Η άγνωστη κυρά του Έβρου – Η καλύβα με την γαλανόλευκη στο σύνορο

Η κυρά της Ρω, η κυρά των Μαρασίων, γνωστές τιμημένες πατριώτισσες με την Ελλάδα μέσα τους τις ξέρει όλο το πανελλήνιο και κυρίως με την δημοσιότητα που δόθηκε και τις τιμές μετά θάνατον από το στρατό και την πολιτεία! Η δική μας “κυρά του Δέλτα Έβρου” που θα σας παρουσιάσω, είναι ανώνυμη, άγνωστη στους πολλούς αλλά θα διεκδικούσε επάξια τον τίτλο της ακρίτισσας φρουρού των ποτάμιων συνόρων του Έβρου, εδώ και 35 χρόνια!

Η γαλανόλευκη σημαία κυματίζει μέρα νύχτα όλες τις εποχές στην καλύβα της και είναι ορατή από την κοντινή τουρκική ακτή. Η μια ίδια σεμνή κι εργατική φυσιογνωμία, μια γυναίκα ψημένη σε κακουχίες, φουρτούνες, με ελληνική ψυχή και αφοπλιστικό λόγο, που σε καθηλώνει με την σοφία και την αγάπη για την πατρίδα της. Είναι η κυρά Άρτεμη Παπακωστίδου, που με όλες τις καιρικές συνθήκες είναι εκεί στην καλύβα του ποταμού Έβρου, στο πλευρό του μπάρμπα Νίκου του ψαρά. Κοριτσάκι ήρθε κι έμεινε!:

Έμαθε να μπαλώνει δίχτυα, να προετοιμάζει τα δέοντα για την ψαριά να κουμαντάρει ένα ιδιότυπο νοικοκυριό δίχως ανέσεις. «Παντρεύτηκα με προξενιό, αλλά δόξα τον Θεό όλα πήγαν καλά. Εγώ βουνίσια από το Φυλαχτό, ο Νίκος από τα Λουτρά ψαράς, έπρεπε να τον ακολουθήσω και τελικά έγινα κι εγώ ποταμίσια και θαλασσινή» θα πει με χαρά. Εδώ έκανε την οικογένεια της μεγάλωσε παιδιά, δυο κόρες την Φωτεινή και την Ευαγγελία, γεύτηκε την χαρά των τριών εγγονών, τίμησε πεθερικά και έζησε φουρτούνες, κακοκαιρίες, αποτυχίες αλλά και χαρές ανθρώπινες.

Την επισκεφθήκαμε στο βασίλειο της με μπλάβα, αφού όλες οι διαδρομές είναι με τις χαρακτηριστικές βάρκες του ποταμού, με φόντο την Τουρκία, ελάχιστα μίλια δίπλα τους η άλλοτε ελληνική Αίνος σημερινή Εnez. Ένα ποτάμι δρόμος… Δίπλα στα σύνορα η σημαία της καλύβας κυματίζει κάθε μέρα, όπως και σε όλες τις βάρκες τους. Καμιά δεκαριά γατιά καλοζωισμένα και σκυλιά συνυπάρχουν και μας υποδέχονται φιλικά. Μια λαμαρινένια φροντισμένη καλύβα με όλα τα απαραίτητα είναι το μόνιμο καταφύγιό τους.

«Να βγαίνει το μεροκάματο»

Η ζωή απλή δεν έχουν μεγάλα όνειρα. «Να είμαστε γεροί όλοι και να βγαίνει το μεροκάματο». Το χαμόγελο ανθίζει στο πρόσωπό της, παρέα με ένα τραντζιστοράκι. Τα χέρια δουλεύουν στην συντήρηση των νταουλιών, στο μπάλωμα των διχτυών. Δύσκολη δουλειά, που εκτός από την γνώση απαιτεί τεράστια υπομονή και πείσμα να γίνουν καλά. Το ποτάμι κατεβάζει κορμούς, ξύλα, τα δίχτυα κόβονται και η επισκευή είναι σε καθημερινή βάση, γιατί αυτός είναι ο εξοπλισμός κα τα εργαλεία της δουλειάς. Πρόθυμη να μας τρατάρει τσιπουράκι με γλώσσες και γαρίδες που μόλις ψάρεψαν και να μας αφήσει διακριτικούς θεατές στον κόσμο της.

