Γενικότητες παντός καιρού για την Υγεία από την κυβέρνηση της ΝΔ

Η έναρξη μιας νέας κυβερνητικής θητείας δίνει πάντα έναυσμα για σκέψεις και προτάσεις νέων πολιτικών, αλλά και για στοιχειώδη αποτίμηση της υπάρχουσας κατάστασης, των προβλημάτων και των τωρινών προκλήσεων. Ειδικά σε χώρους θεσμικής μνήμης και πορείας μιας χώρας (Υγεία, Παιδεία, Πολιτισμός), η συνέχεια, η ολοκλήρωση, οι αναγκαίες μεταρρυθμιστικές ρήξεις με το παρελθόν και η προσαρμογή στο μέλλον είναι κρίσιμες.

Το τέλος της μνημονιακής περιόδου, οι εμπειρίες, τα μέτρα και τα αποτελέσματα αλλά και η σοφία που αποκομίσαμε από την σκληρή αυτή διαδικασία απαιτούν μια γενναία ανασύνταξη των χώρων αυτών σε έναν ορίζοντα εθνικής ευθύνης. Το προεκλογικό πρόγραμμα της ΝΔ είναι αποτέλεσμα πολυσυλλεκτικών σκοπιμοτήτων –όπως δυστυχώς και των άλλων κομμάτων– γράφτηκε με την κλασική συνταγή των γενικοτήτων παντός καιρού.

Έχει κάποιες εξάρσεις φιλολαϊκές (κάπνισμα, μεταφορά φαρμάκων κλπ) χωρίς, όμως, συγκεκριμένες δεσμεύσεις, κοστολογήσεις και προτεραιότητες. Κυρίως έλειψε ο εσωτερικός ειρμός, η συνολική στόχευση, η δική της οπτική για την Υγεία του Έθνους. Η τωρινή, ωστόσο, περίοδος απαιτεί επιτακτικά ένα συγκεκριμένο πλαίσιο στρατηγικών επιλογών, με σαφείς χρονικές και οικονομικές δεσμεύσεις, καθώς και τρόπους υλοποίησης. Δεν αρκεί μόνο η διεκπεραίωση του επείγοντος και του καθημερινού.

Οι βασικές προτεραιότητες στην Υγεία

Τρεις συν μία κατά την γνώμη μου είναι οι βασικές προτεραιότητες:

Πρώτον, αναπροσδιορισμός και αξιοποίηση του ΕΟΠΥΥ. Από την ίδρυση του μέχρι σήμερα δεν έχει κατανοηθεί και κυρίως ενεργοποιηθεί η δυνατότητα  του σαν εθνικού μονοψώνιου που μπορεί να εισαγάγει υγιή ανταγωνισμό, διεύρυνση και αξιολόγηση στις προσφερόμενες υπηρεσίες υγείας. Καθυστερεί η αξιοποίηση όλου του διαθέσιμου ιατρικού δυναμικού της χώρας με όρους και κανόνες πλουραλισμού, χωρίς κρατικιστικές και ιδιοτελείς ιδεοληψίες. Στόχευση είναι η βελτίωση και η επάρκεια της φροντίδας αλλά και ο αναπροσανατολισμός της.

Η στροφή στην ενεργό υγεία για όλους και η επαρκής αντιμετώπιση της επιδημίας των χρόνιων νοσημάτων είναι η μεγάλη διεθνής πρόκληση της εποχής και απαιτεί συγκεκριμένες τομές. Η διαπραγματευτική του δυνατότητα είναι ισχυρότατη και η τωρινή μετατροπή του σε κουμπαρά συλλογής πόρων αδιανόητη. Ο προϋπολογισμός του ΕΟΠΥΥ και οι κατανομές σε παροχές χρειάζονται σημαντικό αναπροσδιορισμό, όπως και οι υπόλοιπες δαπάνες υγείας.

