Έκτακτες ανακοινώσεις Πλεύρη για τα φάρμακα – Τί φταίει για τις ελλείψεις

Ο υπουργός Υγείας Θάνος Πλεύρης, ο πρόεδρος του ΕΟΦ, Δημήτρης Φιλίππου και ο πρόεδρος του ΙΦΕΤ Γιάννης Σωτηρίου έδωσαν απόψε συνέντευξη Τύπου για το θέμα της έλλειψης στα φάρμακα –ένα πρόβλημα πάντως που “σέρνεται” στην ελληνική αγορά φαρμάκων εδώ και μία πενταετία, κυρίως λόγω της εξαγωγής των σκευασμάτων. Οι ελλείψεις αυξήθηκαν κατά πολύ εδώ και ένα χρόνο, ενώ τον τελευταίο μήνα είναι πλέον δραματικές.

Σήμερα υπάρχουν γονείς που ψάχνουν φάρμακα για το παιδί τους στα φαρμακεία και αναγκάζονται να το αναζητήσουν τελικά σε κάποιο νοσοκομείο. Μεγάλες ελλείψεις καταγράφονται και στα φάρμακα ενηλίκων, επειδή λείπει επί μήνες μια σειρά από σκευάσματα. Ο υπουργός Υγείας προ εβδομάδας δήλωσε ότι θα προσπαθήσει να “διορθώσει” το πρόβλημα άμεσα, όμως, η αλήθεια είναι ότι το ζήτημα είναι πιεστικό από τον περσινό χειμώνα. Ειδικά για τα εισπνεόμενα σκευάσματα, για ορισμένα αντιβιοτικά και αντιφλεγμονώδη, αλλά και για κάποια αντικαταθλιπτικά, το πρόβλημα δεν είναι διόλου καινούργιο.

Για παράδειγμα απλές σταγόνες για οφθαλμολογικά προβλήματα, που δεν μπορούσαν να υποκατασταθούν από κανένα άλλο γενόσημο ή παρόμοιο φάρμακο, έλειπαν από την αγορά πέρσι για δύο μήνες. Επίσης έλειπε η χαμηλή δοσολογία σε αγχολυτικό που είναι επίσης μοναδικό ως ουσία και δεν έχει γενόσημο, με αποτέλεσμα όσοι το χρειάζονταν να παίρνουν αναγκαστικά μεγαλύτερη δόση! Η έλλειψη κράτησε τέσσερις μήνες.

Οι φαρμακοποιοί πιέζουν από την περασμένη άνοιξη το υπουργείο Υγείας. Εντούτοις, απάντηση δεν λαμβάνουν, όπως δεν παίρνουν απάντηση ούτε οι ασθενείς που δεν βρίσκουν τα φάρμακα που τους συνταγογραφούνταν επί χρόνια. Αναγκάζονται να υφίστανται αλλαγές στο θεραπευτικό τους σχήμα, γεγονός με άγνωστες συνέπειες στην υγεία τους. Η άποψη του κ. Πλεύρη ότι φταίνε οι γονείς που “στοκάρουν” φάρμακα, ξεσήκωσε και τους γονείς και τους φαρμακοποιούς, καθώς η έλλειψη είναι πολύ μεγάλη και σίγουρα δεν προκλήθηκε από φαρμακευτικό “στοκάρισμα”.

Βεβαίως, όταν άρχισαν οι ελλείψεις οι γονείς πιθανόν να προμηθεύθηκαν κάποια σκευάσματα προληπτικά για να είναι ήσυχοι αφού θα αντιμετώπιζαν έναν χειμώνα δύσκολο από ιώσεις ή μικροβιακές λοιμώξεις, όμως, άρχισαν να αγοράζουν τα φάρμακα  αυτά μόνον όταν είδαν ότι άρχιζαν οι ελλείψεις. Τουτέστιν, το λεγόμενο “στοκάρισμα” ήταν αντίδραση στις ελλείψεις και όχι αιτία τους. Ο υπουργός Υγείας παράλληλα ανακοίνωσε ότι θα “πολεμήσει” το στοκάρισμα, καθιστώντας υποχρεωτική τη συνταγογράφηση ακόμα και για φάρμακα που χρειαζόμαστε καθημερινά, πχ. για έναν πονοκέφαλο ή μια ημικρανία.

