Γιατί δεν έχουν όλα τα σκυλιά το ίδιο μπόι;

Ο σκύλος είναι το μοναδικό ζώο που έχει τόσο μεγάλη ποικιλία στα μεγέθη του, από το τσιάουα μέχρι το μεγάλο Δανό. Δεν υπάρχει άλλο θηλαστικό στον πλανήτη που να παρουσιάζει τόση ετερομορφία όσο τα σκυλιά και φαίνεται πως αυτό οφείλεται σε ένα γονίδιο που κληρονόμησαν σαν είδος από τους λύκους.

Η μετάλλαξη που προκαλεί αυτή την ποικιλία στα μεγέθη, εντοπίζεται από ειδικούς συγκεκριμένα σε ένα γονίδιο που “λέγεται” IGF1, το οποίο οι ερευνητές είχαν εντοπίσει για πρώτη φορά προ 14 ετών ως καθοριστικό για το ύψος και τον σωματότυπο κάθε σκύλου. Εκείνο ήταν το πρώτο από καμιά εικοσαριά γονίδια που εντοπίστηκαν εν συνεχεία ως πιθανόν σχετικά με το ζήτημα.

Δεν μπορούσαν όμως να εντοπίσουν την μετάλλαξη που προκαλούσε τις διαφορές έως τώρα. «Το IGF1 μας ενοχλούσε σαν αγκάθι», είπε στην επιθεώρηση Nature η Elaine Ostrander, γενετίστρια στο Ινστιτούτο Ανθρώπινου Γονιδιώματος της Bethesda, η οποία ήταν επικεφαλής και στις δύο έρευνες, δηλαδή τόσο στην έρευνα του 2007, που πρώτη ιχνηλάτησε τη σχέση του γονιδίου με το ύψος, όσο και της δεύτερης που εκτιμάται ότι ίσως λύνει την απορία.

Οι αρχέγονοι σκύλοι, που –παρεμπιπτόντως– κατά πολλούς προήλθαν από όσους λύκους κατάλαβαν ότι τους συμφέρει να τα πηγαίνουν καλά με τους ανθρώπους, για τους ειδικούς εξημερώθηκαν τα τελευταία 30.000 χρόνια. Δεν διέφεραν όμως τρομερά στο μέγεθός τους. Σήμερα παρατηρείται μια τεράστια διαφορά καθώς οι μεγαλόσωμες ράτσες είναι μέχρι και 40 φορές ογκωδέστερες από τις πιο μικρόσωμες.

Πότε προέκυψε η διαφορά

Και αυτή η διαφορά ανέκυψε τους τελευταίους δύο αιώνες, όχι νωρίτερα –λέει η ερευνήτρια– καθώς οι άνθρωποι ουσιαστικά άρχισαν και να δημιουργούν ράτσες. Όμως η αιτία δεν είναι η εκτροφή και τα ζευγαρώματα σκύλων από διάφορες ράτσες. Ερευνητές από το γαλλικό Πανεπιστήμιο της Ρεν ανέλυσαν το γονιδίωμα 1.400 σκύλων, μεταξύ των οποίων 230 σκύλων της εποχής μας, αλλά και λύκων, αλεπούδων, τσακαλιών και σκυλιών που είναι γνωστό ότι είναι πανάρχαιες ράτσες.

Όταν συνέκριναν τις μεταλλάξεις στην περιοχή του γονιδίου IGF1 και το μέγεθος των ζώων, βρήκαν να “επαναλαμβάνεται” σταθερά μια από αυτές. Το γονίδιο αυτό εκφράζει μια πρωτεΐνη που σχετίζεται με τις αυξητικές ορμόνες. Βρήκαν δύο εκδοχές της ή αλληλόμορφα. Σε όλες τις ράτσες, όσοι σκύλοι είχαν τη μια μορφή έτειναν να έχουν βάρος μικρότερο από 15 κιλά ενώ όσοι είχαν την δεύτερη μορφή, είχαν βάρος μεγαλύτερο από 25 κιλά.

