Φώφη Γεννηματά: Ο θάνατός της τάραξε την υπαρξιακή μας μακαριότητα

Λιτό ανακοινωθέν από το νοσοκομείο: «Σήμερα στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός απεβίωσε η πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ Φώφη Γεννηματά μετά από πολυετή μάχη και παρά τις προσπάθειες των θεραπόντων γιατρών» (25 Οκτωβρίου 12:04′). Είχε προηγηθεί ο αντίλαλος των κακών μαντάτων: «Κρίσιμη η κατάσταση». Η είδηση που διαχύθηκε με ταχύτητα φωτός μέσω του Διαδικτύου, του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης μετέτρεψε μία συνηθισμένη Δευτέρα σε ημέρα συλλογικού πένθους.

Το αίσθημα οδύνης που προκάλεσε η απώλεια της Φώφης Γεννηματά στον απλό κόσμο, υπερβαίνει την πολιτική. Για την ακρίβεια, ελάχιστη σχέση είχε μαζί της. Θα έλεγε κανείς ότι η μόνη σύνδεση ήταν ότι με όχημα αυτήν, η 57χρονη Γεννηματά είχε γίνει γνωστή, οικεία, μία σταθερά στο πανελλήνιο. Ο θάνατός της λειτούργησε ως έναυσμα για να πενθήσουμε όλα όσα νιώθουμε πως χάνουμε, όλα αυτά που φοβόμαστε ότι ενδέχεται να χάσουμε και όλους εκείνους, τους ενδόμυχους φόβους που διαχρονικά λιμνάζουν, δηλητηριάζοντας το μέσα μας.

Το φευγιό της λειτούργησε σαν χαστούκι στην υπαρξιακή μας μακαριότητα. Μπορεί το αναπόδραστο του θανάτου να μας κυνηγάει από τα μικράτα μας («ναι αγάπη μου, όλοι κάποια στιγμή πεθαίνουμε και πάμε στον ουρανό. Εκεί πήγε και η γιαγιά/ ο αγαπημένος μας σκύλος/ η μαμά του γείτονα», και άλλα τέτοια), αλλά η κεκτημένη ταχύτητα της ζωής εκμηδενίζει την σκιά του θανάτου. Κάπου-κάπου, η σκιά αυτή γιγαντώνεται και καταρρίπτει όλες τις ψευδαισθήσεις που μας συντηρούν σ’ ένα είδος καταστολής. Ε, αυτό συνέβη και τώρα!

Πώς να αγνοήσει κανείς ότι μία γυναίκα που έδινε τον πολιτικό της αγώνα, εμφανιζόμενη απαστράπτουσα στην τηλεόραση στις 9 Οκτωβρίου, μονάχα λίγες ημέρες αργότερα δεν υπάρχει. Όχι, αυτό παραείναι. Το μηδέν, το άπειρο, ό,τι μας παραλύει και το ξορκίζουμε καθημερινά, επέστρεψε να μας καταπιεί. Ήταν πλέον αδύνατον να προσποιηθούμε ότι δεν το είδαμε, δεν το νιώσαμε, δεν κατανοήσαμε τί συμβαίνει.

Η Φώφη Γεννηματά χάθηκε. Η γυναίκα που βρισκόταν μέχρι χθες μπροστά στις κάμερες, συμμετείχε στα σημαντικότερα πολιτικά γεγονότα, τα συμβούλια, τις διαπραγματεύσεις, τις κρίσεις, τις εκλογικές αναμετρήσεις, το οικείο αυτό πρόσωπο που είτε διαφωνούσες, είτε συμφωνούσες ήταν πάντα εκεί, έφυγε. Τσουπ! Εξαφανίστηκε. Το χτύπημα παραείναι ακαριαίο για να το αγνοήσουμε αυτή τη φορά.

