Έλληνες στην πρώτη γραμμή της μάχης κατά του COVID-19

Με ολάκερο τον πλανήτη να αντιμετωπίζει τη δυστοπική πραγματικότητα μίας φονικής πανδημίας, η επιστημονική κοινότητα δίνει τη δική της μάχη κατά του κοροναϊού. Πρόκειται για έναν αγώνα δρόμου, είτε για την κατασκευή του εμβολίου, είτε για την ανακάλυψη μίας αποτελεσματικής θεραπείας που θα περιορίσει την μέχρι σήμερα λίστα των χιλιάδων νεκρών που θρηνούν δεκάδες χώρες.

Η πρωτιά, μάλιστα, αναμένεται να αποφέρει τεράστια κέρδη και κύρος σε εκείνον που θα κόψει πρώτος το νήμα. Είναι τέτοια η προσπάθεια που καταβάλλεται, ώστε συμφωνήθηκε μεταξύ των ηγετικών στελεχών των μεγαλύτερων φαρμακευτικών εταιρειών, να υπάρξει συνεργασία για να επιταχυνθεί η διαδικασία που θα επιτρέψει να διατεθούν εμβόλιο και σκευάσματα που θα καταστήσουν δυνατή την αντιμετώπιση του ιού. Κλινικές μελέτες έχουν ήδη ξεκινήσει στη Γερμανία, στις ΗΠΑ και στην Κίνα.

Σε αυτόν τον αγώνα πρωτοστατούν και διακεκριμένοι Έλληνας επιστήμονες. Ένας εξ’ αυτών είναι ο Γιώργος Σκάνγκος, τον οποίο ο αμερικανικός Οργανισμός Biotechnology Innovation προσκάλεσε να ηγηθεί της προσπάθειας, λόγω της μακράς θητείας και εμπειρίας του στο πεδίο των μολυσματικών ασθενειών. Ο Γιώργος Σκάνγκος είναι Διευθύνων Σύμβουλος και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της εταιρείας Vir Biotechnology, η οποία περιγράφεται ως η εταιρεία που «συγκεντρώνει καινοτομίες αιχμής με κορυφαία επιστημονική εξειδίκευση ώστε να αναλάβει ορισμένες από τις πιο δύσκολες μολυσματικές ασθένειες στον κόσμο, για τις οποίες οι λύσεις είναι ανύπαρκτες ή ανεπαρκείς».

Ο ίδιος είναι μέλος και στα Διοικητικά Συμβούλια κάποιων εκ των σημαντικότερων φαρμακευτικών εταιρειών, όπως είναι η Agilent, η Exelixis και η Decibel Therapeutics. Εξάλλου, μέχρι το 2016 ήταν στο τιμόνι της πολυεθνικής φαρμακευτικής εταιρείας Biogen. Αν και ήδη εξαιρετικά κερδοφόρα η εταιρεία, ο Σκάνγκος κατάφερε να υπερδιπλασιάσει τα κέρδη της.

Μάχη για τα αντισώματα

Παράλληλα, οι δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη αυξήθηκαν κατά 52% μεταξύ 2010 και 2014. Αξίζει να σημειωθεί ότι μετά τον Σκάνγκο την εταιρεία ανέλαβε ένας ακόμα Έλληνας, ο δρ. Στέλιος Παπαδόπουλος. Γέννημα-θρέμμα Θεσσαλονικιός, εγκατέλειψε την συμπρωτεύουσα όταν ενηλικιώθηκε. Σπούδασε στις ΗΠΑ και διακρίθηκε στον χώρο της βιοτεχνολογίας. Σήμερα έχει αφοσιωθεί στην εξεύρεση θεραπείας της νόσου Αλτσχάιμερ.