Δεύτερον, η ολοκλήρωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας. Όλοι οι γιατροί για όλους τους πολίτες σε όλα τα αστικά κέντρα σε εύκολα προσβάσιμα 24ωρα τοπικά δίκτυα διάφορων μορφών (Κέντρα Υγείας, ΤΟΜΜΥ, δημοτικά ιατρεία, ιδιωτικά group practice κ.α.).

• Με αναφορά σε οικογενειακό γιατρό –φίλο και σύμβουλο– με ελεύθερη επιλογή του καθενός και όχι θυρωρό ελέγχου χρήσης και προσπέλασης με κουλτούρα την άσκοπη συνταγογραφηση.
• Με γρήγορη και απρόσκοπτη αναφορά στους γιατρούς ειδικοτήτων και αποφόρτιση των εξωτερικών ιατρείων των νοσοκομείων.
• Με γενναία μεταφορά πόρων που θα εξισορροπήσουν στοιχειωδώς το μεγάλο χάσμα από τον μέσο όρο της ΕΕ και ταυτόχρονο εξορθολογισμό της κατάχρησης της βιοτεχνολογίας με άμεση επιβάρυνση των οικογενειακών προϋπολογισμών.

Τελική στόχευση η δημιουργία του ενιαίου πρωτοβάθμιου χώρου της νέας δημοσίας υγείας (υγεία, πρόνοια, ψυχική υγεία, φροντίδα, διατροφή άσκηση κλπ). Εννοείται ότι οι κανόνες περιλαμβάνουν τα θεραπευτικά πρωτόκολλα, τον έλεγχο και την στροφή από τις πανάκριβες και συχνά άσκοπες εξετάσεις υψηλής τεχνολογίας σε φθηνότερες, αλλά επίσης καλές εναλλακτικές. Επίσης, η αλλαγή μίγματος των φαρμάκων και η χρήση γενόσημων και γενικά η εφαρμογή των καλών πρακτικών άσκησης της σύγχρονης ιατρικής.

Νοσοκομεία και φάρμακο

Τρίτον, ο νοσοκομειακός τομέας διαπερνάται από μια εγγενή αντίφαση που ενώ είναι γνωστή σε όλους, αλλά διαρκώς αποσιωπάται. Ένα σύστημα σαν το ΕΣΥ με αλλεπάλληλες διαχρονικές επιστρώσεις, αμέλησε(;) παρά την δημιουργία των επτά μεγάλων περιφερειακών, αλλά και άλλων νέων νοσοκομείων, οφείλει να εκπονήσει νέα επιχειρησιακά σχέδια, λαμβάνοντας υπόψη και τους σύγχρονους οδικούς άξονες που εκμηδένισαν τις αποστάσεις.

Συνεχίζεται στην καθημερινότητα των ΜΜΕ η διεκτραγώδηση ελλείψεων σε όλη την επικράτεια. Πουθενά, όμως, στην κοινωνία δεν υπάρχει η διάθεση ενός στοιχειώδους νοικοκυρέματος και ιεράρχησης, αλλά και αξιολόγησης των υπαρχουσών δομών και παροχών. Την ίδια εποχή, στα μεγάλα αστικά κέντρα –όπου και το κέρδος– αναπτύχθηκαν ραγδαία και επιθετικά βιοϊατρικά συμπλέγματα (πρωτοβάθμιας και νοσοκομειακής περίθαλψης) υψηλής εξειδίκευσης και υπερσύγχρονης τεχνολογίας, παρέχοντας άμεση πρόσβαση, αλλά παρουσιάζοντας και έντονα φαινόμενα πρόκλησης ζήτησης.

