Εννιά τρόποι για να απαλλαγείτε από το σύνδρομο του θύματος

Το σύνδρομο του θύματος ορίζεται ως το συναίσθημα κάποιου να αισθάνεται συνεχώς θύμα, τόσο στις σχέσεις όσο και στη ζωή του γενικότερα. Όταν κάποιος λειτουργεί ως θύμα, νιώθει πως δεν έχει τον έλεγχο της ζωής του, κατηγορεί πάντα τους άλλους όταν κάτι δεν πάει καλά, και γενικά θεωρεί ότι όλα συμβαίνουν σε αυτόν. Και μπορεί όλοι να το νιώθουμε αυτό κάποιες φορές, αλλά στο σύνδρομο αυτό κρατάει πολύ περισσότερο.

Σύνδρομο του θύματος: 9 σημάδια

 

1. Σκέφτεται συνέχεια τις κακές στιγμές

Είναι σύνηθες για τα άτομα με σύνδρομο θύματος να αναλογίζονται τον τρόπο που έχουν πληγωθεί από τους άλλους. Αντί να σκέφτονται θετικές και παραγωγικές στιγμές, ελαχιστοποιούν τις καλές και συχνά επαναλαμβάνουν παλιές αναμνήσεις που τους φέρνουν στενοχώρια και τους πληγώνουν. Μέσω αυτής της επεξεργασίας, συνήθως βυθίζονται σε ένα μη χρήσιμο και ανθυγιεινό μοτίβο σκέψης που τους κρατά δεμένους με το παρελθόν.

2. Κατηγορεί τους άλλους για λάθη

Ο φίλος ή ο σύντροφός με σύνδρομο θύματος δεν θα αναλάβει την ευθύνη όταν τα πράγματα πάνε στραβά. Συνήθως κατηγορεί τους άλλους ή δικαιολογείται γιατί δεν είναι υπεύθυνος για αυτό που συνέβη. Όταν διηγείται ιστορίες ή αναφέρει άλλους, συχνά σκιαγραφεί τον εαυτό του ως αβοήθητο άτομο με τις καλύτερες προθέσεις και όλους τους άλλους με κακία.

3. Ποτέ δεν φταίει αυτός

Είναι πολύ δύσκολο για κάποιον με σύνδρομο θύματος να αναλάβει την κυριότητα της ζωής του, κάτι που τον κρατά κολλημένο στον κύκλο του θύματος. Πάντα κάτι δεν πάει καλά γι ‘αυτόν και σχεδόν πάντα φταίει κάποιος άλλος.

Αν συμβεί κάτι κακό στη δουλειά, κατηγορεί το αφεντικό του. Κατά τη διάρκεια ενός χωρισμού, παραπονιέται ατελείωτα για τον πρώην του και για το πώς τον κακομεταχειρίστηκε. Σε κάθε περίπτωση, είναι το αβοήθητο θύμα και όλοι οι άλλοι είναι οι θύτες.

4. Σπάνια αναλαμβάνει τις ευθύνες που του αναλογούν

Ένα κλασικό σημάδι θυματοποίησης είναι η αδυναμία να σκεφτεί κανείς τι μερίδιο ευθύνης έχει σε μια κατάσταση. Ανεξάρτητα από την περίσταση, τείνει να εστιάζει σε αυτό που έγινε αρνητικά. Έχει να κάνει πάντα με το άλλο άτομο και τι κάνει για να τον πληγώσει ή να του κάνει κακό.

5. Μονοπωλεί το ενδιαφέρον της κουβέντας

Όταν λέει τα νέα του, το μεγαλύτερο μέρος της συζήτησης είναι συνήθως γύρω από τη ζωή του θύματος και το τι περνάει. Μπορεί να είναι τόσο απορροφημένος στα προβλήματά του που να μην μπορεί να αναγνωρίσει ή να συμπάσχει όταν κάποιος άλλος περνάει μια δύσκολη στιγμή.

Ως αποτέλεσμα, όταν προσπαθείτε να αναφέρετε καταστάσεις που περνάτε, το θύμα δεν μπορεί να κρατήσει χώρο για εσάς, οδηγώντας σε μια άνιση, μονόπλευρη σχέση.