Η εταιρεία στην οποία ηγείται σήμερα ο Τζωρτζ Σκάνγκος καταπιάνεται με την κλινική τεχνολογία ανοσολογίας και γι’ αυτό ήταν από τις πρώτες που ασχολήθηκαν με τον κοροναϊό. Στις 12 Φεβρουαρίου, δύο μήνες μετά την επίσημη εμφάνιση του ιού στην Κίνα, η ομάδα, με επικεφαλής τον Έλληνα γιατρό, ανακοίνωσε ότι έχει ήδη εντοπίσει δύο μονοκλωνικά αντισώματα κατά του ιού.

Σε περίπτωση που εντοπιστούν επαρκή αντισώματα, τα οποία είναι ικανά να εξουδετερώσουν την ικανότητα του ιού να προσδένεται στα ανθρώπινα κύτταρα και να τα μολύνει, θα έχει επέλθει και η αποδυνάμωσή του. Λόγω της κρισιμότητας της κατάστασης, συμφωνήθηκε η σύμπραξη μεταξύ της εταιρείας του Σκάνγκου και της κινεζικής εταιρείας WuXi Biologics.

Ποιος είναι ο Τζωρτζ Σκάνγκος

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Σκάνγκος επιχειρεί να κάνει τη διαφορά. Έχοντας στο πλευρό του σημαντικούς χρηματοδότες, όπως το ίδρυμα του ζεύγους Μπιλ και Μελίντα Γκέιτς, που τον ενίσχυσε με εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια, συνέβαλε σημαντικά στην αντιμετώπιση της φυματίωσης και του HIV, η έρευνα για το οποίο προσφέρει πιθανές λύσεις και στην αντιμετώπιση του κοροναϊού. Το φάρμακο που χορηγείται στους φορείς του ιού HIV περιέχει δύο δραστικές ουσίες, οι οποίες θεωρούνται πιθανή θεραπεία για τα συμπτώματα του νέου κοροναϊού.

Για όλες τις παραπάνω δράσεις και ανακαλύψεις, το περιοδικό Ιατρικής The Medicine Maker, λίγα χρόνια νωρίτερα, τον είχε συμπεριλάβει στη λίστα The Power List. Εκεί όπου φιγουράρουν οι σημαντικότεροι διεθνώς επιστήμονες στον τομέα της ανάπτυξης φαρμάκων και της κατασκευή τους. Τον Μάρτιο του 2016 εξελέγη Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Φαρμακευτικής Έρευνας και Κατασκευαστών της Αμερικής (PhRMA).

Ο Σκάνγκος είναι δεύτερης γενιάς Έλληνας από την μεριά του πατέρα του, καθώς οι παππούδες του είχαν μεταναστεύσει από την Ελλάδα πολλά χρόνια πριν τη γέννησή του. Μεγάλωσε στην ελληνική γειτονιά Λιν της Μασαχουσέτης και έλαβε το πτυχίο του στην Βιολογία από το Πανεπιστήμιο Κορνέλ το 1970 και στη συνέχεια ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στη Μικροβιολογία στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης στο Άμχερστ το 1977. Ως μεταδιδακτορικός φοιτητής έγινε παγκοσμίως γνωστός, καθώς δημιούργησε το πρώτο διαγονιδιακό ποντίκι. Μετά από έξι χρόνια ως καθηγητής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς, εργάστηκε στη Bayer.

Ένας ακόμα Έλληνας στην μάχη

Ένας ακόμα Έλληνας γιατρός στη Νέα Υόρκη –μόλις 39 ετών– εργάζεται πυρετωδώς ως επικεφαλής της έρευνας για αντισώματα του νέου ιού σε συνεργασία με το αμερικανικό υπουργείο Υγείας. Ο δρ. Χρήστος Κυρατσoύς με καταγωγή από την Κοζάνη έχει, μάλιστα, μιλήσει προσφάτως και σε ελληνικό τηλεοπτικό δίκτυο, περιγράφοντας πώς ξεκίνησε η εξάπλωση του ιού. Αναφέρθηκε και στις εντατικές προσπάθειες για τη δημιουργία του εμβολίου, επιβεβαιώνοντας ότι το φάρμακο θα είναι έτοιμο μέχρι το καλοκαίρι, ενώ προτεραιότητα θα δοθεί στις ευπαθείς ομάδες.

