Η άνοδος, η πτώση και η ανάσταση(?) του Mega

της Νεφέλης Λυγερού  – 

Ακόμα και όταν όλα έδειχναν ότι βρισκόταν μπροστά στον επιθανάτιο ρόγχο, λίγοι πίστευαν πως το MEGA channel θα κατεβάσει ρολά. Πίστευαν πως για την περίπτωσή του ίσχυε η φράση του Φράνκλιν Ρούσβελτ «too big to fail». Κανένα άλλο τηλεοπτικό δίκτυο δεν είχε ταυτιστεί τόσο πολύ με την απαρχή της ιδιωτικής τηλεόρασης, με την είσοδο της Ελλάδας στον αστερισμό μίας νέου τύπου ενημέρωσης και ψυχαγωγίας.

Αυτό φάνηκε όταν το MEGA ουσιαστικά εγκαταλείφθηκε από τους μεγαλομετόχους του, με αποτέλεσμα να παραμείνουν οι εργαζόμενοι απλήρωτοι και να σταματήσει το ενημερωτικό πρόγραμμα. Το κανάλι συνέχισε να μεταδίδει, καταναλώνοντας το ομολογουμένως πλούσιο απόθεμά του.

Και ω του θαύματος, οι τηλεθεατές το κράτησαν ψηλά στην προτίμησή του, υποχρεώνοντας και τις διαφημιστικές εταιρείες να μην του γυρίσουν την πλάτη. Το ημιθανές MEGA όχι μόνο είχε έσοδα, αλλά με την ακύρωση του διαγωνισμού για τις τηλεοπτικές άδειες ξαναμπήκε στο παιχνίδι.

Η πρώτη κίνηση έγινε με την εξαγορά από τον Ιβάν Σαββίδη του μεγαλύτερου ποσοστού που κατείχε η οικογένεια Μπόμπολα. Ακολούθησε η εξαγορά του ΔΟΛ από τον Βαγγέλη Μαρινάκη, γεγονός που αυτομάτως τον μετέτρεψε σε μεγαλομέτοχο του καναλιού. Όλα δείχνουν πως το παιχνίδι αυτό μόλις τώρα αρχίζει, δεδομένου πως η οικογένεια Βαρδινογιάννη δεν έχει δείξει διάθεση να αποτραβηχτεί.

Τα “μεγαθήρια” της εποχής

Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Στις 15.00’ της 20ης Νοέμβρη του 1989 το τρισδιάστατο σήμα με μουσική, λαμπερά και εντυπωσιακά γραφικά που αιωρούνταν σ’ έναν ουρανό με σύννεφα ήλθε να δηλώσει το τέλος της μονοκρατορίας του φορέα της δημόσιας τηλεόρασης. Το MEGA αποτέλεσε επί δεκαετίες για τους Έλληνες κύριο παράθυρο στον κόσμο, ή πιο σωστά σε μία εκδοχή του κόσμου.

Της γέννησης του μεγάλου καναλιού είχε προηγηθεί το σπάσιμο του κρατικού μονοπωλίου από την κυβέρνηση του Τζαννή Τζαννετάκη, η οποία και έφερε προς ψήφιση στη Βουλή τη νομιμοποίηση της ιδιωτικής ραδιοφωνίας και τηλεόρασης. Η ΤΗΛΕΤΥΠΟΣ ιδρύθηκε ως συνέπεια αυτού στις 27 Απριλίου 1989 και το καταστατικό της δημοσιεύθηκε στις 2 Μαΐου 1989. Ως σκοπός της αναγραφόταν «η παραγωγή και εμπορία τηλεοπτικών προγραμμάτων και εκπομπών, η εγκατάσταση, λειτουργία και εκμετάλλευση τηλεοπτικών σταθμών σε όλη την Ελλάδα, όταν επιτραπεί και με τις προϋποθέσεις που θα επιτραπεί».

Η επιρροή του MEGA, αργότερα γνωστό και ως “Mega mou”, ήταν τέτοια που δικαίωσε τη φράση «ανεβοκατεβάζει κυβερνήσεις». Μεγαθήρια, άλλωστε, ένωσαν τις δυνάμεις τους για τη δημιουργία του. Η χρυσή συμμαχία του 1989 (ημερομηνία ίδρυσής του) περιελάμβανε την ελίτ του τότε εκδοτικού κατεστημένου της χώρας και την κορυφή της οικονομικής ολιγαρχίας: Ο Χρήστος Λαμπράκης του ΔΟΛ, ο Κίτσος Τεγόπουλος της Ελευθεροτυπίας, ο Αριστείδης Αλαφούζος που είχε μόλις αποκτήσει την ιστορική εφημερίδα Καθημερινή, ο Γιώργος Μπόμπολας του Έθνους και ο Βαρδής Βαρδινογιάννης.

