Γιατί (και πώς) να ασχοληθείς με την Επίγνωση εν μέσω πανδημίας

Μπορεί ένα βιβλίο να μας βοηθήσει να είμαστε πιο υγιείς, σωματικά και ψυχικά, στην αντίξοη περίοδο που διανύουμε; Με τη δύσκολη κατάσταση γύρω μας να συνεχίζεται –αν όχι να εντείνεται– αναζητήσαμε και βρήκαμε λύση στον διαλογισμό και στο βιβλίο “Επίγνωση: Η επιστήμη και η πρακτική της παρουσίας” του Ντάνιελ Τζ. Σίγκελ. Πρόκειται για έναν πρακτικό οδηγό για να κατακτήσουμε τη γνώση του “Τροχού της Επίγνωσης”, ενός εργαλείου που μπορεί να αλλάξει τη ζωή μας.

Σκέψου τη συνειδητότητά σου σαν έναν κύκλο: Η στεφάνη αντιπροσωπεύει τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος και τις αντιδράσεις σου –σωματικές ή συναισθηματικές– σε αυτά. Η ακτίνα την προσοχή σου, την ικανότητά σου να εστιάζεις κάθε φορά σε κάποια σκέψη, εικόνα, αίσθηση ή σε κάποιο συναίσθημα από μια μεγάλη γκάμα όλων αυτών που βρίσκονται στη στεφάνη γύρω σου. Η επίγνωση είναι η γνώση σου για το σε ποιο σημείο της στεφάνης στρέφεις κάθε φορά την ακτίνα-προσοχή σου.

Όσο, λοιπόν, δυναμώνεις το κέντρο, τόσο μεγαλύτερο έλεγχο έχεις πάνω στην ακτίνα της προσοχής: τόσο ευκολότερα μπορείς να επιλέξεις σε ποια ερεθίσματα θα δώσεις κάθε φορά σημασία και το πώς θα επιτρέψεις στον εαυτό σου ν’ αντιδράσει σε αυτά. Με λίγα λόγια, το να “έχεις επίγνωση” σημαίνει ότι στρέφεις σκόπιμα την προσοχή σου σε κάτι, παρατηρώντας τις αντιδράσεις σου σ’ αυτό χωρίς να τις (επι)κρίνεις.

Γιατί να το κάνω; Τα οφέλη της επίγνωσης για την ψυχική και σωματική σου υγεία εν μέσω μιας πανδημίας (και όχι μόνο) είναι πολλά. Μια πανδημία και τα επακόλουθά της –υγειονομική ανασφάλεια, διαδοχικά lockdown, αυστηροί περιορισμοί, καταναγκαστική απομόνωση– δεν μπορεί παρά να συνεπάγεται, τουλάχιστον για τους πιο πολλούς από εμάς, πως η σωματική και η ψυχική μας υγεία είναι πολύ περισσότερο επισφαλείς. Ε, λοιπόν, υπάρχει πληθώρα επιστημονικών δεδομένων, που αποδεικνύουν ότι η συστηματική εξάσκηση της συνειδητότητάς σου μπορεί να κάνει θαύματα και με τις δύο.

Τι δείχνουν οι έρευνες

Όταν αναπτύσσουμε την εστιασμένη προσοχή, την ανοιχτή επίγνωση και την καλή πρόθεση, οι έρευνες αποκαλύπτουν, μεταξύ άλλων, ότι:

• Βελτιώνουμε την ανοσολογική μας λειτουργία ώστε να διευκολύνουμε την καταπολέμηση μολύνσεων – ένα όφελος με αυταπόδεικτη σημασία, όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε έναν επικίνδυνο ιό.
• Βελτιστοποιούμε το επίπεδο του ενζύμου τελομεράση, που επιδιορθώνει και συντηρεί τα άκρα των χρωμοσωμάτων μας, κρατώντας τα κύτταρά μας νεανικά, σε καλή λειτουργία και υγιή – ναι, ο διαλογισμός μάς βοηθά να παραμείνουμε για περισσότερο καιρό νέες και νέοι.
• Ενισχύουμε την αίσθησή μας ότι η ζωή έχει νόημα και σκοπό, καλλιεργούμε μια γενικότερη ευκολία να υπάρχουμε – κάτι που ορισμένοι χαρακτηρίζουν ως ψυχική ισορροπία.