6. Πρέπει να έχει πάντα δίκιο

Η ζωή σπάνια είναι ασπρόμαυρη. Στις συγκρούσεις, είναι δύσκολο να δεις κάποιον ως εντελώς σωστό ή λάθος. Τα άτομα με σύνδρομο θύματος, ωστόσο, δεν μπορούν να δουν τις συγκεκριμένες λεπτές αποχρώσεις ορισμένων καταστάσεων επειδή είναι τόσο προσηλωμένοι στην άποψή τους.

Βλέπουν τον εαυτό τους ως «καλό» ή ευσεβή και πολλούς άλλους στη ζωή τους ως «κακούς». Οι ρόλοι, οι προσδοκίες και τα συναισθήματα μοιάζουν να είναι απόλυτα, ενώ το θύμα είναι πάντα έρμαιο των άλλων.

7. Κρατάει κακία

Το να μπορείς να αφήσεις πίσω σου μια κατάσταση με ευγνωμοσύνη, ηρεμία και αποδοχή προϋποθέτει να δεις την κατάσταση όπως είναι και να αναγνωρίσεις πώς μπορείς να τα καταφέρεις καλύτερα σε μελλοντικές αντίστοιχες καταστάσεις.

Αλλά αν κάποιος έχει το σύνδρομο του θύματος, τότε δεν είναι σε θέση να αναλογιστεί κατά πόσον πληγώνει τους άλλους και πώς νιώθουν οι άλλοι με τις πράξεις του. Επειδή δεν είναι πρόθυμος να παραιτηθεί είναι πιο πιθανό να καλλιεργήσει μια κακή αίσθηση και να τιμωρήσει όσους τον πλήγωσαν.

8. Είναι υπερβολικά καχύποπτος

Δεδομένου ότι είναι τόσο βουτηγμένα στην αδικία, τα άτομα με σύνδρομο θύματος έχουν μια προοπτική που χαρακτηρίζεται από κοινωνική δυσπιστία, εγωισμό και καχυποψία ως προς τις διαπροσωπικές και κοινωνικές δυναμικές – έτσι συχνά αναζητούν την αδικία σε καταστάσεις.

Επειδή επικεντρώνονται στα αρνητικά, δεν μπορούν να δουν τα θετικά. Μάλιστα, μια μελέτη του 2021 βρήκε ότι αυτά τα άτομα έχουν μια υπερβολική τάση να καταστροφολογούν και να κρίνουν πολλές καταστάσεις ως άδικες, ακόμα κι αν η κατάσταση ήταν κοινωνικά ασαφής.

9. Δεν ψάχνει τη λύση

Όταν μιλάς σε κάποιον με σύνδρομο θύματος για τα προβλήματά του δεν ενδιαφέρεται να του βρεις μια λύση ώστε να σταματήσει να είναι θύμα. Αυτό που τον ενδιαφέρει είναι να παραπονιέται γιατί δεν βλέπει καμία ελπίδα για αλλαγή, αφού δεν έχει τον έλεγχο στα χέρια του.

Τι προκαλεί το σύνδρομο του θύματος;

Σε γενικές γραμμές, το να είσαι το θύμα σε απαλλάσσει από τις ευθύνες σου, γι’ αυτό και πολλές φορές μοιάζει γοητευτική επιλογή. Αλλά τα άτομα με το σύνδρομο του θύματος συνήθως έχουν βιώσει κάποια συγκεκριμένη εμπειρία ώστε να φτάσουν μέχρι εδώ. Συγκεκριμένα:

Πρώιμη θυματοποίηση

Εάν κάποιος έχει το σύνδρομο του θύματος, μπορεί να έχει μεγαλώσει σε ένα δυσλειτουργικό περιβάλλον όπου είτε υποβλήθηκε είτε παρατηρήθηκε συναισθηματική και σωματική κακοποίηση, προδοσία εμπιστοσύνης και κοινωνική απόρριψη κατά τη διάρκεια ενός κρίσιμου γεγονότος της ζωής.

Το να μην μπορεί να δει την εγγενή ακεραιότητα και την καλοσύνη των άλλων ανθρώπων επηρέασε αρνητικά την ανάπτυξη της κοινωνικής συμπεριφοράς του και την ικανότητά του να συνδημιουργεί σχέσεις αγάπης. Τέτοιες εμπειρίες μπορεί να έχουν αποτελέσει τη βάση για τον τρόπο με τον οποίο βλέπει τον κόσμο.

