Γιατί τα παιδιά εγκαταλείπουν το σχολείο

Αιμορραγούν τα λύκεια της χώρας εδώ και τρία χρόνια, καθώς σύμφωνα με έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ, αυξάνονται διαρκώς τα παιδιά που παρατάνε το σχολείο στα 15 ή 16 τους χρόνια. Το 2018-2019 “τα βρόντηξαν” 7.000 παιδιά και το 2019-2020 άλλες 5.000. Όμως δεν είναι μόνον τα παιδιά που τα παρατάνε στην δευτέρα ή τρίτη λυκείου. Περίπου 20.000 παιδιά κάθε χρόνο “χάνονται” στο πέρασμα από το γυμνάσιο στο λύκειο.

Δεν είναι γνωστό σε ποιο ποσοστό αυτά τα παιδιά είναι Ελληνόπουλα ή κυρίως παιδιά αλλοδαπών, οι οποίοι εν τω μεταξύ είτε μετανάστευσαν σε άλλη χώρα είτε γύρισαν στην πατρίδα τους παίρνοντας, φυσικά, τα παιδιά τους μαζί. Μετά την χρεοκοπία σημειώθηκε, δηλαδή, μαζική έξοδος αλλοδαπών που εργάζονταν στην Ελλάδα, κυρίως ως εργάτες, οπότε άγνωστος αριθμός παιδιών ακολούθησε τους γονείς του σε άλλη χώρα ή στάλθηκε στους παππούδες και στις γιαγιάδες στη χώρα καταγωγής.

Αν και έφυγαν πολλοί αλλοδαποί, ήρθαν άλλοι λόγω των μεταναστευτικών ροών από τη Συρία και πολλές άλλες χώρες. Κάποιο ποσοστό από αυτά τα χιλιάδες παιδιά που δεν τελείωσαν το Λύκειο είναι βέβαιο, λοιπόν, ότι είναι μετανάστες, είτε πρώτης είτε και δεύτερης γενεάς, αλλά δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε το ποσοστό, καθώς πολλά παιδιά που δεν έχουν την ελληνική ως μητρική γλώσσα, έχουν πλέον την ελληνική υπηκοότητα.

Διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία

Κι αυτά, δεν παύουν να είναι παιδιά που δυσκολεύονται ιδιαίτερα στο ελληνικό σχολείο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, τα παιδιά αλλοδαπών γονέων ίσως να είναι γύρω στις 120.000 στο σύνολο των περίπου 1.308.179 μαθητών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Σε όλη την ΕΕ τα παιδιά αλλοδαπών εγκαταλείπουν το σχολείο σε διπλάσιο ποσοστό από τους γηγενείς.

Σύμφωνα με στατιστικές της ΕΕ, στην Ελλάδα τα παρατάει το 6% των Ελληνόπουλων και το 18% των αλλοδαπών μαθητών, με μια πολύ σημαντική λεπτομέρεια: οι Ευρωπαίοι μετράνε ως “πρώιμη εγκατάλειψη” της εκπαίδευσής τους τις ηλικίες 18-24 ετών και που δεν συνεχίζουν σε καμία σχολή και όχι τους 14χρονους που δεν πάνε στο γυμνάσιο ή τους 16χρονους που παρατάνε το Λύκειο.

Στις καλύτερες θέσεις πανευρωπαϊκά είναι η Τσεχία (5%), η Σουηδία (7%), η Φινλανδία (8%), η Αυστρία (10%) και η Δανία (11%). Ακολουθεί το Βέλγιο και η Γαλλία με 13%, αλλά και η Ουγγαρία (14%) και η Ολλανδία με τη Γερμανία (15%). Σε όλες τις χώρες τα αγόρια παρατάνε το σχολείο συχνότερα από τα κορίτσια. Η στατιστική αυτή της ΕΕ είναι επικεντρωμένη στην απασχόληση και στις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας και αφορά τους 18χρονους έως 24χρονους “χωρίς τυπικά προσόντα” και όχι τα παιδιά που δεν ολοκληρώνουν ούτε καν την βασική εκπαίδευση γενικής παιδείας.

Μειώνονται οι γεννήσεις

Στην χώρα μας, πολλοί μαθητές έχουν καταγωγή από άλλες χώρες, δεν έχουν την ελληνική ως μητρική γλώσσα, παρότι έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, το 2015  τα παιδιά που γεννήθηκαν από Ελληνίδες στη χώρα μας ήταν 79.904 (ποσοστό 87%) και από αλλοδαπές 11.943 (ποσοστό 13%). Μεγάλο ποσοστό από αυτά τα παιδιά έχει αλλοδαπούς και τους δύο γονείς και στο σπίτι δεν ομιλείται η ελληνική.