Παρά το νεαρό της ηλικίας του, από τη θέση του αντιπροέδρου και επικεφαλής έρευνας μολυσματικών νόσων και τεχνολογιών φορέων της Regeneron έχει ήδη αποκτήσει τεράστια φήμη στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, λόγω της έρευνάς του σε σχέση με τον ιό Έμπολα. Είναι ο άνθρωπος που ανακάλυψε μία πιθανή θεραπεία της νόσου, καθώς έχει δημιουργήσει δύο νέα φάρμακα που δοκιμάσθηκαν κλινικά και έδειξαν ότι μπορούν να σώσουν από τον θάνατο περίπου το 90% των ασθενών, αυξάνοντας σημαντικά το ποσοστό επιβίωσης όσων νοσούν.

Συνιδρυτής, πρόεδρος και επιστημονικός διευθυντής της φαρμακοβιομηχανίας Regeneron, ο Κυρατσούς ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο τμήμα Φαρμακευτικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Στη συνέχεια μετακόμισε στις ΗΠΑ, όπου και έλαβε το διδακτορικό του από το πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης.

Δεν άργησε να διακριθεί και να ξεχωρίσει σε μεγάλη φαρμακευτική εταιρεία, όπου πλέον κατέχει τη θέση του αντιπροέδρου Έρευνας στα Μολυσματικά Νοσήματα και τις Τεχνολογίες Ιικών Φορέων. Το 2009 τιμήθηκε για τις ακαδημαϊκές επιδόσεις του με το βραβείο του Κοσμήτορα της Ιατρικής Σχολής του πανεπιστημίου Columbia, ενώ το περιοδικό Business Insider τον κατέταξε μεταξύ των 30 ατόμων ηλικίας κάτω των σαράντα ετών, που αναμένεται να μεταμορφώσουν το μέλλον των υπηρεσιών υγείας.

Η κοινωνική αντιμετώπιση του ιού

Πρόεδρος στην εταιρεία Regeneron Laboratories είναι ο επίσης ελληνικής καταγωγής Γιώργος Γιαννακόπουλος. Σύμφωνα με το περιοδικό Forbes είναι ο πρώτος επικεφαλής έρευνας και ανάπτυξης στον τομέα της φαρμακευτικής βιομηχανίας που κατάφερε να γίνει δισεκατομμυριούχος. Μαζί με κορυφαία στελέχη της ομάδας του, έχει ανακαλύψει και αναπτύξει σπουδαία φάρμακα στη βιομηχανία του φαρμάκου όπως τα Arcalyst, το Eylea και το Zaltrap.

Ο ευρύτερα γνωστός στην Ελλάδα για τα βιβλία και τις διαλέξεις του Νίκολας Χρηστάκης, πρωτοπόρος στη μελέτη των κοινωνικών δικτύων και της εξάπλωσης-μετάδοσης των ιδεών, των συμπεριφορών και των ιών σε μία κοινότητα, επίσης ασχολείται το τελευταίο διάστημα με την εξάπλωση του κοροναϊού.

Σε αντίθεση με τους παραπάνω επιστήμονες, δεν έχει καταπιαστεί με την φαρμακευτική καταπολέμηση του ιού, αλλά την κοινωνική αντιμετώπισή του. Αναλύει και μελετά το φαινόμενο ως συμπεριφεριολόγος, κάνοντας μία παγκόσμια έκκληση να κλείσουν προληπτικά τα σχολεία, κάτι που εισακούστηκε και στην Ελλάδα.

