Γιατί δεν πάει να δουλέψει η “γενιά του φρέντο”

Και ξαφνικά, στην Ελλάδα του ενός εκατομμυρίου μονίμων ανέργων, συνεχίζεται η έλλειψη πάνω από 50.000 εργαζομένων στην τουριστική-βαριά βιομηχανία της χώρας (ξενοδοχεία, εστίαση) και χιλιάδων στον αγροτικό τομέα για τις συγκομιδές και τις κατασκευές! Για να μείνουμε στον τουρισμό, ίσως και να μην κάνει εντύπωση, όταν βλέπουμε εικόνες όπως αυτή του σερβιτόρου beach bar της Ρόδου να… κολυμπάει με τους δίσκους στα χέρια (!) για να σερβίρει πελάτες πάνω σε ξύλινη πλατφόρμα. Το βίντεο έγινε viral στα social media και προανήγγειλε παρέμβαση ο υπουργός Εργασίας…

Πάντως ούτε οι μετανάστες αποτελούν λύση για τις κενές θέσεις εργασίας (όπως δεν αποτελούν λύση για την ελληνική οικονομία και το ζήτημα του δημογραφικού). Αναλυτές και ακαδημαϊκοί ψιθυρίζουν διάφορα, περί απουσίας εξειδίκευσης τεχνικών ψηφιακής κοπής κ.ά. που εν μέρει είναι σωστά. Να σου και οι ψυχολόγοι που αναμένεται να πουν πως φταίνε οι γονείς που ανέθρεψαν τη “γενιά του φραπέ” (καλύτερα του φρέντο), φταίνε οι γιαγιάδες που χαρτζιλίκωναν τα εγγόνια και τους έπαιρναν δώρα ΧΒΟΧ και οι μανάδες που κατευόδωναν τα παιδιά τους με την εντολή «να πάρεις ζακέτα!»…

Το 1941 εκδόθηκε το περίφημο βιβλίο του Αμερικανού θεωρητικού και φιλόσοφου James Burnham “Η επανάσταση των διευθυντών” στο οποίο αναδείκνυε ως νέα δυναμική κοινωνική τάξη τους “ασπρογιακάδες”, τους managers που θα είχαν κεντρικό ρόλο στις αποφάσεις και στις αποδοχές. Φαίνεται λοιπόν τώρα πως στην Ευρώπη βρισκόμαστε μπροστά σε ένα νέο κοινωνικό φαινόμενο, την άρνηση των νέων προσχωρήσουν σε μια ζωή χωρίς ασφάλεια και προοπτική, δηλαδή να προλεταριοποιηθούν, ή μάλλον καλύτερα να λουμπενοποιηθούν.

Μετά την τριακονταετή επέλαση των νεοφιλελεύθερων πολιτικών και των εργασιακών επιπτώσεων της παγκοσμιοποίησης, μετά τη χρηματο-οικονομική κρίση του 2007-2008 και την απώλεια εκατομμυρίων θέσεων εργασίας, μετά την τραγική -κοινωνικά και πολιτικά- προκλητική διεύρυνση των ανισοτήτων, μετά την κατάσταση που προκάλεσε η πανδημία του Covid-19 με την εξ’ αποστάσεως εργασία και την ανεξέλεγκτη ακρίβεια των ενοικίων και πλέον με την έκρηξη του πληθωρισμού, η ζωή με το βασικό μισθό δεν βγαίνει ούτε για τους άγαμους νέους.

Το χειρότερο, όμως, είναι πως δεν διαφαίνεται και προοπτική. Αντίθετα, οι αλγόριθμοι και τα έξυπνα ρομπότ τρώνε εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Πρόκειται για ένα ευρύτερο, γενικό φαινόμενο άρνησης στη Δύση, κυρίως στην Ευρώπη, με πολύπλευρες εκφάνσεις, όπως για παράδειγμα με την αυξανόμενη αποχή που είδαμε στις τελευταίες εκλογές. Ο κόσμος και οι νέοι αρνούνται να υπηρετήσουν και να δουλέψουν για ένα άθλιο, υποκριτικό, κλεπτοκρατικό σύστημα…

Eίναι κακοί οι Έλληνες εργοδότες;

Στην Ελλάδα θα φαινόμενο της άρνησης της προλεταριοποίησης εμφανίστηκε νωρίς και έντονα κατά την δεκαετία της κρίσης, με την φυγή 500-550 χιλιάδων επιστημόνων, γιατρών και τεχνικών. Το “πειραματόζωο” αντέδρασε!

Αντιδρά και τώρα. Δεν μπορεί ο Έλληνας 20άρης να πληρωθεί όσο ο Μπαγκλαντεσιανός για την συγκομιδή της φράουλας και να μείνει εκεί που τον βάζουν. Ο δεύτερος, τα λίγα ευρώ που του δίνουν, μόλις φτάσουν στην πατρίδα του με το έμβασμα αποκτούν μεγάλη αγοραστική αξία. Έτσι ο άνθρωπος σφίγγει τα δόντια και δουλεύει σεζόν και φεύγει. Τα ευρωψίχουλα του Μπαγκλαντεσιανού είναι ένα σουβλάκι και για τον Έλληνα ένας φρέντο. Οπότε σου λέει… «είμαι 16άρης, σας γ@μώ τα λύκεια», όπως προφητικά τραγούδησε ο ποιητής.