Παρότι οι μετανάστες δεν αποτελούν σταθερή πληθυσμιακή ομάδα, ήταν το 7% του πληθυσμού στη χώρα μας το 2001 και το 8,3% το 2011. Μετά το 2011 μάλιστα όχι μόνον σταμάτησε η έξοδος μεταναστών, αλλά αυξήθηκε κάθετα η είσοδος. Αυτό σε συνδυασμό και με το υψηλό ποσοστό γεννήσεων από αλλοδαπές, σημαίνει ότι στα ελληνικά γυμνάσια οι αλλοδαποί μαθητές ή πάντως αυτοί που δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν την εκπαίδευση στην ελληνική γλώσσα, εκτιμάται ότι είναι πιθανόν να συνιστούν από το 5% έως και το 10%.

Πάντως τα παιδιά που εγκαταλείπουν τα θρανία στα 15 τους χρόνια είναι το 23% του συνόλου. Κατά συνέπεια στην πλειοψηφία τους είναι Ελληνόπουλα. Από τον κατωτέρω πίνακα φαίνεται πως κατά την τελευταία δεκαετία χάθηκαν από τα Λύκεια χιλιάδες μαθητών. Μήπως ερμηνεύεται αυτό από τη μείωση των γεννήσεων;

Η απάντηση είναι όχι, καθώς η μείωση είναι μεν εντυπωσιακή, αλλά η μεγάλη κατηφόρα άρχισε μετά το 2008, οπότε δεν έχουν επηρεαστεί ακόμη οι ηλικίες του λυκείου ως απόλυτοι αριθμοί γεννηθέντων που λογικά θα έπρεπε να έπαιρναν πέρσι το απολυτήριο λυκείου. Επιπλέον, οι εγγραφές στα γυμνάσια δεν παρουσιάζουν την ίδια μείωση με τις εγγραφές στα λύκεια, άρα η αιτία δεν είναι ότι λιγόστεψαν οι 16άρηδες.

Όσον αφορά στις γεννήσεις αναλυτικά, από το 1970 έως το 1980 είχαμε 140.000 γεννήσεις το χρόνο, εν συνεχεία από το 1980 έως το 1990 πέσαμε σταδιακά στις 100.000 στις οποίες μείναμε σταθεροί μέχρι το 2000 και μετά σημειώθηκε μια αύξηση και φτάσαμε στις 118.000. Αλλά από το 2008 άρχισε μια κατηφόρα που συνεχίζεται.

Πιο αναλυτικά, το 2010 πέσαμε στις  114.000 γεννήσεις, το 2015 στις 92.000,μετά στις 88.000, στις 86.000 και το 2020 είχαμε 85.600 παρότι για πρώτη φορά τότε δόθηκε επίδομα τέκνου. Σε ό,τι αφορά στα σχολεία, αριθμητικά το 2020 έπρεπε να είχαν πάρει απολυτήριο λυκείου 100.000 παιδιά (οι γεννηθέντες το 2002). Τελικώς, πήραν 76.998.

Το 23% λέει “ως εδώ”

Τα άλλα 23.000 παιδιά εκείνης της “φουρνιάς” παράτησαν και τα τεχνικά επαγγελματικά λύκεια και εν γένει όλα τα θρανία. Και αυτό συμβαίνει ανελλιπώς, σχεδόν κάθε χρόνο, παρότι είναι κοινό μυστικό ότι πλέον το απολυτήριο το παίρνουν όλοι, εκτός από όσους μένουν από απουσίες.

Κατά συνέπεια, παρότι το λύκειο δεν ήταν διόλου δύσκολο και απαιτητικό την τελευταία εικοσαετία, εντούτοις το 23% των παιδιών στην Ελλάδα ή σχεδόν το ένα τέταρτο των αυριανών πολιτών, δεν ολοκληρώνει την δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Και το γεγονός ότι άλλοι 5.000 έφυγαν φέτος στην τελική ευθεία του απολυτηρίου, σημαίνει ότι η πανδημία και η τηλε-εκπαίδευση είχαν και σε αυτό τον τομέα το υψηλό τους κόστος.

Ο μεγάλος αριθμός παιδιών που τα παρατάνε δεν είναι καινούργιο φαινόμενο στη χώρα, καθώς και παλιά οι γονείς λέγανε “δεν τα παίρνει τα γράμματα” και “ας πιάσει καμιά τέχνη”. Ειδικά σε περιοχές με υψηλή τουριστική ανάπτυξη είχαμε πάντα “διαρροές” μια που το παιδί θα απασχολείτο στον συγκεκριμένο τομέα με τα λίγα αγγλικά του.

Ανέκαθεν, τα παιδιά που παρατούσαν το σχολείο, ήταν στην πλειοψηφία τους αγόρια. Εντούτοις, με την ένταξη στην ΕΕ και τις μεγαλύτερες πλέον απαιτήσεις στην αγορά εργασίας, θα περίμενε κανείς ότι  ο αριθμός των παιδιών που θα αρκείτο στο απολυτήριο γυμνασίου θα μειωνόταν. Κάτι που δυστυχώς δεν συμβαίνει.