Οι πολίτες δυσφορούν, καθώς αυτό σημαίνει ότι για ένα παυσίπονο που στοιχίζει δύο ευρώ θα πρέπει να πληρώσουν 10 και 20 ευρώ επίσκεψη σε γιατρό, προκειμένου να το συνταγογραφήσει. Μια ημικρανία ή ένας άλλος συνηθισμένος πόνος π.χ. από χρόνια φλεγμονή, θα επισύρει πλέον και υποχρεωτική επίσκεψη σε γιατρό, απώλεια χρόνου, κόστος και καθυστέρηση στη λήψη του φαρμάκου. Στη συνέντευξη Τύπου ο κ. Πλεύρης καθησύχασε τον κόσμο ότι μετά τις γιορτές η αγορά θα ομαλοποιηθεί επειδή άρχισαν ήδη οι εισαγωγές.

Στην ουσία όμως στηρίζεται στα γενόσημα, καθώς όπως είπε θα είναι πλέον υποχρεωτική η συνταγογράφηση στα φάρμακα που παρουσιάζουν αυτή την περίοδο έλλειψη και η συνταγή θα αναφέρει ουσία –όχι εμπορική ονομασία φαρμάκου. Οι ασθενείς θα παίρνουν δηλαδή από το φαρμακείο όποιο φάρμακο βρουν με την συγκεκριμένη δραστική ουσία και όχι το φάρμακο επιλογής τους. Ο ίδιος είπε στη συνέντευξη Τύπου ότι άρχισαν ήδη καιοι έκτακτες εισαγωγές από τον ΙΦΕΤ, προκειμένου να υπάρχουν στα ράφια φάρμακα που δεν έχουν γενόσημα.

Πόσο διεθνές είναι το φαινόμενο

Αν και ο υπουργός Υγείας μιλά για διεθνές φαινόμενο που οφείλεται στην παγκοσμίως διαπιστωμένη έλλειψη πρώτων υλών και στην “επιδημία” αναπνευστικών ιώσεων, η αλήθεια είναι ότι μόνον ένα μέρος του προβλήματος είναι διεθνές: αυτό που ανέκυψε τους τελευταίους μήνες. Στη Βρετανία και στις ΗΠΑ για παράδειγμα οι ελλείψεις σε φάρμακα άρχισαν πριν από μόλις ένα μήνα. Όμως, οι ελλείψεις στην Ελλάδα είχαν αρχίσει πολύ νωρίτερα.

Μόνιμη πληγή στην ελληνική αγορά ήταν και παραμένουν οι επανεξαγωγές ή παράλληλες εξαγωγές, δηλαδή η προσπάθεια των εισαγωγέων να αυξήσουν το κέρδος τους εις βάρος του Έλληνα ασθενούς: Εισάγουν το φάρμακο φθηνά, μια που η Ελλάδα έχει τα φθηνότερα φάρμακα στην Ευρώπη, και αμέσως μετά τα εξάγουν σε τριπλάσια ή πενταπλάσια τιμή. Ο κ. Γιάννης Καβαλάρης, μέλος του Διοικητικού Συλλόγου του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου αναφέρει σχετικά:

«Φτάσαμε να λείπουν 400 φάρμακα από τα ράφια λόγω των παράλληλων εξαγωγών, καθώς οι φαρμακαποθήκες αγοράζουν φάρμακα από τις φαρμακοβιομηχανίες, αλλά αντί να τα πουλήσουν στα ελληνικά φαρμακεία, τα πουλούν π.χ. σε γερμανικά. Οι φαρμακέμποροι για το ίδιο φάρμακο όταν το χορηγούν στη χώρα μας έχουν κέρδος 4,67%, ενώ αν το εξάγουν, το κέρδος τους φτάνει από 80% έως 270%. Είναι γνωστό ότι φάρμακο που παράγεται στη Γερμανία, εισάγεται πρώτα στην Ελλάδα και μετά εξάγεται πάλι στη Γερμανία – λόγω της φθηνότερης τιμής της Ελλάδας – και μοιράζονται το επιπλέον κέρδος που δημιουργείται οι φαρμακέμποροι των δύο κρατών».