Προδοσία εμπιστοσύνης

Τα άτομα με σύνδρομο θύματος είχαν εμπειρίες πρώιμης παιδικής ηλικίας όπου παραβιάστηκε η εμπιστοσύνη τους. Δεν μπορούσαν να ζήσουν σε έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι θεωρούνταν κυρίως ειλικρινείς, αξιόπιστοι και σταθεροί.

Από νεαρή ηλικία, συντονίστηκαν έντονα με αισθήματα ανικανότητας, ηθικής αγανάκτησης, απογοήτευσης και οργής, που τους έκανε να αμυνθούν ενάντια στην εκμετάλλευση και τον έλεγχο.

 

Έλλειψη ευαλωτότητας

Με τον χρόνο, το σύνδρομο του θύματος γίνεται ένας μηχανισμός με τον οποίο το άτομο αποκρούει τις τραυματικές καταστάσεις και τις μετατρέπει σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία.

Και επειδή περιμένει ότι οι άλλοι δεν θα συνεργαστούν μαζί του, μπαίνει σε καταστάσεις χωρίς όρεξη να συνεργαστεί και να βοηθήσει τους άλλους. Οι ερευνητές παρατήρησαν επίσης ότι τα άτομα με σύνδρομο θύματος ήταν πιο πιθανό να καλλιεργήσουν συναισθήματα φθόνου και ζήλιας και λιγότερο πιθανό να ζητήσουν συγγνώμη από τους φίλους τους.

Φόβος εκμετάλλευσης

Βλέποντας ένα άτομο να ενεργεί εγωιστικά ή να εκφράζει άδικη συμπεριφορά εσείς μπορεί να αισθανθείτε άσχημα. Τα άτομα με σύνδρομο του θύματος νιώθουν έντονα, διαρκή συναισθήματα αγανάκτησης και θυμού.

Ο φόβος να πέσουν θύμα κάποιου είναι τόσο ισχυρός που είναι πιθανό να συμπεριφερθούν επιθετικά και καταστροφικά αν νιώσουν ότι κάποιος πάει να τους εκμεταλλευτεί, ενεργώντας αντιδραστικά.

Αρνητική άποψη για τον εαυτό του

Η ανάπτυξη μιας συνεπούς αίσθησης του εαυτού μας μάς επιτρέπει να προχωράμε στη ζωή με σταθερότητα. Τα άτομα με σύνδρομο θύματος, συχνά έχουν αρνητική αντίληψη του εαυτού τους. Είναι χαρακτηριστικό για αυτούς να θεωρούν τον εαυτό τους αδύναμο, άτυχο, πολύ ευαίσθητο, εύκολο στόχο για νταήδες ή λεία κακής συμπεριφοράς.

Έμφυτα χαρακτηριστικά προσωπικότητας

Ενώ τα αίτια και οι ιδιότητες του συνδρόμου του θύματος είναι ξεκάθαρα, η έρευνα είναι ακόμη σε εξέλιξη. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, υπάρχουν στοιχεία που υποδηλώνουν ότι το σύνδρομο αυτό μπορεί στην πραγματικότητα να είναι ένα χαρακτηριστικό της προσωπικότητας, που υπάρχει ως βασική πτυχή της ταυτότητας ενός ατόμου, καθώς υποστηρίζεται από τις αναπτυξιακές και γνωστικές του διαδικασίες.

Συνδέεται το σύνδρομο του θύματος με τον ναρκισσισμό;

 

Τα άτομα που έχουν διαγνωστεί με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας βλέπουν τους εαυτούς τους πιο συχνά ως θύματα. Ωστόσο, δεν έχουν όλοι με ναρκισσισμό σύμπλεγμα θυμάτος και δεν είναι ναρκισσιστές όλοι όσοι έχουν σύμπλεγμα θύματος.

Πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι ενώ η θυματοποίηση είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό του ναρκισσισμού, η προέλευση είναι σαφώς διαφορετική. Τα άτομα με αληθινό σύνδρομο θύματος συχνά βλέπουν τους εαυτούς τους υπό αυτό το πρίσμα ως μια απάντηση στο τραύμα μιας προηγούμενης οδυνηρής εμπειρίας, θέλοντας να αποφύγουν να πληγωθούν ξανά.