Οι πέντε που έμειναν τρεις

Το μετοχικό της κεφάλαιο ήταν ύψους πέντε εκατομμυρίων δραχμών, καταβεβλημένο σε μετρητά και αποτελείτο από 5.000 ονομαστικές μετοχές, αξίας 1.000 δραχμών εκάστη. Στο πρώτο διοικητικό συμβούλιο συμμετείχαν ο Χρήστος Λαμπράκης, ο Γιώργος Μπόμπολας, ο Χρήστος Τεγόπουλος, ο Σταύρος Κίμωνας Τριανταφυλλίδης που εκπροσωπούσε την πλευρά Βαρδινογιάννη και ο Αριστείδης Αλαφούζος. Και οι πέντε είχαν ισόποσα μερίδια, από 20%.

Η μετοχική σύνθεση δεν άργησε να αλλάξει εξαιτίας εμφύλιων σπαραγμών. Αποχώρησε νωρίς ο όμιλος Αλαφούζου και πολύ αργότερα ο Τεγόπουλος. Το τελικό σχήμα διοίκησης ήταν η τριανδρία Βαρδινογιάννης, Μπόμπολας και Ψυχάρης, ως διάδοχος ιδιοκτήτης του ΔΟΛ.

Η οικογένεια Βαρδινογιάννη αν και διατήρησε όλα αυτά τα χρόνια τη συμμετοχή της στο MEGA, έστησε παράλληλα το 1993 και τη Νέα Τηλεόραση Α.Ε. Το Star Channel στόχευε στο νεώτερης ηλικίας κοινό. Ειδικά μετά τον θάνατο του Θεόδωρου Βαρδινογιάννη, η οικογένεια άρχισε να μειώνει το ποσοστό της στο MEGA.

Το MEGA μπήκε το 1994 στο Χρηματιστήριο και κατόρθωσε αφενός να αντλήσει επιπλέον κεφάλαια, αφετέρου να βγει αλώβητο από την περιβόητη φούσκα. Η οικονομική κρίση, όμως, δεν άφησε τίποτα αλώβητο. Ούτε το μεγάλο κανάλι. Την κατάσταση δεν βοήθησαν οι αλλεπάλληλες τριβές και ενίοτε συγκρούσεις των μεγαλομετόχων.

Εν αρχή ην το χάος

Λίγους μήνες μετά την πρεμιέρα του MEGA, εξέπεμψε για πρώτη φορά και ο Αntenna. Στη συνέχεια εξέπεμψαν και άλλοι τηλεοπτικοί σταθμοί που ο χρόνος δικαίωσε ή αφάνισε. Είχε προηγηθεί, όμως, το κανάλι που έμελλε να κρατήσει για δεκαετίες τα σκήπτρα, ταράζοντας τα λιμνάζοντα τηλεοπτικά ύδατα και εγκαινιάζοντας την εποχή των ιδιωτικών σταθμών.

Τo MEGA παρουσίασε στους τηλεθεατές του αρχικά ένα οκτάωρο πρόγραμμα. Αυτό περιελάμβανε ενημερωτικά δελτία και ξένες τηλεοπτικές σειρές, κυρίως αμερικανικές. Ξεκινούσε στις 15:00’ με τη σειρά επιστημονικής φαντασίας «Διάστημα 1999» και συνέχιζε με την περιπετειώδη σειρά “Μπάτμαν”.

Αμέσως μετά ακολουθούσε η μουσική εκπομπή MEGA HIT. Εκεί εμφανίζονταν διάφοροι καταξιωμένοι ηθοποιοί που παρουσίαζαν ντυμένοι με την τελευταία λέξη της μόδας όλες τις τάσεις της ξένης μουσικής: νέες κυκλοφορίες, διαγωνισμοί και βίντεο κλίπς. Το πρόγραμμα συνεχιζόταν με μία αισθηματική βραζιλιάνικη σειρά με τον τίτλο “Δικαίωμα στην αγάπη”. Στις 18:00 το απόγευμα ήταν η ώρα του πρώτου δελτίου της ημέρας.