Παλαιότερη έρευνα μας πληροφόρησε ότι το 13% των νέων άλλαξε εργοδότη στο α΄ εξάμηνο του 2021 και πως το 22% (το 1/5) ψάχνει υψηλότερο μισθό και παροχές. Το 33% στις ηλικίες 18-24 ζητά ευέλικτα ωράρια και το 38% επιλέγει εργασία ως free lancer! Τι συμβαίνει λοιπόν; Είναι τόσο “κακοί” οι Έλληνες εργοδότες; Προφανώς και όχι ή τουλάχιστον δεν είναι περισσότερο από άλλους. Απλώς δεν βγαίνει η αριθμητική, όπως επισημαίναμε παλαιότερα.

Ο κατώτατος μισθός, για να πεις ότι φεύγεις από το σπίτι της μάνας, θα έπρεπε να είναι στα 1200 ευρώ καθαρά, στο χέρι. Το φως-νερό-τηλέφωνο στα 250, το ενοίκιο στα 400 και το αφορολόγητο στα 16.000 ευρώ τον χρόνο. Ένας εργαζόμενος/η με πανεπιστημιακό πτυχίο στα 40, δεν μπορεί να μην βάζει στην τσέπη καθαρά 3.000 ή με μεταπτυχιακά 4.000. Βέβαια, με τη χρεοκοπία του 2009, τη ληστεία της χώρας που ακολούθησε, την δραματική πτώση του ΑΕΠ και την αφαίμαξη των μεσαίων στρωμάτων, αυτά δεν μπορούν να γίνουν. Το ΑΕΠ πρέπει να πάει στα 400 δισ. ευρώ για να βγαίνουν τα νούμερα.

Το θέμα της εποχικότητας

Το μόνο που βγαίνει στην Ελλάδα που κατασκεύασαν οι κοτζαμπάσηδες είναι η παραοικονομία, η οποία δεν είναι ηθικό μειονέκτημα των Ελλήνων, αλλά αντίδραση σε ένα μη ανταποδοτικό κράτος που εκμεταλλεύονται αυτοί που έχουν βγάλει έξω αφορολόγητα 250-600 δισεκατομμύρια ευρώ.

Συνεπώς, οι Έλληνες εργοδότες θα μπορούσαν να είναι “καλοί” σε μια άλλη οικονομία που η Μεταπολίτευση δεν μπόρεσε να φτιάξει. Ένα κεντρικό δομικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας που δεν έχει αντιμετωπισθεί ως τέτοιο είναι η εποχικότητα πολλών παραγωγικών δραστηριοτήτων. Ο τουρισμός, η εστίαση, οι καλλιέργειες, ακόμη και η οικοδομή έχουν έντονο εποχικό χαρακτήρα που βολεύτηκε μέχρι τώρα όπως όπως, αλλά αυτό πια τέλειωσε.

Η λύση του χρειάζεται επιτηδειότητα και καινοτομία από την πολιτική ηγεσία και προφανώς πρέπει να περιλαμβάνει για τους εργαζόμενους ασφάλεια, σωστή αμοιβή και συνέχεια. Αλλά “αυτά είναι κόλπα ζόρικα που κάνουν στην Ινδία”. Αυτά δεν μπορούν να τα λύσουν υπουργοί που δεν έχουν δουλέψει σε περίπτερο (δεν λέω διοικήσει)…

Είναι πια καιρός να επενδύσουμε σε νέες πηγές πλούτου του έθνους, να βγάλουμε πετρέλαιο, να φτιάξουμε ένα στιβαρό Ταμείο για τη Νέα Γενιά και να μην χάσουμε άλλες ευκαιρίες ανάπτυξης. Η Microsoft, η Google και άλλοι ξένοι παίκτες ήρθαν εδώ για να απομυζήσουν την ελληνική δυνατότητα. Μπορούμε μόνοι μας, μπορούμε με έξυπνες συνεργασίες μαζί τους, όχι με αποικιοκρατικά συμβόλαια…

Το φαινόμενο της άρνησης εργασίας, ψήφου και γενικά νομιμοποίησης του συστήματος είναι κοινωνικό και οικονομικό, άρα πολιτικό. Η πολιτική δεν προέβλεψε, πάντα χώνει το κεφάλι στην άμμο μέχρι να σκάσει η κρίση, και μετά τα ρίχνει στους προηγούμενους, στις ιδεοληψίες και σε διάφορες γενικές αξίες που έπαψαν να λειτουργούν… γιατί αυτή τις μαγάρισε και όχι ο λαός που… δεν τα έφαγε μαζί της. Το οικονομικό πρόβλημα της χώρας ήταν πάντα πολιτικό. Οι λογαριασμοί της ΔΕΗ και το σύστημα τιμολόγησης της ενέργειας είναι το τεκμήριο της αθλιότητας του πολιτικού μας προσωπικού.