Γιατί ο στρεπτόκοκκος σκοτώνει ακόμα παιδιά στην Βρετανία;

Ενώ ο στρεπτόκοκκος Α είναι εν γένει “αθώος” ως λοίμωξη, κάθε χρόνο σκοτώνει 500.000 άτομα, τα περισσότερα παιδιά. Κάθε προσπάθεια να βρεθεί εμβόλιο σταμάτησε ουσιαστικά, όταν οι πλούσιες χώρες αποφάσισαν να στηριχθούν στην πενικιλίνη, στην ουσία αδιαφορώντας για τις εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά που χάνονταν κυρίως σε φτωχότερες χώρες από το θεωρητικά ακίνδυνο για την πλειοψηφία παθογόνο. Τώρα αυτό όμως τους απασχολεί όλους, επειδή στοίχισε μέσα σε λίγους μήνες, την ζωή σε 94 παιδιά στη Βρετανία, δύο στις ΗΠΑ, δύο στον Καναδά και δύο στην Ολλανδία.

Κι όμως αυτή η “ήπια” λοίμωξη σκοτώνει εδώ και πενήντα χρόνια περισσότερα παιδιά από όσα η ιλαρά, ο τέτανος, ο κοκκύτης και η μικροβιακή μηνιγγίτιδα μαζί – λοιμώξεις που καλύπτονται όλες από εμβόλια. Σήμερα δύο ειδικοί κατηγορούν την εσφαλμένη επ’ αυτού πολιτική των υπουργείων Υγείας ανά τον πλανήτη για τις προτεραιότητες στη χρηματοδότηση ερευνών, αλλά και τις φαρμακοβιομηχανίες που έχουν κωφεύσει στις σχετικές πιέσεις. Σχετικό άρθρο δημοσιεύεται στην Boston Globe και το συνυπογράφουν ο Jeron Kim, διευθυντής του Διεθνούς Ιδρύματος Εμβολίων, (οργανισμού του ΟΗΕ) με έδρα την Σεούλ, και ο Andrew Steer, διευθυντής του Παιδιατρικού Λοιμωξιολογικού και Ανοσολογικού Ερευνητικού Κέντρου Μέρντοκ στην Αυστραλία.

Όπως γράφουν, μετά από ένα κύμα ιογενών λοιμώξεων – του κορονοϊού, της ευλογιάς, του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού και της γρίπης – σειρά πήρε ένα βακτήριο, ο στρεπτόκοκκος Α. Οι περισσότεροι γονείς τον ξέρουν ως τη βασική αιτία του εμπύρετου πονόλαιμου των παιδιών τους, και ξέρουν επίσης ότι αντιμετωπίζεται επιτυχώς με μια απλή αντιβίωση. Εντούτοις ο άνθρωπος έχει στην ουσία μία διαρκώς τεταμένη σχέση με τα παθογόνα στο περιβάλλον του. Ανεξαρτήτως του ότι θεωρητικά το παθογόνο αυτό αντιμετωπίζεται με την πενικιλίνη, δεν παύει να σκοτώνει μισό εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο. Γιατί δεν υπάρχει εμβόλιο;

Το θέμα είναι τα λεφτά

Οι δύο ειδικοί γράφουν ότι, υπάρχει λόγος για την ανυπαρξία του απαραίτητου αυτού εμβολίου. Ο ένας λόγος είναι ότι οι θάνατοι από αυτό το παθογόνο στις ευημερούσες χώρες μειώθηκαν όταν τα αντιβιοτικά έγιναν ευρύτατα προσιτά και βελτιώθηκε η πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας. Ανομολόγητα, οι λίγοι θάνατοι σε αυτές πλέον, δεν θεωρούνταν σημαντικό κίνητρο για την ανάπτυξη εμβολίου.

Η συντριπτική πλειοψηφία των απωλειών παιδικών ζωών σημειωνόταν και εξακολουθεί να σημειώνεται στις φτωχές και “μικρομεσαίες” χώρες «οι οποίες είναι ουσιαστικά αόρατες στις φαρμακοβιομηχανίες που παρασκευάζουν εμβόλια και οι οποίες εδρεύουν στις πλούσιες χώρες», όπως γράφουν οι δύο ειδικοί.

Ο δεύτερος λόγος είναι ότι στις ΗΠΑ αποφασίσθηκε το 1970 να σταματήσει η επιχορήγηση για κλινικές έρευνες για εμβόλιο, επειδή έτυχε ένα πειραματικό σκεύασμα να πάει άσχημα στη Φάση ΙΙΙ των δοκιμών, ενώ στις προηγούμενες δύο Φάσεις είχε πάει πολύ καλά. Συγκεκριμένα το εμβόλιο αυτό προκάλεσε σχετικά βαριά νόσο. Αυτό επηρέασε και τους Ευρωπαίους.

Ο τρίτος λόγος είναι ότι έκτοτε καμία μεγάλη φαρμακοβιομηχανία δεν επένδυσε σε έρευνα για εμβόλιο για το στρεπτόκοκκο Α. Ο τέταρτος λόγος είναι ότι μέχρι πρόσφατα η έρευνα αυτή χρηματοδοτείτο με μόλις ένα εκατομμύριο δολάρια το χρόνο και μόλις πέρσι αυξήθηκε αυτό το κονδύλιο στα 16 εκατομμύρια, ποσό που είναι σχεδόν αμελητέο μετά από τόσα χρόνια υποχρηματοδότησης.