Ο ίδιος σημειώνει ότι «οι πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες με τη σειρά τους διαμαρτύρονται, καθώς εισάγουν φάρμακα στην Ελλάδα με χαμηλές τιμές, τα οποία στη συνέχεια οι φαρμακέμποροι εξάγουν στις ακριβότερες χώρες, με αποτέλεσμα οι φαρμακαποθήκες να αποκομίζουν ένα μέρος των κερδών της φαρμακοβιομηχανίας η οποία διαθέτει το ίδιο φάρμακο σε διαφορετικές τιμές στις χώρες της ΕΕ. Η αντίδραση των πολυεθνικών είναι να χορηγούν μειωμένες ποσότητες φαρμάκων στις χώρες με τις χαμηλές τιμές, όπως η Ελλάδα, ώστε να πιέσουν το φαρμακεμπόριο να μην εξάγει στις ακριβότερες χώρες, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται ακόμα μεγαλύτερες ελλείψεις φαρμάκων, καθώς οι φαρμακέμποροι τις ποσότητες που έχουν συμφωνήσει θα τις εξάγουν έτσι κι αλλιώς».

Οι νόμοι που δεν τηρούνται

Κατά καιρούς το υπουργείο ανακοινώνει περιορισμό στις επανεξαγωγές και έχει θεωρητικά επιβάλει στις εταιρείες να εξάγουν φάρμακα μόνον όταν έχουν στις αποθήκες τους εξασφαλίσει την επάρκεια για τον ελληνικό πληθυσμό. Αυτό στην πράξη αποδεικνύεται ότι χρόνια τώρα δεν τηρείται. Ένας επιπλέον λόγος που υπάρχουν ελλείψεις ακόμα και σε απλά φάρμακα (π.χ. αντιπυρετικά και παυσίπονα) που παρασκευάζονται στην Ελλάδα, είναι ότι έχουν πλέον αυξημένο κόστος παραγωγής και υπάρχει διεθνής έλλειψη σε κάποιες πρώτες ύλες.

Αυτό έχει ως συνέπεια να παρασκευάζεται μικρότερη ποσότητα από την απαιτούμενη. Οι φαρμακοβιομήχανοι επιμένουν ότι η τιμή των “ελληνικών” φαρμάκων δεν καλύπτει ούτε το κόστος παρασκευής.  Εντούτοις, σε πολλά από αυτά τα φάρμακα το κόστος υπερκαλύπτεται και απλά οι φαρμακοβιομήχανοι βγάζουν λιγότερο από το κέρδος που έβγαζαν προ διετίας. Παράλληλα κάνουν και το άλλο: αποσύρουν τα φθηνά φάρμακα και αναγκάζονται οι ασθενείς να αγοράσουν τα παρόμοια σκευάσματα που είναι ακριβότερα. Τα αποσύρουν νομότυπα, δηλώνοντας ότι οι εταιρείες “δεν βγαίνουν” οικονομικά.

Ως προς αυτό, το υπουργείο αποφάσισε να επιτρέψει μικρή αύξηση της τιμής σε όσα σκευάσματα στοιχίζουν λιγότερο από πέντε ευρώ, καθώς υπάρχει διάταξη που προβλέπει ότι επιτρέπεται η αύξηση της τιμής για λόγους δημόσιας Υγείας, όταν το φάρμακο είναι ευρύτατης κατανάλωσης και υπάρχει ο κίνδυνος να αποσυρθεί λόγω χαμηλού κοστολογίου. Οι εταιρείες ήδη υπέβαλαν αίτημα στον ΕΟΦ για να αυξηθεί η τιμή των σκευασμάτων “και να αποτραπεί η απόσυρση”.

Οι “παράλληλες εξαγωγές”

Γεγονός όμως είναι ότι οι ελληνικές φαρμακευτικές εταιρείες είχαν αύξηση τζίρου κατά 4,3% το 2020 σε σύγκριση με το 2019 και οι πωλήσεις τους έφθασαν τα 7 δισ. ευρώ. Την ίδια χρονιά οι εξαγωγές απέφεραν στις εταιρείες 3 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση της τάξης του 47%! Το 2021 οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 180%! Η κ. Γιώτα Ταβουλάρη, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Εργαζομένων Φαρμακευτικών και Συναφών Επαγγελμάτων, έχει αναφέρει ότι οι λεγόμενες “παράλληλες εξαγωγές” αποτελούν σημείο τριβής μεταξύ φαρμακοβιομηχάνων και φαρμακέμπορων, αφού μέσω αυτών οι φαρμακαποθήκες αποκομίζουν ένα μέρος των κερδών της φαρμακοβιομηχανίας.

