εταιρείας Grey New York εφάρμοσε μία πρωτότυπη ιδέα: πρόσφερε από τα προσωπικά του αντικείμενα στους διαδικτυακούς φίλους του, ένα κάθε ημέρα για έναν ολόκληρο χρόνο. Το «έργο κάθαρσης», όπως το είχε ονομάσει, στόχευε στο να βάλει σε τάξη το μυαλό και το περιβάλλον του.

Ήταν ολίγον αντιφατικός, εάν σκεφτεί κανείς ότι ο Μύχρεν πλούτιζε τότε, σπρώχνοντας το κοινό προς την άκρατη κατανάλωση. Είχε, μάλιστα, πιστωθεί την αναβίωση της εταιρείας με κάποιες ευφάνταστες διαφημίσεις και σειρές που εκτόξευσαν τη μετοχή της. Με αυτά και με εκείνα, ο Μύχρες είναι σήμερα στην ηγετική ομάδα της Apple, αντιπρόεδρος με αρμοδιότητα -τί άλλο;- το μάρκετιν και την επικοινωνία.

Ας επιστρέψουμε, όμως, σ’ αυτό που ο ίδιος είχε αποκαλέσει «εκκαθάριση της ψυχής και της ντουλάπας» . Η διαδικασία ήταν συγκεκριμένη: Κάθε Κυριακή, με τη σύμπραξη της γυναίκας του, φωτογράφιζε και δημοσίευε στο Facebook επτά πράγματα, τα οποία και στη συνέχεια διέθετε . «Ο λόγος που το έκανα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι επειδή από τη στιγμή που το ανακοίνωσα ήξερα ότι δεν μπορούσα να κάνω πίσω». Μερικά από τα δώρα του είναι αστεία και άλλα ιδιαιτέρως πολυτελή.

Εθισμός στα παπούτσια!

Η 14^η εβδομάδα του εγχειρήματος αποδείχτηκε ιδιαίτερα προσοδοφόρα για κάποιους, καθώς ο Μύχρεν έδωσε πέντε φιάλες πολυτελούς ουίσκι. Και οι πέντε φιάλες εξαφανίστηκαν σ’ ένα λεπτό. Παρά τη στήριξη της οικογένειάς του, δεν του επιτρεπόταν να δώσει κανένα από τα προσωπικά αντικείμενα της συζύγου του.

Αυτός ήταν κανόνας, αλλά ο ίδιος τον είχε παραβιάσει περισσότερες από μία φορές. Δεν του επιτρεπόταν, επίσης, να αγοράσει κάτι νέο. Μόνη εξαίρεση αποτελούσε το φαγητό, τα απορρυπαντικά και οι ταινίες. «Η αλήθεια, όμως, είναι ότι έχω παραβιάσει την υπόσχεσή μου, αγοράζοντας ένα ζευγάρι παπούτσια. Είμαι κυριολεκτικά εθισμένος στα παπούτσια».

Τα περισσότερα “δώρα” του ήταν ρούχα, φτηνά και ακριβά. Πολλά από αυτά ήταν καλαίσθητα, αν και όχι πάντα. Πολλοί φίλοι του σχολίασαν κάποιες από τις επιλογές του, ονομάζοντας το όλο εγχείρημα «παστέλ εκκαθάριση». «Δεν καταλαβαίνω γιατί σχολίασαν το γούστο μου. Δεν έχουν όλοι οι άντρες παστέλ ρούχα;» Οι φίλοι του μπορούσαν να στέλνουν τα σχόλιά τους ή τα κείμενά τους μέσω ηλεκτρονικών μηνυμάτων.

Τα πιο ακριβά δώρα του ήταν αξίας περίπου 300 δολαρίων και τα πιο φτηνά άγγιζαν τα 100 δολάρια. Οι πιο κοντινοί του άνθρωποι δεν ήταν πάντα αυτοί που αποκτούσαν τα αντικείμενά του, καθώς τα έδινε πάντα στο πρόσωπο που του τα ζητούσε πρώτο. «Όταν δημοσιεύω την εβδομαδιαία λίστα, οι διαδικτυακοί φίλοι μου σπεύδουν να επικοινωνήσουν, ζητώντας την ημερήσια προσφορά. Δημοσιεύω πάντα εκείνον που κατάφερε να με ειδοποιήσει πρώτος, ανακοινώνοντας και την ακριβή ώρα για να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις».

Αν και ο διαφημιστής ζει έξω από τη Νέα Υόρκη παρέδιδε ο ίδιος τις προσφορές του, χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση για τον παραλήπτη.

Εγωιστικό πείραμα ή κοινωνική δράση;

Την ιδέα είχε εμπνευστεί από τη συμμετοχή του στην εκπομπή της Όπρα Ουϊνφρι το 2004. Αυτός ήταν πίσω από την ιδέα να μοιράζονται καθημερινά αυτοκίνητα στο κοινό της εκπομπής. Η ιδέα του ενισχύθηκε, όταν ένας από τους καλύτερους φίλους του ήταν φρεσκο-διαζευγμένος και έψαχνε πράγματα για το νέο του σπίτι.