Στρεπτόκοκκος και διάγνωση

Όπως αναφέρει το άρθρο, στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη με ένα απλό τεστ διαπιστώνεται αν ένα παιδί ή ενήλικας έχει πονόλαιμο από στρεπτόκοκκο και του χορηγείται αντιβίωση, η οποία είναι σχεδόν πάντα αποτελεσματική. Δυστυχώς όμως, υπάρχουν κράτη στον πλανήτη μας που οι γονείς δεν έχουν πρόσβαση ούτε σε μια εύκολη διάγνωση με αυτό το απλό τεστ, αλλά ούτε και σε αντιβιοτικά. Κάποια παιδιά στα οποία δεν χορηγείται η κατάλληλη θεραπεία, παρουσιάζουν φλεγμονή στις βαλβίδες της καρδιάς τους, στις αρθρώσεις τους, στο δέρμα και στον εγκέφαλο φλεγμονή συχνά μοιραία.

Ακόμα κι αν το παιδί αυτό καταφέρει να επιβιώσει, υπάρχει ο κίνδυνος να ξανακολλήσει το παθογόνο και να προκληθεί στην καρδιά του ακόμη σοβαρότερη βλάβη. Σε αυτή την περίπτωση μετά από μια-δυο δεκαετίες η καρδιά αρχίζει να “γονατίζει” και έτσι αίφνης έχουμε καρδιακή ανεπάρκεια και θανάτους σε 20χρονους και 30χρονους. Η ρευματική καρδιοπάθεια που προκαλείται από τον στρεπτόκοκκο Α ειδικά στα κοριτσάκια, “πληρώνεται” ακριβά όταν αυτά γίνονται γυναίκες και είναι η κύρια αιτία θανάτου στην διάρκεια της εγκυμοσύνης τους ή η βασική αιτία που το έμβρυό τους δεν επιβιώνει ή το νεογνό είναι ελλιποβαρές.

Αντιβιοτικά με τη σέσουλα

Όλα αυτά θα αποτρέπονταν αν υπήρχε εμβόλιο. Όμως υπάρχει κι άλλος ένας λόγος να βρεθεί εμβόλιο. Διότι ναι μεν η αντιβίωση είναι σωτήρια στην περίπτωση μικροβιακής λοίμωξης, όμως περίπου στο 50% των πονόλαιμων η αιτία είναι ιογενής και το αντιβιοτικό δεν βοηθά σε τίποτα. Έχει εκτιμηθεί ότι το 50% των συνταγογραφούμενων αντιβιώσεων είναι μη αναγκαίες. Χορηγούνται δηλαδή ένα σωρό φάρμακα που δεν χρειάζονται στις χώρες που είναι πλούσιες και εντείνεται το πρόβλημα της ανάπτυξης μικροβίων ανθεκτικών στις υπάρχουσες αντιβιώσεις, όπως ο στρεπτόκοκκος.

Τώρα μάλιστα στη Βρετανία και γενικά στην Ευρώπη δόθηκε “γραμμή” να χορηγούν σχεδόν προληπτικά αντιβίωση σε όλα τα παιδιά άπαξ και στο σχολείο τους έχουν κρούσμα στρεπτόκοκκου Α. Τέλος, ο πονόλαιμος και ο πυρετός είναι αιτία για χιλιάδες επισκέψεις σε γιατρούς κάθε μέρα στις “πλούσιες” χώρες, κάτι που έχει κόστος και για τους γονείς και για τα ασφαλιστικά ταμεία. «Για να μην αναφέρουμε και το γεγονός ότι τα αντιβιοτικά στερούν τον οργανισμό και από χρήσιμα βακτήρια», αναφέρουν οι δύο επιστήμονες.

Οι δύο ειδικοί σημειώνουν ότι έχουν δημιουργήσει εδώ και τρία χρόνια μία κοινοπραξία, την SAVAC (Strep A Vaccine Global Consortium), για να συνδράμουν ουσιαστικά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να ανοίξει το δρόμο στην έρευνα για παρασκευή εμβολίου. Πρέπει – όπως γράφουν– να πεισθούν οι φαρμακοβιομηχανίες αλλά και τα Πανεπιστήμια και όσοι μπορούν να χρηματοδοτήσουν την έρευνα, ότι το εμβόλιο αυτό συμφέρει και οικονομικά.

Αν δεν ευαισθητοποιούνται από τις παιδικές ζωές που “παίρνει” ο στρεπτόκοκκος ας αναλογιστούν το κόστος από τα φάρμακα που πληρώνονται ή από το κόστος που έχουν οι μικροβιακές λοιμώξεις που δεν λυγίζουν με κανένα αντιβιοτικό. «Πλούσιοι και φτωχοί χρειαζόμαστε, ένα αποτελεσματικό εμβόλιο για τον στρεπτόκοκκο Α το συντομότερο δυνατόν, καθώς φαίνεται πως το συγκεκριμένο παθογόνο αναδύεται ξανά δυναμικά», καταλήγουν.