Οι φαρμακοβιομήχανοι, με τη σειρά τους, απαντούν, διαθέτοντας μειωμένες ποσότητες φαρμάκων σε χώρες που έχουν πιο χαμηλές τιμές, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται σε αυτές ακόμα μεγαλύτερες ελλείψεις φαρμάκων, καθώς οι φαρμακέμποροι εξάγουν έτσι κι αλλιώς τις συμφωνημένες ποσότητες. Τα μέτρα προσωρινού περιορισμού αυτών των εξαγωγών όχι μόνο δεν δίνουν καμιά προοπτική για τη λύση του προβλήματος των ελλείψεων, αλλά, με τις εξαιρέσεις που προβλέπουν, αποτελούν άλλο ένα εργαλείο για την αύξηση του ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρηματικών ομίλων.

Μιλώντας νωρίτερα στην ΕΡΤ ο υπουργός ουσιαστικά σήκωσε τα χέρια ψηλά για τις επανεξαγωγές, λέγοντας ότι η μοναδική ποινή που προβλέπεται για ασύμμετρες επανεξαγωγές, είναι το κλείσιμο των φαρμακαποθηκών. Δεν αναφέρθηκε σε άλλες λύσεις που θα μπορούσε να θεσπίσει η πολιτεία, ώστε όσοι παραβαίνουν το νόμο να υφίστανται π.χ. ποινικές κυρώσεις.

Η λύση με τα γενόσημα

Δεν  αναφέρθηκε ούτε στην υποχρέωση της πολιτείας να εισάγει εκείνη εγκαίρως, και όχι μετά από μήνες ταλαιπωρίας των ασθενών, τις αναγκαίες ποσότητες όλων των σκευασμάτων που χρειάζεται ο πληθυσμός και να μην περιορίζεται στη λύση των γενόσημων. Τα γενόσημα μπορεί θεωρητικά να είναι ίδια με ένα “επώνυμο” φάρμακο, διότι περιέχουν την ίδια δραστική ουσία, όμως δεν έχουν τα ίδια έκδοχα, δηλαδή τις ουσίες που επηρεάζουν τον μεταβολισμό των φαρμάκων.

Το υπουργείο σηκώνει τα χέρια ψηλά και για τις παγκόσμιες ελλείψεις, οι οποίες όμως από κάποια κράτη είχαν προβλεφθεί εγκαίρως και είχαν “στοκαριστεί” αναγκαίες ποσότητες πρώτων υλών ή φαρμάκων απαραιτήτων στον πληθυσμό τους. Η ζήτηση σε πολλά φάρμακα αυξήθηκε όντως παγκοσμίως, καθώς ο χειμώνας στο βόρειο ημισφαίριο ήρθε με πολλές ιώσεις και αναπάντεχο αριθμό νοσηλειών για αναπνευστικές λοιμώξεις, πέραν του κορονοϊού. Στην μεγάλη ζήτηση προστέθηκε ως πρόβλημα και το ενεργειακό κόστος παραγωγής αλλά και των μεταφορικών. Εντούτοις δεν αντιμετωπίζουν τις ίδιες ελλείψεις όλες οι χώρες, που σημαίνει ότι κάποιες προνόησαν.

«Επειδή τα περισσότερα φάρμακα παράγονται στην Ασία, οι χώρες παραγωγής κρατάνε τα φάρμακα για να καλύψουν τους δικούς τους πληθυσμούς», είπε ο Θάνος Πλεύρης. Για το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν εκατοντάδες ασθενείς, οι οποίοι υποχρεούνται να ψάχνουν το φάρμακό τους πλέον μόνον σε νοσοκομεία επειδή δεν υπάρχει σε κανένα φαρμακείο, είπε ότι… είναι τυχεροί, διότι «στη Γερμανία κάποια φάρμακα δεν υπάρχουν ούτε στα νοσοκομεία».

Είπε ότι σχεδόν για όλα τα φάρμακα που λείπουν υπάρχουν γενόσημα και υποκατάστατα – κάτι που δεν ευσταθεί  και ότι για όσα δεν υπάρχουν, θα αναλάβει να κάνει παραγγελίες το Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ). Ο ίδιος είπε ότι απευθύνθηκε χθες στην Ευρωπαία Επίτροπο κ. Κυριακίδου ώστε να βρεθεί κάποια κεντρική λύση και η Κομισιόν να φροντίσει κεντρικά να εισάγει τις πρώτες ύλες για να τροφοδοτούνται τα εργοστάσια της Ένωσης.