Ένας ταπεινός αποχαιρετισμός στον δάσκαλο και φίλο Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο
26/01/2025Έχω μία αδυναμία να μιλήσω για την απώλεια αγαπημένων προσώπων. Φοβάμαι πως ό,τι κι αν πω θα είναι μικρότερο από όσο αξίζει στον εκλιπόντα. Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο για τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο. Είχα ακούσει γι’ αυτόν πολλά από την εποχή του φοιτητικού κινήματος στη δικτατορία, αλλά τον γνώρισα όταν ανέλαβε το ηράκλειο έργο να ανασυστήσει εκ του μηδενός την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας.
Παρακολουθούσα τότε ως δημοσιογράφος τις εξελίξεις στα Βαλκάνια και ειδικότερα στην Αλβανία και είχα συνείδηση των δυσκολιών που θα αντιμετώπιζε. Του τις εξέφρασα, αλλά εκείνος με τη μοναδική δική του ήρεμη αυτοπεποίθηση μου απάντησε πως αυτή ήταν η αποστολή του και θα την έφερνε σε πέρας. Τον επισκέφθηκα λίγο μετά τη μετάβασή του στα Τίρανα σε ένα διαμέρισμα, στον πρώτο όροφο μίας παλιάς πολυκατοικίας. Θυμάμαι ότι στο ισόγειο έμενε ο οδηγός του Αιγύπτιου πρεσβευτή στα Τίρανα, ο οποίος συνήθιζε να τραγουδάει δυνατά.
Ήταν ομολογουμένως εντυπωσιακό ένας ιεράρχης που είχε περάσει τα 60 και κουβαλούσε ένα πρόβλημα υγείας από την ιεραποστολική θητεία του στην Αφρική, να δείχνει μία τόσο νεανική αποφασιστικότητα και εργατικότητα για την προώθηση της αποστολής του. Ο δρόμος του στην Αλβανία ήταν πολύ δύσβατος. Οι αλβανικές κυβερνήσεις ήταν πολύ επιφυλακτικές, έως και εχθρικές απέναντι σ’ έναν Έλληνα ιεράρχη. Η φήμη και το διεθνές κύρος του ήταν ένα ισχυρό διαβατήριο, αλλά η αλβανική καχυποψία ήταν πανταχού παρούσα σε ό,τι κι αν έκανε.
Και εκτός από όλα αυτά, είχε και το τρομακτικό εμπόδιο της γλώσσας. Δεν μιλούσε αλβανικά και ως εκ τούτου δεν είχε τη δυνατότητα της άμεσης επαφής με το ποίμνιό του. Το κενό κάλυψε ο σημερινός βουλευτής Βαγγέλης Ντούλε, ο οποίος έγινε η φωνή του Αρχιεπισκόπου. Ήταν αυτός που μετέφραζε τη λειτουργία και το κήρυγμά του. Θυμάμαι αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 1998, όταν είχαμε πάει με τον τότε υπουργό Αλέκο Παπαδόπουλο στη Δρόπολη για τον γάμο του Βαγγέλη Ντούλε, τον οποίο τέλεσε ο Αρχιεπίσκοπος και στον οποίο ήμουνα ο κουμπάρος.
Μόλις τελείωσε το μυστήριο στο χωριό θα πηγαίναμε όλοι σε μία ταβέρνα στο Αργυρόκαστρο. Μάθαμε, όμως, ότι είχαν κατέβει από το χωριό τους οι διαβόητοι για τις επιδόσεις τους στο εμπόριο ναρκωτικών και στο οργανωμένο έγκλημα κάτοικοι από το χωριό Λαζαράτι στο δρόμο, που οδηγούσε στο Αργυρόκαστρο. Εκτός αυτού, πήγαν στην ταβέρνα και με ριπές καλάσνικοφ είχαν προκαλέσει ζημιές στα τραπέζια με τα πιάτα και τα ποτήρια. Ενώ πολλοί διστάσαμε, ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος είπε με νηφάλιο τρόπο ότι το γαμήλιο γεύμα θα πραγματοποιηθεί, όπως είχε προγραμματιστεί. Δεν θα άφηνε κάποιους τραμπούκους να μας τρομοκρατήσουν. Έτσι και έγινε.
Αναστάσιος και Πατριαρχείο
Αυτός ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος. Όταν, μάλιστα, ήλθε η ώρα για να συγκροτηθεί η Ιερά Σύνοδος της Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας, το Οικουμενικό Πατριαρχείο ήθελε να ορίσει το ίδιο Έλληνες μητροπολίτες, παρότι η αλβανική κυβέρνηση ήταν κατηγορηματικά αντίθετη. Ο Αρχιεπίσκοπος, έχοντας εικόνα του κλίματος στα Τίρανα, προωθούσε μία ενδιάμεση λύση, αλλά το Πατριαρχείο ήταν ανένδοτο. Υποχώρησε μόνο όταν δημοσίευσα τις επιστολές που είχαν ανταλλαγεί γι’ αυτό το ζήτημα μεταξύ Πατριάρχη και Αρχιεπισκόπου.