Απαιτούνται επειγόντως περιφερειακές αναδιοργανώσεις με νέο σχεδιασμό άμεσης εξυπηρέτησης των οξέων προβλημάτων σε νοσοκομεία αιχμής. Απαιτείται η αλλαγή χρήσης πολλών νοσοκομείων, που συνδέονται ιστορικά και πελατειακά με συγκεκριμένες περιοχές, αλλά ουσιαστικά υπολειτουργούν. Η συνέργεια και αξιοποίηση Δημοσίου και Ιδιωτικού τομέα σε συμβολαιακή βάση, με ισχυρούς κανόνες αλλά και συγκεκριμένες εφαρμογές, είναι απαραίτητη σε ένα νέο εθνικό σχεδιασμό. Αυτός θα στηριχθεί στον Υγειονομικό Χάρτη, στους δείκτες νοσηρότητας, στις ροές ασθενών, στην ανακατανομή πόρων και ανθρωπίνου δυναμικού.

Τέταρτον, το φάρμακο ως κοινωνικό αγαθό συνδέεται άμεσα με τις προαναφερθείσες ανακατατάξεις. Θεωρώ ότι μόνο η ολοκλήρωση του ενιαίου πρωτοβάθμιου χώρου φέρνει μια νέα κουλτούρα που μπορεί να αλλάξει τις υπερβολές και τις εκτροπές και να άρει την μνημονιακή δαιμονοποίησή του. Αυτό που πράγματι πρέπει να γίνει είναι η γενναία στήριξη της αναπτυξιακής του δυναμικής και της εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας (με συνεργασία πέντε υπουργείων και συντονισμό από το γραφείο του πρωθυπουργού). Η συνεχής αλλαγή κανόνων, οι τιμολογήσεις, οι επιστροφές και τα clawback στο κυνηγητό της δαπάνης με έκτακτα μέτρα, έχει τελειώσει σε απόδοση και διάρκεια.

Επιτελικός ανασχεδιασμός

Μπορούν να ειπωθούν άπειρα άλλα πράγματα με παραλλαγές μορφών διοικητισμού, βελτίωσης της Δημόσιας Διοίκησης και ειδικότερα του υπουργείου Υγείας στο επίπεδο της κεντρικής κυβέρνησης, αλλά και στις παράλληλες δομές της γενικής κυβέρνησης (ΕΟΦ, ΙΦΕΤ, ΚΕΛΠΝΟ, Ινστιτούτα κλπ). Επίσης είναι άμεση ανάγκη η ευρύτατη χρήση πληροφορικής, bigdata, clouds, ανανέωση ΚΕΝ, ICD10 και διαφοροποίηση χρηματοδότησης (ασφαλιστικές εισφορές και κρατικός προϋπολογισμός).

Όμως, αντί να ζητάμε διαρκώς νέους πόρους και διορισμούς ας ξανασχεδιάσουμε επιτελικά και επιχειρησιακά με σύγχρονο και αποδοτικό τρόπο τις υπάρχουσες υπηρεσίες, αξιοποιώντας και περιλαμβάνοντας πρώτα ότι υπάρχει. Θεωρώ πολιτικά καθοριστική την αποκέντρωση και την σταδιακή εφαρμογή περιφερειακών προϋπολογισμών με ευθύνη της αιρετής Αυτοδιοίκησης, της μόνης που μπορεί  να πείσει τις τοπικές κοινωνίες να αναθεωρήσουν την ιδιοτελή στάση τους απέναντι στην κεντρική διοίκηση.

Το ίδιο κρίσιμη είναι η ισχυροποίηση των θεσμικών ρόλων των οργάνων εκπροσώπησης (ΠΙΣ, ΟΕΝΓΕ, ΠΦΣ, ΣΦΕΕ κλπ) και η χειραφέτηση τους από τις συντεχνιακές λογικές και την εξάρτηση από βιοϊατρικά συμπλέγματα υψηλής κερδοσκοπίας. Ας τελειώνουμε επιτέλους με τους εξωτερικούς καταναγκασμούς και τις εσωτερικές στρεβλώσεις, αδράνειες και αντιστάσεις. Ας οργανώσουμε καλύτερα το μέλλον στην Υγεία και στην χώρα.