Ευρωφαγωμάρα για το “πράσινο διαβατήριο”

Χωρίς αποτέλεσμα έληξε και ο τρίτος γύρος διαπραγματεύσεων για το “πράσινο διαβατήριο” στην Ευρώπη. Έτσι αύριο, Πέμπτη, θα διεξαχθεί τέταρτος γύρος συζητήσεων ανάμεσα στην Ευρωβουλή, την Κομισιόν και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, με την ελπίδα να βρεθεί εγκαίρως η χρυσή τομή για την καλοκαιρινή περίοδο.

Οι δύο βασικές διαφωνίες αφορούν στα περιοριστικά μέτρα που θα αντιμετωπίζουν οι κάτοχοι των πιστοποιητικών και στο ποιος θα πληρώνει για τα διαγνωστικά τεστ. Για το θέμα της καραντίνας τα κράτη-μέλη έρχονται σε αντιπαράθεση με την Ευρωβουλή, καθώς εκείνη επιμένει ότι, άπαξ και κάποιος έχει “πράσινο πάσο”, δεν πρέπει να του επιβάλλεται πουθενά καραντίνα. Πολλά κράτη-μέλη όμως διαφωνούν, καθώς ένα αρνητικό τεστ δεν διασφαλίζει από τις νέες μεταλλάξεις που έχουν εμφανισθεί σε πολλά σημεία, όχι μόνον της Ευρώπης.

Επιμένουν για παράδειγμα ότι ένας εμβολιασμένος Γάλλος μπορεί να πάει στην Ινδία και εν συνεχεία, αν θελήσει, να συνεχίσει τις διακοπές του στην Ελλάδα. Οι επιστήμονες όμως δεν αποκλείουν διόλου την προσβολή από νέο στέλεχος, ακόμη και των εμβολιασμένων, καθώς αυτοί μπορεί να νοσήσουν με ήπια συμπτώματα ή και ασυμπτωματικά, αλλά δεν θα παύουν να είναι φορείς της μετάλλαξης.

Στόχος των διαπραγματευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι επίσης να βρεθεί μια κοινή ευρωπαϊκή λύση για δωρεάν διαγνωστικά τεστ «ως μέσο αποκατάστασης του θεμελιώδους δικαιώματος των πολιτών της ΕΕ στην ελεύθερη κυκλοφορία και για την αποφυγή διακρίσεων προς όσους δεν έχουν εμβολιαστεί», όπως αναφέρει η Ευρωβουλή. Οι Ευρωβουλευτές κρίνουν ότι το κόστος των τεστ δεν είναι χαμηλό για την συντριπτική πλειοψηφία των Ευρωπαίων και πρέπει αυτά να παρέχονται δωρεάν ή πάντως σε εξαιρετικά χαμηλή τιμή.

Άλλη ένσταση της Ευρωβουλής, ήταν στην ορολογία, ώστε το “πράσινο πιστοποιητικό” να μην παραπέμπει σε διαβατήριο ή προνομιακή είσοδο σε χώρους, καθώς οι λέξεις έχουν την σημασία τους στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης και «η λανθασμένη χρήση φράσεων μπορεί θεωρητικά αλλά και πρακτικά να οδηγήσει σε αδικίες εις βάρος όσων δεν μπόρεσαν ή και δεν θέλησαν να εμβολιασθούν».

Πράσινο διαβατήριο και δεδομένα

Εν τω μεταξύ υπάρχουν διχογνωμίες μεταξύ των κρατών. Για παράδειγμα η Ιταλία θέλει να δίνεται πράσινο πιστοποιητικό ακόμα και αν κάποιος έχει λάβει μόνον τη μία δόση το εμβολίου, κάτι με το οποίο διαφωνούν ακόμα και χώρες που εξαρτώνται από τον τουρισμό, μια που δεν είναι ακόμα σαφές κατά πόσον οι εμβολιασμένοι μπορεί να λειτουργούν ως ασυμπτωματικοί φορείς. Πόσο μάλλον δε όσοι έχουν λάβει μόνον την πρώτη δόση του εμβολίου και δεν έχουν αναπτύξει πλήρη ανοσία. Η Ισπανία πάλι θέλει όσοι προέρχονται από χώρες με υψηλό ποσοστό εμβολιασμών και με χαμηλό ιικό φορτίο, όπως η Βρετανία, να εισέρχονται στις υπόλοιπες χώρες δίχως καν πιστοποιητικό.

Οι Σλοβάκοι και άλλοι γείτονές τους έχουν εν τω μεταξύ καταλήξει σε προσωρινές πατέντες. Στη Σλοβακία οι άνθρωποι που εμβολιάζονται σε ιατρείο ή σε νοσοκομεία παίρνουν απλώς ένα έγγραφο και αυτό δεν είναι τυποποιημένο. Μάλιστα πολλοί γιατροί γράφουν την βεβαίωση εμβολιασμού στο χέρι! Η Τσεχία, η Πολωνία, η Αυστρία, η Ουγγαρία, η Γερμανία και η Σλοβενία έχουν συμφωνήσει «σε αμοιβαίας αναγνώρισης πιστοποιητικά εμβολιασμού», αλλά η Σλοβακία δεν έγινε δεκτή και ούτε και θα γίνει, μέχρι να λύσει το θέμα των χειρόγραφων και ανομοιογενών πιστοποιητικών εμβολιασμού.