Αν αναρωτιέσαι πώς να ξεκινήσεις, ειδικά σε μια περίοδο που είναι αδύνατο να παρακολουθήσεις από κοντά κάποιο σεμινάριο, η απάντηση είναι η ίδια που είναι τις περισσότερες φορές, όταν η ερώτηση ξεκινάει με ένα “πώς”: με το προαναφερθέν βιβλίο “Επίγνωση”. Ο συγγραφέας μπεστ σέλερ των New York Times Ντάνιελ Τζ. Σίγκελ εισάγει τους αναγνώστες σε μια καινοτόμο διαλογιστική πρακτική που βασίζεται στην επιστήμη.

Ο Σίγκελ αποκαλύπτει πώς μπορεί η εξάσκηση στον Τροχό της Επίγνωσης να σε βοηθήσει να αναπτύξεις –κυριολεκτικά– έναν πιο υγιή εγκέφαλο και να μειώσεις τον φόβο, το άγχος και την ανησυχία στη ζωή σου. Κι αν βιάζεσαι και θέλεις να κάνεις αμέσως τα –πρώτα– βήματα με εργαλείο τον τροχό της επίγνωσης, ακολούθησε τις παρακάτω οδηγίες: Φαντάσου ότι ο νους σου είναι σαν τον Τροχό. Φαντάσου ότι η στεφάνη μπορεί να διαιρεθεί σε τέσσερα τμήματα, καθένα από τα οποία περιλαμβάνει μια συγκεκριμένη κατηγορία γνωστών πραγμάτων.

Το πρώτο τμήμα περιέχει την κατηγορία των γνωστών πραγμάτων που μας δίνουν οι πέντε μας αισθήσεις: η ακοή, η όραση, η όσφρηση, η γεύση και η αφή. Το δεύτερο τμήμα αναπαριστά μια άλλη κατηγορία γνωστών πραγμάτων, που περιλαμβάνει τα εσωτερικά σήματα του σώματος – για παράδειγμα, αισθήσεις προερχόμενες από τους μυς ή από τους πνεύμονές μας. Το τρίτο τμήμα περιέχει τις νοητικές δραστηριότητες των συναισθημάτων, των σκέψεων και των αναμνήσεων, ενώ το τέταρτο την αίσθησή μας της σύνδεσης με άλλους ανθρώπους και με τη φύση, τον σχεσιακό εαυτό μας.

Μετακίνησε αργά αυτή τη μοναδική ακτίνα της προσοχής ένα γύρο στη στεφάνη, εστιάζοντας σε καθένα από τα στοιχεία του κάθε τμήματος, κι έπειτα μετακίνησέ τη στο επόμενο τμήμα εποπτεύοντας και τα δικά του σημεία, ένα ένα. Παρατήρησε συστηματικά το ένα στοιχείο της στεφάνης μετά το άλλο, μετακινώντας την ακτίνα της προσοχής πάνω στη στεφάνη των γνώριμων πραγμάτων, των γνωστών σου σημείων.

Μετά από λίγες μέρες τακτικής εξάσκησης, οι άνθρωποι καταλήγουν να περιγράφουν κάτι κοινό: ότι νιώθουν περισσότερη διαύγεια και ηρεμία, ότι έχουν μια βαθύτερη αίσθηση σταθερότητας και ζωτικότητας, όχι μόνο κατά τη διάρκεια της ίδιας της άσκησης, αλλά και κατά τη διάρκεια της υπόλοιπης μέρας!