Έξαρση του αφρικανικού δουλεμπορίου με ευρωπαϊκά χρήματα

Υποτίθεται ότι όλα θα πήγαιναν καλά στη Λιβύη μετά την στρατιωτική επέμβαση των Ευρωπαίων και των Αμερικανών το 2011. Οι εξελίξεις διέψευσαν παταγωδώς εκείνες τις προσδοκίες. Όταν, ως συνέπεια του κύματος της “Αραβικής Άνοιξης” ξέσπασε εξέγερση στη Λιβύη, η Δύση αποφάσισε να ανατρέψει το καθεστώς Καντάφι, παρότι της είχε ουσιαστικά παραδοθεί, θεωρώντας ότι θα το αντικαθιστούσε από ένα ολοκληρωτικά φιλοδυτικό καθεστώς. Τον Καντάφι τον λιντσάρισε το πλήθος, αλλά η Λιβύη έκτοτε βυθίστηκε στο χάος.

Δύο αντίπαλες κυβερνήσεις, μία διεθνώς αναγνωρισμένη και μία που υποστηρίζεται από πολιτοφυλακές σφάζονται μεταξύ τους για τον έλεγχο της πετρελαιοπαραγωγού χώρας. Παράλληλα, η επίσημη κυβέρνηση της χώρας “συνδιαχειρίζεται” τα ευρωπαϊκά χρήματα με τα κυκλώματα των διακινητών προσφύγων. Προ λίγων μηνών, η πρόσφατη απόρρητη έκθεση, που υπέβαλαν εμπειρογνώμονες στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, μιλούσε για διασύνδεση των επίσημων αρχών της χώρας με τις ένοπλες ομάδες που εμπλέκονται στην παράνομη διακίνηση ανθρώπων από τη Λιβύη προς την Ευρώπη.

Η ιστορία ξεκινάει από την χαοτική κατάσταση που άφησαν οι Δυτικοί, η οποία τροφοδότησε όχι μόνο τη ροή προσφύγων, αλλά και οικονομικών μεταναστών και από την υποσαχάρια Αφρική. Για να ελέγξει την ροή, η ΕΕ κατέφυγε στην τακτική της χρηματοδότησης της Λιβύης (όπως και της Τουρκίας) με μεγάλα ποσά ώστε να κρατάει τους μετανάστες στο έδαφος της. Από το 2014, όμως, οι διακινητές δρουν ανενόχλητοι στη Λιβύη, οργανώνοντας την παράνομη μετάβαση εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών προς την Ευρώπη, κυρίως μέσω Ιταλίας.

Μέχρι τις αρχές του έτους λίγοι περισσότεροι από 3.500 μετανάστες έφτασαν από τη Λιβύη στην Ιταλία, σχεδόν 60% λιγότεροι σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι, σύμφωνα με το ιταλικό υπουργείο Εσωτερικών. Οι δημόσιες δηλώσεις “συντετριμμένων” κοινοτικών αξιωματούχων ότι η βία και η εκμετάλλευση δεν μπορούν πλέον να αγνοηθούν, διαψεύδεται. «Τα ζητήματα αυτά υποβαθμίστηκαν, καθώς η ΕΕ συνέχισε να συνεργάζεται με τις αρχές της Λιβύης για τον έλεγχο της μετανάστευσης» λέει ο ερευνητής Simon McMahon από το Πανεπιστήμιο του Coventry.

Πρόσφυγες από την Ερυθραία κατήγγειλαν στους εμπειρογνώμονες ότι συνελήφθησαν από την Ειδική Δύναμη Αποτροπής (SDF), η οποία είναι ένοπλη οργάνωση συνδεόμενη με το υπουργείο Εσωτερικών της διεθνώς αναγνωρισμένης λιβυκης κυβέρνησης. Οι πρόσφυγες δήλωσαν ότι η Ειδική Δύναμη Αποτροπής τους παρέδωσε σε διάφορα δίκτυα διακινητών. “Ερευνούμε αν η ηγεσία της SDF γνώριζε ότι γινόταν διακίνηση ατόμων μέσα στις τάξεις της“, επεσήμαναν οι εμπειρογνώμονες. “Ανησυχούμε για την πιθανή χρήση κρατικών υποδομών ή πόρων από ένοπλες οργανώσεις και διακινητές, προκειμένου να ενισχύσουν τον έλεγχο που ασκούν στις μεταναστευτικές οδούς“.

Πρότυπο η Λιβύη κατά Μακρόν

Αν ανατρέξουμε στην σχετικά φρέσκια έρευνα του Global Initiative οι εγκαταστάσεις κράτησης στη Λιβύη είναι χώροι συνεχιζόμενης εγκληματικής δραστηριότητας, άνθησης του λαθρεμπορίου σαρκός και της δουλείας. Παρόλα αυτά ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμμανουέλ Μακρόν δήλωσε πέρυσι ότι η Λιβύη θα μπορούσε να είναι ιδανικός χώρος για όσους αναζητούν άσυλο.

“Ένοπλες οργανώσεις, που ανήκουν σε ευρύτερους πολιτικο-στρατιωτικούς συνασπισμούς ειδικεύονται στις παράνομες δραστηριότητες της διακίνησης, κυρίως ανθρώπων“, αναφέρουν οι εμπειρογνώμονες στο Συμβούλιο Ασφάλειας. Σύμφωνα με αυτούς, οι περισσότερες ένοπλες οργανώσεις “συνδέονται με επίσημους θεσμούς ασφαλείας”. “Ξένοι μαχητές και ένοπλες οργανώσεις, που κινούνται μέσα και έξω από τη Λιβύη, εκμεταλλεύονται την ανεξέλεγκτη διακίνηση όπλων και σχετικού υλικού στη χώρα, με αποτέλεσμα τις τακτικές παραβιάσεις του εμπάργκο όπλων που έχει επιβληθεί από τον ΟΗΕ”, τονίζουν οι εμπειρογνώμονες.

Ο McMahon υποστηρίζει ότι «οι δημοπρασίες δούλων στη Λιβύη είναι η τελευταία ένδειξη μιας πραγματικότητας για τους μετανάστες που η ΕΕ προτιμά να αγνοεί». Προ λίγων μηνών ο διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας John Dalhuisen αντέδρασε έντονα για την ευρωπαϊκή κατάντια. “Όταν συνεργάζεσαι με έναν συνεταίρο, που κατ’ επέκταση συνεργάζεται με εγκληματίες και εσύ κάνεις τα στραβά μάτια σε αυτά τα εγκλήματα, τότε σίγουρα κατά κάποιο τρόπο είσαι συνένοχος”. Ο Dalhuisen μάλιστα περιέγραψε τη συνεργασία με τις αρχές της Λιβύης “σαν μια σύμβαση τύπου Φάουστ“.

Επομένως, η συγκράτηση των μεταναστών στη Λιβύη –με ευρωπαϊκά λεφτά– ουσιαστικά ενισχύει την κατάσταση, για την οποία οι ηγέτες της Ευρώπης δείχνουν να είναι τόσο “θυμωμένοι”.