Άλλο θέμα είναι επίσης η χρήση των δεδομένων, με την Κομισιόν και το Ευρωκοινοβούλιο να έχουν συμμαχήσει εναντίον του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η Ευρωβουλή έδωσε μάχη ώστε τα αναγραφόμενα δεδομένα να είναι τα ελάχιστα δυνατόν και να μη συλλέγονται σε κεντρική ευρωπαϊκή βάση δεδομένων. Πρότεινε τα στοιχεία να συγκεντρώνονται μόνον από τις υπηρεσίες υγείας που εκδίδουν το πιστοποιητικό, καθώς συνιστούν ιατρικά δεδομένα. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θέλει να μπαίνουν τα δεδομένα σε κοινή ευρωπαϊκή βάση ανεξάρτητη των υπουργείων Υγείας κάθε χώρας, επειδή με αυτά τα στοιχεία θα ρυθμίζονται και τα της καραντίνας ή άλλα σχετικά ζητήματα σε διάφορες χώρες.

Η Ευρωβουλή επιμένει ότι τα ιατρικά αυτά δεδομένα δεν πρέπει να χρησιμοποιηθούν για κανένα άλλο σκοπό πέραν της διασφάλισης της ελευθερίας των μετακινήσεων μεταξύ των κρατών. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται δηλαδή εσωτερικά από τα κράτη-μέλη για να επιτρέπουν π.χ. σε ανθρώπους είσοδο σε θέατρα ή εστιατόρια ή μουσεία. Η Κομισιόν συμφωνεί σε αυτό με την Ευρωβουλή, ότι ως ιατρικά δεδομένα δεν πρέπει να μπαίνουν σε άλλες βάσεις δεδομένων.

Κόστος των τεστ

Θέμα διαφωνιών είναι και το ποιος θα καλύψει το κόστος των τεστ που ζητούνται για την έκδοση του πιστοποιητικού. Η Ευρωβουλή, επειδή τα κράτη-μέλη δεν θέλουν να καλυφθεί το κόστος αυτό από το δημόσιο, επιμένει αυτό να καλύπτεται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο. Η Κομισιόν επιμένει όμως ότι δεν είναι κοινό ευρωπαϊκό κόστος και είναι ζήτημα της κάθε χώρας να το αντιμετωπίσει από το δημόσιο ταμείο της. Η Πορτογαλία δήλωσε ότι στηρίζει την δωρεάν έκδοση πιστοποιητικών (γιατί κάποιοι πρότειναν να πληρώνει ο πολίτης ακόμα και γι’ αυτό), «αλλά το θέμα της πρόσβασης και πληρωμής των τεστ είναι άλλο ζήτημα για το οποίο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν έχει πάρει θέση».

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προτείνει τη χρήση του ταμείου Έκτακτης Ανάγκης και τη διάθεση σημαντικών πόρων για τη διασφάλιση εύκολα προσβάσιμων, έγκαιρων και δωρεάν τεστ. Όπως αναφέρει στην πρότασή του, δεν θα είναι η πρώτη φορά που το ταμείο αυτό θα χρησιμοποιηθεί για την πανδημία, καθώς 3,5 δισεκ. ευρώ διατέθηκαν για την αγορά εμβολίων με τις Προκαταρκτικές Συμφωνίες Αγοράς και 46 εκατομμύρια ευρώ διατέθηκαν προ μηνός μόνον για τις προπαρασκευαστικές εργασίες του Πράσινου Ψηφιακού Πιστοποιητικού. Υπενθυμίζεται, ότι το Ευρωπαϊκό Πράσινο Ψηφιακό Πιστοποιητικό θα αποδεικνύει ότι ο κάτοχός του έχει κάνει το εμβόλιο κατά της Covid-19, ή έχει αρνητικό τεστ (μοριακό ή rapid) ή έχει αντισώματα στον κορονοϊό από νόσηση.

Τα κράτη-μέλη έχουν χωριστεί ουσιαστικά σε τρεις ομάδες. Μια ομάδα 20 κρατών (μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Γερμανία) άρχισαν να διασυνδέονται με την πιλοτική εφαρμογή ενός κοινού συστήματος από τις 15 Ιουνίου, ενώ μια δεύτερη ομάδα κρατών που δεν είναι εξίσου έτοιμες, θα μπουν στο πιλοτικό πρόγραμμα αυτές τις μέρες. Η τρίτη ομάδα θα ενταχθεί στα μέσα Ιουνίου. Με την πιλοτική εφαρμογή ελέγχεται η αξιοπιστία του συστήματος και η λειτουργικότητά του. Το κόστος για το “πράσινο πιστοποιητικό” έχει ήδη φθάσει τα 200 εκατ. ευρώ.