Αυτό ίσχυε για τα σκυλιά που είχαν από ένα “αντίγραφο” της μετάλλαξης, είτε της μίας είτε της άλλης. Όταν οι ερευνητές θέλησαν να δουν τι γίνεται με τα σκυλιά που είχαν δύο “αντίγραφα” της κάθε μετάλλαξης, διαπίστωσαν ότι οι διαφορές ήταν ακόμα πιο έντονες. Αυτή η μετάλλαξη όμως δεν είναι αποκλειστικά “σκυλίσια” αλλά εντοπίζεται και στους λύκους και στις αλεπούδες και στα κογιότ.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι το αλληλόμορφο που συνδέεται με το μικρό σωματότυπο, εξελικτικά είναι αρχαιότερο από το αλληλόμορφο που συνδέεται με τα μεγαλόσωμα σκυλιά και ότι αρχικά τα σκυλιά είχαν μέτριο μέγεθος. Τα τσακάλια, τα κογιότ και οι αλεπούδες είχαν ως επί το πλείστον δύο αντίγραφα της μετάλλαξης που προδιέθετε για μικρόσωμο ζώο, κάτι που σημαίνει, όπως γράφουν, ότι αυτή η μετάλλαξη ήταν παρούσα σε έναν κοινό πρόγονο όλων αυτών των ειδών.

Ανατροπές στην έρευνα

Και αυτό δείχνει ότι όλα αυτά τα είδη ήταν εξαρχής πιο μικρόσωμα από ό,τι σήμερα. Δεν είναι σαφές πότε άρχισε να εμφανίζεται το αλληλόμορφο για τα μεγάλα μεγέθη. Οι ερευνητές διαπίστωσαν από τα γονίδια οστών λύκου που είχε ζήσει στη Σιβηρία πριν από 53.000 χρόνια, ότι είχε μόνο ένα αντίγραφο του αλληλόμορφου για μεγάλο μέγεθος. Άλλοι λύκοι εκείνων των εποχών αλλά και σημερινοί γκρίζοι λύκοι, τείνουν να έχουν δύο.

Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το αλληλόμορφο που προδιαθέτει για μεγαλόσωμη κατασκευή ήταν εξελικτικά ευεργετικό για τους λύκους και το ανέπτυξαν περισσότερο με την πάροδο του χρόνου. Το γιατί δεν έγινε το ίδιο και με άλλα είδη, είναι άγνωστο, καθώς ο όγκος δίνει δύναμη, αλλά απαιτεί και περισσότερη τροφή. Οι περισσότεροι επιστήμονες πίστευαν μέχρι πρόσφατα ότι το μικρό μέγεθος ήταν “το καινούργιο” της υπόθεσης και όχι το αντίστροφο, ότι δηλαδή τα ζώα έγιναν από μεγαλόσωμα πιο μικρόσωμα, επειδή προσαρμόσθηκαν στην εξημέρωση και δεν χρειαζόταν να επιβάλλονται.

Να όμως που δεν τώρα φαίνεται πως δεν έχουν έτσι τα πράγματα. Ο εξελικτικός βιολόγος  Robert Wayne από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια λέει σχετικά: «Τώρα έχουμε μια ανατροπή που μας εντυπωσιάζει». Η μελέτη ίσως δείχνει παράλληλα ότι οι σκύλοι εξημερώθηκαν από πιο μικρόσωμους λύκους που δεν έμοιαζαν στους σημερινούς γκρίζους λύκους, λέει η Elinor Karlsson, γενετίστρια στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης.

Ξεκαθαρίζει πάντως ότι «δεν έχουμε ιδέα με τι έμοιαζαν οι λύκοι  από τους οποίους προήλθαν οι σκύλοι». Ακόμα κι αν ευσταθεί η θεωρία με το συγκεκριμένο γονίδιο, όπως φαίνεται εξηγεί το 15% της ποικιλίας στα μεγέθη ανάμεσα στις ράτσες των σκυλιών. Δεν έχουμε να κάνουμε δηλαδή με μια μετάλλαξη που μπορεί να μετατρέψει το λύκο σε μέγεθος τσιάουα, αλλά με μια μετάλλαξη που ερμηνεύει ένα ποσοστό της διαφοράς στα μεγέθη. Προφανώς θα υπάρχουν και άλλα γονίδια που συμμετέχουν στην διαφοροποίηση.