Στη συνείδηση των περισσοτέρων ήταν η Λιάνα Κανέλλη που καλωσόρισε τους τηλεθεατές για πρώτη φορά στον θαυμαστό κόσμο της ενημέρωσης από ιδιωτικό κανάλι. Στην πραγματικότητα, όμως, το πρώτο δελτίο στην ιστορία του MEGA το εκφώνησε η δημοσιογράφος Εύα Μαυρογένη καθισμένη σ’ ένα μικρό τραπέζι, νομίζοντας ότι πρόκειται για ένα ακόμα δοκιμαστικό. Αμέσως μετά το τέλος του ρώτησε τον σκηνοθέτη αν είναι έτοιμη να βγει στον αέρα ή χρειάζεται και άλλη προετοιμασία. Η αρχή είχε γίνει και όπως είναι γνωστό η αρχή είναι το ήμισυ του παντός.

Με Κανέλλη στις 8.30′

Στις ειδήσεις εκτός από την Εύα Μαυρογένη ήταν η Άλκηστις Κιούση και η Βίκυ Παλαιολόγου. Η Λιάνα Κανέλλη παρουσίαζε το κεντρικό δελτίο ειδήσεων των 20.30’, του οποίου είχαν προηγηθεί και άλλες ξένες σειρές, αλλά και ένα τηλεπαιχνίδι με τίτλο “Γράμματα και αριθμοί” που ήταν η μεταφορά του δημοφιλούς γαλλικού “Des chiffres et des lettres”. Παρουσιαστής ήταν ο Κώστας Παπαντωνόπουλος.

Η Λιάνα Κανέλλη, φορώντας ένα μοβ σακάκι και εντυπωσιακά σκουλαρίκια κοίταξε για πρώτη φορά την κάμερα και με ένα ελαφρύ χαμόγελο αναφώνησε: «Αρχίζουμε τον εσπερινό, το μεγάλο δελτίο ειδήσεων του σταθμού μας με τους τίτλους των κυριοτέρων ειδήσεων από την Ελλάδα και το εξωτερικό».

Ο Γιάννης Πρετεντέρης ήταν ένας από τους δημοσιογράφους που την πλαισίωναν. Χωρίς τα χαρακτηριστικά γυαλιά του, με μαύρα και όχι λευκά μαλλιά, αλλά και με μία έκδηλη αμηχανία που δεν είχε ακόμα αντικατασταθεί από τη μετέπειτα άνεσή του κράταγε τον ρόλο του σχολιαστή. Μαζί του η Βίκυ Παλαιολόγου και ο Αιμίλιος Λιάτσος. Γενικός διευθυντής του καναλιού ήταν ο Κώστας Σκούρας και διευθυντής ειδήσεων ο Ιάσων Μοσχοβίτης.

Στις 21.00’ ξεκινούσε η ελληνική ταινία που θα διακόπτονταν όμως μία ώρα αργότερα από το τελευταίο δελτίο ειδήσεων της ημέρας. Ήταν μία ομολογουμένως κακή συνήθεια των καναλιών που κόπηκε λίγα χρόνια αργότερα, ως συνέπεια των χιλιάδων παραπόνων που δέχτηκαν από τους ενοχλημένους τηλεθεατές. Η ταινία που επέλεξε ο σταθμός για την πρώτη του ημέρα στον αέρα ήταν το “Θανάση πάρε το όπλο σου”.

Το επόμενο πρωί όλες οι εφημερίδες είχαν χύσει τόνους μελάνι για την περιβόητη πρεμιέρα. Ως επί το πλείστον φιλοξενούσαν διθυραμβικές κριτικές, χαρακτηρίζοντας το νέο τηλεοπτικό εγχείρημα ως κάτι «φρέσκο, διαφορετικό και πολύ μοντέρνο». Σύμφωνα με τα στοιχεία της AGB, όπως δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ στις 26.11.1990, η τηλεθέαση του MEGA την πρώτη μέρα εκπομπής ξεπέρασε το 30%, ενώ η τηλεθέαση της ΕΤ-1 κυμαινόταν στο 26,86% και της ΕΤ-2 περίπου στο 18%.

Ναυαρχίδα στην ενημέρωση

Μετά την Κανέλλη, τη σκυτάλη στην παρουσίαση του δελτίου πήρε για πολλά χρόνια ο Νίκος Χατζηνικολάου. «Ευχαριστούμε που μας παρακολουθήσατε και σήμερα. Εγώ και οι συνεργάτες μου στο MEGA CHANNEL σας ευχόμαστε να έχετε ένα καλό βράδυ», έλεγε καθημερινά ο κεντρικός παρουσιαστής μέσα από τους τηλεοπτικούς δέκτες.