Στο ιδιότυπο σπιτικό τους ξεχωρίζει το εικονοστάσι αλλά και φωτογραφίες από αγαπημένα πρόσωπα, παιδιά, εγγόνια, ξαδέλφια που φύγανε από τη ζωή, αλλά ποτέ από την σκέψη της. Στο κουζινάκι αυτοσχεδιάζει με ταπεινά υλικά, κάνοντας τις πιο νόστιμες γκουρμεδιές που μπορείτε να φανταστείτε! Η ξυλόσομπα το χειμώνα είναι η λύση όταν λυσσομανούν οι αέρηδες και η θερμοκρασία πέφτει υπό του μηδενός.

Οι βάρκες, τα νταούλια, τα δίχτυα ανάλογα για κάθε ψάρια είναι η περιουσία τους. «Πολλές φορές τα χάσαμε, τα αφήσαμε όταν έχει φουρτούνα και λυσσομανά ο καιρός δεν βάζεις σε κίνδυνο τη ζωή σου». Γενικά είναι ατρόμητη σαν χαρακτήρας, έχει τη Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα πρότυπο και τη Δόμνα Βισβίζη. «Βλέπουμε πολλά» θα πει όταν η κουβέντα πάει στο μεταναστευτικό, «αλλά να ναι καλά η αστυνομία, το λιμενικό που περιπολούν αλλά και ο στρατός μας. Εμείς μεγαλώσαμε με την παρότρυνση από τους δικούς μας, την πατρίδα και τα μάτια σας!».

Η ατρόμητη “καπετάνισσα”!

Πως είναι η καθημερινότητα σε μια καλύβα, όπου όλα είναι με μέτρο, το πόσιμο νερό, το ρεύμα, το πετρογκάζ, τα είδη πρώτης ανάγκης που αγοράζονται από την πόλη μόνο όταν ο μπάρμπα Νίκος θα βγει να παραδώσει την ψαριά. Πως αντιμετωπίζεις τον καύσωνα, τα σμήνη των κουνουπιών, τις ανεμοθύελλες, την λάσπη του βάλτου, τη βλέννα του Μαρμαρά που έρχεται , τη μοναξιά… Το ζευγάρι τα ξεπερνά όλα με καλή διάθεση και εργασιοθεραπεία. «Ξυπνάω στις 3 τα χαράματα και κοιμάμαι στις 9.30 το βράδυ. Δεν μένουμε δίχως δουλειά, όλα περνούν από το χέρι μας. Ο Νίκος θα ρίξει τα δίχτυα εγώ θα ετοιμάσω το φαγητό, και μετά θα πάμε μαζί να τα μαζέψουμε και να τα ξεψαρίσουμε».

«Να βγαίνει ο επιούσιος και μας αρκεί», θα πει στωικά. Η ζωή της είναι συνυφασμένη με όσα προσφέρει το Δέλτα και η μπούκα στο θρακικό πέλαγος. «Έχουμε το προνόμιο να βγάζουμε τα πιο γευστικά ψάρια. Η γαρίδα στις εκβολές του ποταμού και το Θρακικό πέλαγος είναι η πεντανόστιμη και αυτή την εποχή δίνει καλό μεροκάματο. Οι κοτσουμούρες πιάνουν γιαλό, τις βλέπει ο ήλιος δεν είναι στα βαθιά και αυτοί που ξέρουν τις προτιμούν».

Είναι στιγμές που της λείπουν οι φίλες, τα χωριό τα δικά τους πρόσωπα, τότε επιχειρεί μια μικρή απόδραση μιας-δύο ημερών και μετά πάλι εκεί στην καλύβα, άτυπος φρουρός του Δέλτα, των ελληνοτουρκικών συνόρων. Στις όχθες του ποταμού και την ευθυγράμμιση υπάρχουν περί τις 170 καλύβες, αλλά δεν μένουν γυναίκες, μόνο ψαράδες και καλυβιέρηδες.

Η κυρά-Αρτεμη είναι η εξαίρεση, η μοναδική και μια γυναίκα αξιαγάπητη, πατριώτισσα με ξεκάθαρο λόγο, μια γυναίκα σύμβολο στο Δέλτα του Έβρου. «Καπετάνισσα» την αποκαλούν με σεβασμό, όλοι όσοι σταματούν για να την χαιρετήσουν. Και όσο ζει θα είναι εκεί για να δίνει το δικό της ελληνικό παρόν, κάνοντας πράξη το «δεν την σκιάζει φοβέρα καμιά»!