Φάρμακο: Πηγή της υπερ-συνταγογράφησης είναι οι γιατροί σε περίσσεια

Μπορεί το σκάνδαλο Novartis να ενεπλάκη στους μαιάνδρους της πολιτικής σύγκρουσης, αλλά έφερε στην επιφάνεια και μία διαχρονικά αμαρτωλή κατάσταση στο χώρο της υγείας, παρότι αυτή η πτυχή, εξαιρετικά σημαντική επισκιάστηκε. Αυτή αφορά τους γιατρούς και το φάρμακο. Για τη συστηματική υπερσυνταγογράφηση φέρουν βαριά ευθύνη κυβερνήσεις, κρατικοί αξιωματούχοι και βεβαίως οι επαγγελματίες της υγείας.

Αυτή η πτυχή του σκανδάλου θα έπρεπε να έχει σοκάρει την ελληνική κοινωνία, αλλά στην Ελλάδα η διαφθορά έχει συστημικό χαρακτήρα. Παρ’ όλα αυτά η έκταση του σκανδάλου είναι σοκαριστική, διότι δεν αφορά κάποιους κυβερνητικούς παράγοντες, αλλά στην πραγματικότητα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την επαγγελματική ομάδα των γιατρών.

Η υπερβολική έκταση των σκανδάλων φαρμάκου έχει κοινωνική ρίζα. Υπάρχει επαγγελματικό υπόστρωμα για την άνθισή τους. Είναι ο υπερπληθυσμός γιατρών. Ο αριθμός των γιατρών είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτόν που δικαιολογεί το μέγεθος και ο πληθυσμός της χώρας. Η Ελλάδα διαθέτει παγκοσμίως τη μεγαλύτερη αναλογία ιατρών στον πληθυσμό της, παρά τη μαζική εξαγωγή γιατρών στην Ευρώπη, ειδικά μετά την εκδήλωση της οικονομικής κρίσης.

Είναι το αποτέλεσμα της ελληνικής στρέβλωσης που συμπυκνώνεται στη φράση «το παιδί μου θα γίνει γιατρός, δικηγόρος ή πολιτικός μηχανικός». Είναι στην ουσία η στρέβλωση μιας καταρχήν προοδευτικής κοινωνικής τάσης που ωθεί τα παιδιά να σπουδάζουν και να μορφώνονται. Μία τάση που εκδηλώθηκε από τον 19ο αιώνα, αλλά μεταπολεμικά προσέλαβε μεγάλες διαστάσεις, καθότι το πτυχίο ήταν τότε ασφαλής τρόπος κοινωνικής ανόδου.

Υπερβολική συνταγογράφηση

Έτσι, στην Ελλάδα έχουμε επτά(!) ιατρικές σχολές, ενώ εκατοντάδες νέοι απόφοιτοι εισρέουν κάθε χρόνο από ιατρικές σχολές του εξωτερικού, κυρίως από αγγλόφωνα τμήματα πρώην ανατολικών χωρών (Τσεχία, Ουγγαρία, Βουλγαρία κλπ). Οι ιατροί αυτοί, στο μεγαλύτερο μέρος τους είναι ελεύθεροι επαγγελματίες. Έχουν αφιερώσει μεγάλο μέρος της ζωής τους για να σπουδάσουν και να καθιερωθούν σε ένα επάγγελμα κοινωνικά καταξιωμένο και καλά αμειβόμενο. Όταν εισέρχονται στον επαγγελματικό βίο προσπαθούν να αποσβέσουν την όποια προσωπική ή οικογενειακή επένδυση έγινε για να σπουδάσουν.

Τις τελευταίες δεκαετίες, όμως, ο πληθωρισμός των ιατρών έχει μειώσει το πελατολόγιο που αναλογεί στον κάθε επαγγελματία. Συνεπώς, διέξοδος γι’ αυτούς είναι η αύξηση της συνταγογράφησης, ώστε να αυξηθεί το έσοδο ανά ασθενή. Ταυτόχρονα, τους κατέστησε ευεπίφορους σε “χορηγίες” φαρμακευτικών, προκειμένου τα σκευάσματά τους να τυγχάνουν προνομιακής μεταχείρισης.

Η μαζική, υπερβολική συνταγογράφηση με τη σειρά της δεν έχει συνέπειες μόνο στα δημόσια οικονομικά, αλλά και στα οικονομικά του κάθε ασφαλισμένου, την ίδια ώρα που αυξάνει υπέρμετρα τα κέρδη των φαρμακευτικών. Επιπλέον, έχει τεράστια επίπτωση στην υγεία με μακροπρόθεσμες συνέπειες. Το βλέπουμε στις επιπτώσεις από την υπερβολική χρήση αντιβιοτικών.

Η ανάγκη αλλαγής προτύπου

Το πρόβλημα αυτό φέρνει στην επιφάνεια την ανάγκη του κοινωνικού προγραμματισμού. Την οργάνωση της Πολιτείας σ’ αυτό το επίπεδο όχι απλά με όρους εξυπηρέτησης ατομικών αναγκών, επιθυμιών και φιλοδοξιών, αλλά με όρους κοινωνικών προτεραιοτήτων. Πόσοι ιατροί ή δικηγόροι μας χρειάζονται; Πόσους μπορεί να απορροφήσει ομαλά η οικονομία και κοινωνία μας;

Και κυρίως το πρόβλημα αυτό αναδεικνύει την ανάγκη για προβολή ενός άλλου επαγγελματικού προτύπου, που δε θα έχει στο επίκεντρό του τη μεγιστοποίηση του κέρδους από την όποια δραστηριότητα, ανεξαρτήτως συνεπειών στην κοινωνία και δημόσια οικονομία. Όμως, αυτή είναι μια κουβέντα που αφορά πολιτική ηγεσία με πραγματικό ενδιαφέρον για το μέλλον του τόπου και κοινωνία με ένστικτο αυτοσυντήρησης.

Όλες οι πολιτικές ηγεσίες των τελευταίων δεκαετιών ενδιαφέρονται περισσότερο για τη δική τους μακροημέρευση, που περνά κυρίως μέσα από την επιτυχή πρακτόρευση και αντιπροσώπευση εξωχώριων συμφερόντων. Η δε κοινωνία μας δείχνει δυστυχώς να έχει απωλέσει εν πολλοίς το ένστικτο αυτοσυντήρησης. Ας ελπίσουμε ότι αυτό τουλάχιστον δεν είναι αμετάκλητο.