Αν και δεν συναντιόμασταν πολύ συχνά λόγω απόστασης, η φιλία μας διατηρήθηκε δυνατή όλα αυτά τα χρόνια. Είχαμε ενδιαφέρουσες συζητήσεις κι αυτό όταν ερχόταν στην Αθήνα, στο διαμέρισμά του στο Νέο Ψυχικό κι όταν πήγαινα στα Τίρανα. Το εύρος των γνώσεών του ήταν εντυπωσιακό, από το οποίο και επωφελήθηκα. Αυτός με εισήγαγε πιο βαθιά στην κατανόηση του Ισλάμ, για το οποίο και είχε συγγράψει σχετικό βιβλίο. Όταν, μάλιστα, δημιούργησα το SLpress.gr προσφέρθηκε να το συνδράμει με κείμενά του και το κύρος του. Είχαμε, λοιπόν, τη μοναδική τιμή να τον έχουμε αρθρογράφο μας.
Η τελευταία περίοδος της ζωής του σφραγίστηκε από το εκκλησιαστικό ζήτημα στην Ουκρανία. Όταν υπό την ασφυκτική πίεση της Ουάσινγκτον το Οικουμενικό Πατριαρχείο αναγνώρισε τη νέα ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία που έστησε το Κίεβο, ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος αρνήθηκε να υποκύψει και να παραβιάσει την εκκλησιαστική τάξη. Αυτή η συνεπής στάση του, τού κόστισε ένα πλήθος ακόμα και χυδαίων επιθέσεων από κύκλους που συνδέονταν με το Φανάρι.
Ελάχιστοι τον υπερασπιστήκαμε από αυτές τις επιθέσεις, ενώ αρκετοί άρχισαν να πιπιλάνε τη γνωστή καραμέλα περί ρωσικής επιρροής στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας! Ο σεβασμός της εκκλησιαστικής τάξης, όμως, ήταν απολύτως προσωπική επιλογή του Αρχιεπισκόπου και δεν είχε καμία σχέση με ρωσική επιρροή, όπως ήταν εξαρχής προφανές και όπως αποδείχθηκε από τα γεγονότα. Ο μακαριστός Αναστάσιος μίλησε και συνεχίζει να μιλάει με το γιγαντιαίο έργο του. Όχι μόνο με την επισκευή και ανακατασκευή ναών, αλλά και με το κοινωνικό έργο της Εκκλησίας.
Δεν έλειψε η μικροψυχία…
Το ιατρικό κέντρο που εκ του μηδενός δημιούργησε στα Τίρανα ο Αρχιεπίσκοπος γιατροπόρεψε όποιον είχε ανάγκη, ανεξαρτήτως του εάν ήταν Χριστιανός ή Μουσουλμάνος. Είναι μοναδικό επίτευγμα ότι κατάφερε με τις πράξεις του να κερδίσει τις καρδιές και τα μυαλά όλων σχεδόν των Αλβανών, ανεξαρτήτως εάν ήταν Ορθόδοξοι, Καθολικοί, Σουνίτες ή Μπεκτασήδες. Κι αυτό φάνηκε τώρα. Τα social media πλημμύρισαν από τα συγκινητικά λόγια των απλών Αλβανών. Ήταν το καλύτερο κατευόδιο γι’ αυτόν.
Δεν είναι τυχαίο ότι από τον Πρόεδρο της Αλβανικής Δημοκρατίας και τους πολιτικούς αρχηγούς μέχρι τους ηγέτες των θρησκευτικών κοινοτήτων μίλησαν με διθυραμβικά λόγια για τον μακαριστό Αναστάσιο. Μόνη εξαίρεση ο πρωθυπουργός Έντι Ράμα. Με πολύ καθυστέρηση έκανε μία τυπική δήλωση συλλυπητηρίων δύο γραμμών. Στην ιστοσελίδα του πρωθυπουργείου δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά. Και μάλιστα στα social media κυκλοφόρησε σαν φωτογραφία της ημέρας μία συνάντησή του με τον ηγέτη των Μπεκτασήδων!
Αλλά και η ανακοίνωση του Οικουμενικού Πατριάρχη διακρίνεται από ίχνη ψυχικής μιζέριας. Μιάμιση παράγραφος όλη κι όλη, όταν για άλλους συγκριτικά ασήμαντους,, αλλά οικονομικά ισχυρούς, τα λόγια του περισσεύουν…