Φάρος στην πίσσα του σκοταδιού

Ο πόνος και το σοκ μεταδόθηκε  σε γυναίκες που δεν την γνώριζαν, ξεσπώντας σε κλάμματα στο λουτρό ενός κομμωτηρίου. Εργαζόμενοι σε γραφεία, δεκάδες χιλιόμετρα μακριά από τη Χαριλάου Τρικούπη, απαριθμούσαν τα παιδιά της, συγκρίνοντας τις ηλικίες τους με την ηλικία των δικών τους. Και τότε είναι που ακολούθησε και η αποκωδικοποίηση. Έτσι πράττει ο ανθρώπινος νους: ερμηνεύει, εξορθολογίζει, φέρνει στα μέτρα του, φιλοσοφεί.

Και πάλι στο στάδιο αυτό, η Φώφη Γεννηματά λειτούργησε σαν φάρος στην πίσσα του σκοταδιού. Διότι, στη θεωρία καλό ακούγεται ότι ο φόβος και όχι ο θάνατος είναι που κάνει αβίωτη τη ζωή. Μας το έχουν ξαναπεί. Στην περίπτωση αυτή, όμως, η Γεννηματά το απέδειξε. Τον θάνατο τον είδε, τον βίωσε, τον πάλεψε, τον νίκησε και στο τέλος ηττήθηκε. Τον φόβο, όμως, τον εξάλειψε.

Δεν γνωρίζουμε αν είχε μελετήσει τους στωικούς φιλόσοφους, αλλά εκείνη υλοποίησε τις θεωρίες τους. Τακτοποίησε τους λογαριασμούς της, υπενθυμίζοντάς μας ότι η ζωή είναι απεριόριστη. Και όλα αυτά, με τη ζεστασιά της υπέρτατης θηλυκής ύπαρξης: της κόρης, της αδελφής, της γυναίκας που ποθεί τη μητρότητα, της μετέπειτα μητέρας. Εκείνης που υφαίνει τη φόδρα της καθημερινότητας σαν κουκούλι για τους δικούς της. Εκείνης που βρίσκει την ηδονή σε ένα καθημερινό βραδινό τραπέζι.

Νίκησε το φόβο

Τώρα που θα την συνοδεύσουμε στο τελευταίο της ταξίδι, λίγο πριν το χειροκρότημα και το ψέλλισμα της λέξης “αθάνατη”, τώρα μαθαίνουμε για την υπέρβαση των ορίων της ανθρώπινης φύσης. Για τους πόνους, τις λιποθυμίες, την επίμονη ταλαιπωρία, την καθημερινή μάχη με τη βιολογική φθορά που επιφέρει ο καρκίνος. Οκτώ γράμματα, μία λέξη που χωράει ολάκερη την ευθραυστότητα της ζωής. Κ-Α-Ρ-Κ-Ι-Ν-Ο-Σ. Και, όμως, σαν να μην ακούγεται τόσο τρομαχτικός πια. Ειδικά, όταν είδαμε με τα ίδια μας τα μάτια, μία γυναίκα να κερδίζει την ελευθερία εκείνων των λίγων και εκλεκτών που νικούν τον φόβο και προχωρούν, μέχρι να τους σταματήσουν.

Δευτέρα στις 12:04′ σταμάτησε μία ζωή άξια να τη ζεις. Μια ζωή πέρα από την “ευτέλεια” της επιβίωσης. Αυτή η ζωή των 57 ετών δίνει νόημα και στους υπόλοιπους τώρα. Σ’ αυτούς που κλήθηκαν, θέλοντας και μη να επανανοηματοδοτήσουν τη δική τους ζωή. Ευχαριστούμε Φώφη για την υπενθύμιση της θνητότητάς μας, αλλά και της υπερδύναμής μας: την ικανότητά μας να δίνουμε νόημα σε όσα μεσολαβούν μεταξύ της απραξίας πριν τη γέννηση και της σιωπής μετά το τέλος.

Υ.Γ: Κανείς δεν σιωπά μπροστά στο δικό σου. Φεύγεις με τον θόρυβο που σου αναλογεί.