Τα άτομα με ναρκισσισμό αναπτύσσουν την αφήγηση του θύματος όταν πιστεύουν ότι μπορούν να επωφεληθούν από το να κάνουν τον άλλον να αισθάνεται ένοχος ή να χρησιμοποιήσουν μια προηγούμενη εμπειρία για να αποφύγουν την ευθύνη.

Πώς να αντιμετωπίσετε κάποιον με σύνδρομο θύματος

Μερικές συμβουλές για το πώς να αλληλεπιδράσετε με κάποιον που βλέπει τον εαυτό του ως θύμα:

1. Μην αναλαμβάνετε την ευθύνη για τα συναισθήματά του.

Όλοι έχουν δικαίωμα στα συναισθήματά τους, αλλά δεν χρειάζεται να διορθώσετε, ή να επικυρώσετε την οπτική του άλλου για τη ζωή. Η προσπάθεια να βοηθήσετε κάποιον με σύνδρομο θύματος να διαχειριστεί τα συναισθήματά του θα τον ενισχύσει ως θύμα αντί να του δώσει την ευκαιρία να αντιμετωπίσει τα ζητήματα του μόνος του.

Συχνά, όσοι έχουν σύνδρομο θύματος έλκονται από ανθρώπους που πιστεύουν ότι μπορούν να τους σώσουν. Ενώ μπορεί να έχετε καλές προθέσεις στην προσπάθεια να βοηθήσετε, αυτό μπορεί συχνά να διαιωνίσει την κατάσταση.

2. Θέστε ξεκάθαρα όρια

Εάν αισθάνεστε κουρασμένοι από την κατάσταση μπορείτε να ενημερώσετε ότι θέλετε να έχετε όρια για το πόσο μιλάτε για ορισμένα θέματα ξανά και ξανά. Το να θέτουμε υγιή όρια στις αλληλεπιδράσεις μας με κάποιον με σύνδρομο θύματος είναι σημαντικό, ενώ ταυτόχρονα του υπενθυμίζει ευγενικά τη δική του δύναμη στην κατάσταση.

3. Να είστε προσεκτικοί στις αλληλεπιδράσεις σας

Αποφύγετε να εμπλακείτε σε καυγάδες για το αν ο άλλος είναι πραγματικά πληγωμένος ή όχι. Τα συναισθήματά του ισχύουν γι’ αυτόν ακόμα κι αν δεν έχουν νόημα για εσάς.

Μην τροφοδοτείτε το θύμα με υπερβολική προσοχή και συμπάθεια. Να επικεντρώνεστε στις κουβέντες σε ενσυναίσθηση και ουδετερότητα. Ενώ θέλετε να είστε εκεί για αυτόν δεν θέλετε επίσης να δημιουργήσετε συνεξάρτηση ή να καλλιεργήσετε την ασπρόμαυρη σκέψη όπου υπάρχει ένας ξεκάθαρος κακός και ένα ανίσχυρο θύμα.

4. Επιβεβαιώστε του τη δική του δύναμη

Το σύνδρομο του θύματος ξεκινά αρχικά λόγω μιας θεμελιώδους δυσπιστίας για τον κόσμο. Για να επαναφέρετε τη γλυκύτητα και τη λιτότητα στον τρόπο που βλέπει κάποιος τις καταστάσεις, ενθαρρύνετε τον να βλέπει τη θετική πλευρά.

Ο κόσμος μπορεί να είναι σκληρός, αλλά υπάρχουν επίσης πολλοί όμορφοι και ευγενικοί άνθρωποι. Υπενθυμίστε του ότι έχει αυτονομία στο πώς εξελίσσονται οι καταστάσεις. Αν και υπάρχει πιθανότητα τα πράγματα να πάνε στραβά, καθοδηγήστε τον ήπια προς την πιθανότητα ότι τα πράγματα μπορεί να πάνε και καλά.

5. Ενθαρρύνετε τον να λάβει επαγγελματική υποστήριξη

Τελικά, εναπόκειται στο άτομο να κατανοήσει το μοτίβο συμπεριφοράς τού συνδρόμου του θύματος και πώς αυτό το επηρεάζει. Η ψυχοθεραπεία είναι πάντα ένας αποτελεσματικός τρόπο να εξερευνήσει κανείς τις πεποιθήσεις του και να θεραπεύσει τις πληγές του.

---

 

Σε συνεργασία με τo Woman Idol