«Απευθύνθηκε στους φίλους του, σ’ εμάς. Τότε ήταν που αποφάσισα να αρχίσω αυτό το ετήσιο πρότζεκτ. Πόσα περιττά δικά μου πράγματα θα ήταν χρήσιμα σε κάποιον άλλο;» Τα προϊόντα, άλλωστε, που έδινε o διακεκριμένος διαφημιστής δεν θύμιζαν σε τίποτα τις συνηθισμένες σακούλες σκουπιδιών που όλοι κατά καιρούς δίνουμε σε φιλανθρωπικά ιδρύματα, πράγματα φθαρμένα, τα οποία δεν επιθυμούμε πια.

Ο Μύχρεν είναι λάτρης της μινιμαλιστικής αισθητικής. Το σαλόνι του δεν έχει καρέκλες, παρά μόνο ένα καναπέ και ένα τραπέζι. Το πρότζεκτ αυτό, λοιπόν, δεν αποτελούσε μία μαζική εκκαθάριση. Τί ήταν τότε; Ο Μύχρεν αρνιόταν ότι επρόκειτο για κοινωνική  δράση εναντίον του καταναλωτισμού.

«Η εκκαθάριση ήταν μόνο για εμένα. Για να συνειδητοποιήσω τί πραγματικά ήθελα και τί πραγματικά χρειάζομαι». Παραδέχεται, επίσης, ότι δεν υπάρχει κάτι ιδιαίτερα κοινωνικά συμπαθές στο να μοιράζει κανείς 300 επώνυμα πουλόβερ των 250 δολαρίων. «Ειλικρινά πρόκειται για ένα εγωιστικό πείραμα».

Σε αντάλλαγμα της απώλειας των 365 προσωπικών αντικειμένων του, ο Μύχρεν ισχυριζόταν ότι εξασφάλιζε σπάνια πνευματική διαύγεια. «Όταν υπάρχουν πολλά πράγματα γύρω μου, δυσκολεύομαι να σκεφτώ. Είμαι διαφημιστής και ζω από τις ιδέες μου».

Η μάστιγα της υπερκατανάλωσης

Κατά τη διάρκεια της τέταρτης εβδομάδας του πρωτότυπου αυτού σχεδίου, ο Μύχρεν κέρδισε την προσοχή των Μίντια. Ο διαφημιστής είχε ήδη δώσει βαράκια γυμναστικής, ενθύμια, επώνυμα γυαλιά, αλλά και επώνυμα μαντήλια από την Diesel. Ο ίδιος είχε παραδεχτεί σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στην εφημερίδα New York Times ότι ίσως υπήρχε και κάποιο προσωπικό όφελος.

«Είμαι σε θέση πια να παρατηρώ από κοντά τί είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους να θέλουν να αγοράσουν κάτι και τί είναι αυτό που τους κάνει να μην θέλουν να αγοράσουν κάτι. Μέρος αυτού του σχεδίου για εμένα είναι η έρευνα. Πρόκειται για επαγγελματική διαστροφή… Αν μη τι άλλο διεξάγω μία μεγάλη έρευνα για την καταναλωτική κουλτούρα μας».

Οι αριθμοί τον επιβεβαιώνουν. Εκθέσεις δείχνουν ότι οι Αμερικανοί πνίγονται μέσα σε ένα πλήθος υλικών αγαθών. Υπάρχουν 2,3 δισεκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα αποθηκευτικού χώρου στις ΗΠΑ. Τα σπίτια γίνονται ακόμη μεγαλύτερα, γιατί τα πράγματα καταλαμβάνουν όλο και περισσότερο χώρο. Μια μελέτη του πανεπιστημίου UCLA αποτυπώνει αυτή την “εξάρτηση”. «Το 75% των αυτοκινήτων έχουν μετακινηθεί από τα γκαράζ για να κάνουν χώρο στα έπιπλα και στα κιβώτια των ειδών οικιακής χρήσης».

Λίγο πριν το τέλος

Μετά από 250 ημέρες προσφορών, ο Μύχρεν είχε αρχίσει να ανησυχεί: «Δεν είμαι σίγουρος ότι έχω 100 πράγματα ακόμα να δώσω», είχε γράψει στο Facebook. Η σύζυγός του Τομόκο απολάμβανε την εκκαθάριση, αν και διατηρούσε μία απόσταση. «Εγώ, άλλωστε, έχω μόνο το ένα τρίτο των πραγμάτων που έχει ο σύζυγός μου. Αυτός διαθέτει τουλάχιστον 50 ζευγάρια παπούτσια, ενώ εγώ έχω δέκα».

Στο τέλος, η ίδια είχε συλλάβει τον άνδρα της να ψάχνει τα ντουλάπια της κουζίνας. «”Γιατί χρειαζόμαστε τρεις κατσαρόλες; με ρώτησε. Τον έδιωξα από την κουζίνα κακήν κακώς»!