Όπως είπε, σχετική έρευνα έδειξε ότι το προληπτικό κλείσιμο των σχολείων φέρνει αποτέλεσμα, «όχι μόνο επειδή αφαιρεί τα παιδιά, τους μικρούς φορείς, από την κυκλοφορία. Δεν έχει να κάνει μόνο με το να κρατά ασφαλή τα παιδιά. Κρατά ασφαλή όλη την κοινότητα». Ο Χρηστάκης αποκάλεσε την τακτική αυτή social distancing (κοινωνική αποστασιοποίηση). Το πραγματικό πλεονέκτημα είναι ότι «απομακρύνοντας τον εαυτό σου από την κυκλοφορία, σταματάς όλα τα μονοπάτια του ιού μέσω εσού».

Εκτός, όμως, από το πεδίο της έρευνας, Έλληνες γιατροί δίνουν μάχες στην πρώτη γραμμή σε όλες τις δοκιμαζόμενες χώρες. Η ευρωπαϊκή χώρα που πλήττεται περισσότερο είναι η γειτονική μας Ιταλία. Στο νοσοκομείο “Πάπα Σαν Τζιοβάνι ΧΧIIΙ” του Μπέργκαμο αγωνίζεται ο Έλληνας γιατρός Γιώργος Γιούργος, ο οποίος με περισσό θάρρος και αυτοθυσία εξυπηρετεί τους νοσούντες από τον ιό. Ο νεαρός επιστήμονας εγκατέλειψε την Κέρκυρα το 1994. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Παβία και στη συνέχεια έκανε την ειδικότητα του. Από το 2014 παντρεύτηκε και μένει στο Μπέργκαμο, μία πόλη 400.000 κατοίκων.

Χρονοβόρα η παρασκευή του εμβολίου

Δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια απαιτούνται για τις έρευνες κατά του κοροναϊού. Εκτός από κρατικά χρήματα που έχει αποδεσμεύσει, τόσο το Κογκρέσο, όσο και η Παγκόσμια Τράπεζα, είναι πολλοί οι πλούσιοι που προσφέρουν εκατομμύρια, σε μία προσπάθεια να επισπευσθεί η θεραπεία. Οίκοι μόδας, διάσημοι καλλιτέχνες, φιλάνθρωποι, ιδρύματα και επιχειρηματίες ένωσαν τις δυνάμεις τους, ώστε να απελευθερώσουν τα χέρια των ερευνητών.

Ο Κινέζος Κροίσος, ιδιοκτήτης της Alibaba, Τζακ Μα ανακοίνωσε ότι προσφέρει 14,5 εκατομμύρια δολάρια για την ανακάλυψη του εμβολίου. Η γνωστή Ιταλίδα ινφλουένσερ Κιάρα Φεράνι, η οποία βρίσκεται σε καραντίνα, συγκέντρωσε τρία εκατομμύρια ευρώ σε μία ημέρα. Οι μεγαλύτεροι οίκοι πολυτελών ειδών διέθεσαν 2,8 δισ. δολάρια για την αντιμετώπιση του ιού.

Εκτός από χρήματα, όμως, βρέθηκαν μέχρι και εθελοντές. Αυτοί είναι που δοκιμάζουν το πειραματικό εμβόλιο. Οι εθελοντές αυτοί θα λάβουν τέσσερις χιλιάδες ευρώ την ημέρα, ενώ θα βρίσκονται υπό παρακολούθηση σε ένα δωμάτιο με τηλεόραση και διατροφή. Πρόκειται για μέρος ενός πειράματος που διεξάγει μία βρετανική εταιρεία, η οποία έχει επίσης ξεχυθεί  στη μάχη κατά του κοροναϊού. Οι επιστήμονες και οι ειδικοί έχουν ξεκινήσει ήδη τις μελέτες για τη δημιουργία εμβολίου, αν και το μόνο σίγουρο είναι πως η διαδικασία θα είναι χρονοβόρα, καθώς δεν αρκεί μόνο η παρασκευή του, αλλά απαιτούνται και κλινικές δοκιμές στον άνθρωπο.