Αναδείχθηκε στον απόλυτο κυρίαρχο των 20.00’, αλλά και σ’ ένα από τα αγαπημένα παιδιά της διοίκησης του σταθμού. Ποιος θα ξεχάσει τον αργό ρυθμό ομιλίας του, αλλά και τα εντυπωσιακά μεγάλα γυαλιά μυωπίας που λάνσαρε στα πρώτα τηλεοπτικά χρόνια του.

Ο νεαρός δημοσιογράφος εκτός από το πρόσωπο του κεντρικού δελτίου εγκαινίασε τα πολιτικά talk shows στην ιδιωτική τηλεόραση. Η εκπομπή “Ενώπιος Ενωπίω” διήρκεσε έως το 2002 και φιλοξένησε μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα του πολιτικού και καλλιτεχνικού χώρου.

Μία από τις συνεντεύξεις που θα μείνουν αξέχαστες ήταν αυτή της Αλίκης Βουγιουκλάκη, η οποία για πρώτη φορά είχε μιλήσει για την ηλικία της, τον γάμο της με τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ και τις άλλες ερωτικές σχέσεις της. Ακολούθησαν στο τιμόνι της ενημέρωσης ο Αιμίλιος Λιάτσος, ο Αντώνης Λιάρος, η Μάρα Ζαχαρέα, η Ολγα Τρέμη και μία ανάσα πριν το τέλος η Μαρία Σαράφογλου.

Μία ακόμα εκπομπή που πέρασε στην τηλεοπτική αθανασία είναι και η “Ανατροπή”. Ο Γιάννης Πρετεντέρης μέτρησε δεκαέξι σεζόν στον αέρα με την ίδια εκπομπή που συχνά πυκνά γινόταν ρινγκ πολιτικών αντιπαραθέσεων, ενώ παράλληλα διατήρησε και τη θέση του σχολιαστή στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων.

Το κόστος του καθεστωτισμού

Το MEGA επένδυσε πολλά στην ενημέρωση και για σχεδόν δύο δεκαετίες ανταμείφθηκε, καταφέρνοντας να γίνει το brand name στο είδος. Αποτίναξε τον συντηρητισμό και τη σοβαροφάνεια που κυριαρχούσε μέχρι τότε στον τομέα αυτό και υιοθέτησε σταδιακά ένα αμερικανικό πρότυπο δελτίου ειδήσεων με “παράθυρα” και σχολιαστές.

Το MEGA επένδυσε ιδιαίτερα σ’ αυτούς, δίνοντάς τους χώρο να ξεφύγουν από τις αυστηρές τηλεοπτικές νόρμες της ενημέρωσης. Υιοθέτησε έναν άμεσο λόγο και ένα προφίλ που στη συνείδηση του κόσμου παρέμεινε για δεκαετίες σοβαρό και έγκυρο.

Η πολιτική επιρροή του ήταν μεγάλη και η αποκαθήλωσή του τα τελευταία χρόνια σηματοδότησε με τον πιο γλαφυρό τρόπο το τέλος μίας εποχής. Το MEGA, εξάλλου, αναδύθηκε μέσα από μια πολύ συγκεκριμένη πολιτικά και κοινωνικά εποχή και κλείνει μέσα σε μια πολύ διαφορετική.

Τα τελευταία χρόνια έχασε την απήχησή του, ερχόμενο σε κόντρα με το κοινό αίσθημα και τα προβλήματα που αντιμετώπιζε ο ελληνικός λαός. Ενόχλησε, επίσης, και η όχι και τόσο διακριτική μάχη μεταξύ των μετόχων  για την εκπαραθύρωση ή επιβολή στελεχών με τα γνωστά αποτελέσματα στην αξιοπιστία του ενημερωτικού προϊόντος.

Ως αποτέλεσμα ήρθε η απαξίωση, κερδίζοντας το προσωνύμιο του καθεστωτικού και προπαγανδιστικού δελτίου. Οι μέχρι τότε πρωτοκλασάτοι δημοσιογράφοι του που είχαν εντωμεταξύ μετατραπεί σε τηλεαστέρες άρχισαν να ενοχλούν με τη λάμψη τους το ταλαιπωρημένο από την κρίση κοινό.