Η Αθήνα των θρησκειών – Μια αιρετική πρόταση

Πριν από περίπου επτά χρόνια παραβρέθηκα σε φιλικό γεύμα στην Αθήνα. Κυρίαρχο θέμα συζήτησης σε εκείνη την φιλική συνάντηση ήταν η δημιουργία ισλαμικού τεμένους στην πόλη, μιας και το ζήτημα ήταν εξαιρετικά επίκαιρο λόγω της διεθνούς κριτικής που αντιμετώπιζε η χώρα μας ως η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα χωρίς ισλαμικό τέμενος στην πρωτεύουσά της.

Στους συμμετέχοντες υπήρχαν και στελέχη του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών. Δύο ήταν οι απόψεις για το θέμα. Η πρώτη υποστήριζε τη δημιουργία ενός κεντρικού τεμένους στην Αθήνα του οποίου η επιτήρηση και η ομαλή λειτουργία θα ήταν ευκολότερη για την πολιτεία. Το μειονέκτημα όμως αυτής της πρότασης, κατά τους ομιλητές, ήταν ότι πιθανόν θα δημιουργούσε συνθήκες διαμόρφωσης μιας ενοποιημένης ισλαμικής ταυτότητας με πιθανά ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά και ευάλωτη σε έξωθεν παρεμβάσεις.

Η δεύτερη άποψη υποστήριζε τη νομιμοποίηση και τον αυστηρότερο έλεγχο των ήδη υπαρχόντων δομών σε διάφορα σημεία της πόλης που λειτουργούσαν άτυπα και με την ανοχή της πολιτείας. Το θετικό, κατά τους υποστηρικτές της άποψης αυτής, ήταν ότι η κάθε κοινότητα θα είχε το δικό της χώρο λατρείας, αποφεύγοντας έτσι την δημιουργία, μακροπρόθεσμα, μιας ενιαίας και ισχυρής ισλαμικής κοινότητας που θα μπορούσε να τεθεί υπό τον έλεγχο και την καθοδήγηση αποσταθεροποιητικών ιδεολογιών και δρώντων. Το μειονέκτημα θα ήταν η δυσκολία ελέγχου και διαχείρισης της δράσης όλων αυτών των διαφορετικών χώρων στην Αθήνα εκ μέρους της πολιτείας.

Τελικά επικράτησε η πρώτη άποψη και δημιουργήθηκε –όπως δημιουργήθηκε– το τέμενος στο Βοτανικό. Στη συζήτηση εκείνη, εγώ είχα προτείνει έναν διαφορετικό δρόμο. Επειδή στην Ελλάδα ζουν και άλλες θρησκευτικές κοινότητες, παλιές αλλά και νεότερες λόγω μετανάστευσης, θεώρησα λάθος να εστιάσουμε μόνο στο ισλαμικό τέμενος. Θα έπρεπε να δημιουργήσουμε και χώρους λατρείας και για τις άλλες ομάδες με έναν πιο επίσημο και ορατό τρόπο.

Πίστευα πως η χώρα μας θα βελτιώσει πολύ την διεθνή της εικόνα και επιρροή αν δημιουργήσει αυτό που ονόμασα έναν “τόπο θρησκειών του κόσμου” όπου θα συνυπήρχαν στον ίδιο μεγάλο χώρο θρησκευτικοί χώροι λατρείας από διαφορετικές θρησκείες και πνευματικές παραδόσεις του κόσμου. Στον χώρο αυτό θα υπήρχε βεβαίως και μια ορθόδοξη εκκλησία.

Τόπος των θρησκειών του κόσμου

Η αρχιτεκτονική των χώρων λατρείας θα ακολουθούσε τα παραδοσιακά θρησκευτικά αρχιτεκτονικά πρότυπα των μεγάλων θρησκειών του πλανήτη. Έτσι θα εμπλουτίζαμε και την αρχιτεκτονική κληρονομιά της Αθήνας με μια άλλου τύπου κοσμοπολίτικη παρέμβαση. Θα έπαυαν οι διεθνείς κριτικές για έλλειψη ισλαμικού χώρου λατρείας και η Ελλάδα θα δημιουργούσε ένα νέο διεθνές σύμβολο θρησκευτικής συνύπαρξης και αλληλοκατανόησης που τόσο απαραίτητο είναι σήμερα.

Στον “τόπο των θρησκειών του κόσμου” θα μπορούσαμε να διοργανώνουμε διεθνείς συναντήσεις υψηλού κύρους για θέματα φιλοσοφίας, θρησκείας, περιβάλλοντος, ανανοηματοδότησης της ζωής και νέων πολιτισμικών προσανατολισμών στην εποχή της τεχνολογικής έκρηξης με την συμμετοχή σπουδαίων προσωπικοτήτων της παγκόσμιας διανόησης. Επίσης, και γιατί όχι, θα διοργανώναμε κατά καιρούς κοινές θρησκευτικές τελετουργίες με τη συμμετοχή ιερέων των διαφορετικών παραδόσεων. Η Αθήνα θα ενίσχυε την διεθνή της φήμη και αναγνωρισιμότητα με όλα τα οφέλη που θα μπορούσε αυτό να επιφέρει στην Ελλάδα.

Είμαι βέβαιος πως χώρες όπως η Αίγυπτος, η Ινδία, το Ισραήλ, η Κίνα, ανάμεσα σε άλλες, θα ενδιαφέρονταν να επενδύσουν σε ένα τέτοιο πρότζεκτ στην Αθήνα, χρηματοδοτώντας την κατασκευή θρησκευτικού χώρου λατρείας της δικής τους παράδοσης, το οποίο θα χρησιμοποιούσαν όχι μόνο οι κάτοικοι της πόλης διαφορετικών θρησκευτικών πεποιθήσεων, αλλά και οι διεθνείς επισκέπτες, μιας και ο χώρος θα μπορούσε να μετατραπεί σε διεθνή πόλο έλξης. Όλες οι μεγάλες θρησκείες του κόσμου μαζί, με τις διαφορετικές εκπληκτικές αρχιτεκτονικές των ναών τους, σε έναν χώρο στην Αθήνα! Νέο συμβολικό κεφάλαιο, ήπια ισχύς, γέφυρα συνεργασίας και αλληλεγγύης που θα ενίσχυε πολλαπλώς την πατρίδα μας.

Πριν από λίγες ημέρες διάβασα στον Τύπο ότι το Ντουμπάϊ, προσπαθώντας να αυξήσει το συμβολικό του κεφάλαιο και την ήπια ισχύ του, θα δημιουργήσει έναν χώρο όπου θα συνυπάρχουν ναοί των τριών μεγάλων μονοθεϊστικών θρησκειών στον ίδιο χώρο. Θα μπορούσαμε να το είχαμε ήδη κάνει στην Αθήνα, με συμμετοχή και των θρησκειών από την Άπω Ανατολή, καθιστώντας έτσι την χώρα μας συμβολικό ηγέτη στη παγκόσμια συζήτηση για την αλληλοκατανόηση και την αρμονική συνύπαρξη. Δυστυχώς το πολιτικό προσωπικό, παρά τις περί του αντιθέτου ρητορείες, μας καθήλωσε στη μιζέρια του Βοτανικού και στη φοβική εσωστρέφεια.