Η Ελλάδα στους θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες

Στο σύνολο των μεταλλίων σε θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες (μετά το Τόκυο 2020) η Ελλάδα ήταν 19η στη σχετική κατάταξη μεταξύ των υφιστάμενων χωρών (www.statista.com) με βάση τον πληθυσμό κάθε χώρας (per capita) – στην 20η θέση ήταν η Γαλλία. Η Ισπανία ήταν 38η, η Πορτογαλία 41η, η Τουρκία 48η, ενώ η Νότια Κορέα 31η, και η Νότια Αφρική 47η.

Η περίπτωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 1906

Μετά από απόφαση της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (ΔΟΕ) οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1906 διεξήχθησαν στην Αθήνα. Το παράδοξο είναι, ότι ενώ η ΔΟΕ θεώρησε εξαρχής τη διοργάνωση του 1906 ως επίσημη διοργάνωση Ολυμπιακών Αγώνων τόσο πριν λάβουν χώρα, όσο και μετά τη διεξαγωγή τους, μέχρι σήμερα δεν υπάρχει πειστική και τεκμηριωμένη εξήγηση για ποιο λόγο άλλαξε μετά από χρόνια σε ισχύ η επίσημη θέση της ΔΟΕ, ενώ μάλιστα η διοργάνωση του 1906 ήταν καθολικά παραδεκτό η πιο επιτυχημένη μέχρι τότε από τις τρεις προηγούμενες διοργανώσεις Ολυμπιακών Αγώνων. Πιθανώς η ΔΟΕ ήθελε για κάποιο λόγο να φαίνεται ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες, διαχρονικά, διεξάγονται κάθε 4 έτη.

Στο ποδόσφαιρο έχει συμβεί το αντίστροφο, αφού οι δύο πρώτες διοργανώσεις (1960, 1964) του τότε Κυπέλλου Εθνών (Euro) ενώ ήταν πειραματικές, αργότερα η UEFA τις έχρισε επίσημες διοργανώσεις…, κάτι το οποίο δεν έπρεπε να συμβεί διότι δεν συμμετείχαν όλες οι ισχυρές ποδοσφαιρικά χώρες, ενώ οι χώρες που συμμετείχαν στην Ολυμπιάδα του 1906 είχαν στείλει τους καλύτερους αθλητές τους, διότι γνώριζαν εκ των προτέρων ότι ήταν επίσημη διοργάνωση Ολυμπιακών Αγώνων με βάση την απόφαση της ΔΟΕ. Αυτό είναι άδικο κυρίως για τους αθλητές που διαγωνίστηκαν και κατέκτησαν μετάλλια το 1906, όντας σίγουροι ότι συμμετέχουν σε επίσημη διοργάνωση Ολυμπιακών Αγώνων.

Παρότι στις εκδόσεις βιβλίων από αναλυτές Ολυμπιακών Αγώνων – (Βρεταννούς, Αμερικανούς, Γάλλους – οι χώρες τους μαζί με την Ελλάδα κατέκτησαν το 1906 τις 4 πρώτες θέσεις τόσο στα χρυσά μετάλλια, όσο και στο σύνολο των μεταλλίων) – τα μετάλλια στους Ολυμπιακούς Αγώνες 1906 υπολογίζονται ως κανονική Ολυμπιάδα, επίσημα η Ελλάδα εμφανίζεται να έχει 34 μετάλλια λιγότερα, από τα οποία τα 8 ήταν χρυσά.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η Ελλάδα να χάνει στην all-time medal table (1896-2024) των θερινών Ολυμπιακών Αγώνων 4 θέσεις στην κατάταξη με βάση τα χρυσά μετάλλια, και 2 θέσεις στην κατάταξη με βάση το σύνολο των μεταλλίων. Αυτό συμβαίνει, διότι με 8 επιπλέον χρυσά θα έφθανε τα 44 και θα ξεπερνούσε στην κατάταξη των χρυσών μεταλλίων 4 χώρες (Ουκρανία 38 χρυσά, Κένυα 39, Βραζιλία 40, Τουρκία 41) και θα ανέβαινε από την 30η στην 26η θέση μεταξύ των υφιστάμενων χωρών, ενώ με 34 επιπλέον μετάλλια θα έφθανε τα 163 και θα ξεπερνούσε στην κατάταξη των συνολικών μεταλλίων δύο χώρες (Ουκρανία 151 μετάλλια, Νέα Ζηλανδία 157) και θα ανέβαινε από την 28η επίσης στην 26η θέση μεταξύ των υφιστάμενων χωρών.

Οι θέσεις της Ελλάδας

Η Ελλάδα σε 10 διοργανώσεις Ολυμπιακών Αγώνων (σε σύνολο 31 διοργανώσεων με το 1906) κατετάγη στην πρώτη εικοσάδα στον κόσμο στην κατάταξη των χρυσών μεταλλίων, ενώ άλλες δύο φορές ήταν 21η και 22η, μια φορά 25η και μια φορά 26η. Δηλαδή, περίπου στις μισές διοργανώσεις (14/31) ήταν στις πρώτες 26 χώρες.

Η Ελλάδα κατετάγη στις πρώτες τριάντα χώρες στον κόσμο, στην κατάταξη είτε των χρυσών μεταλλίων είτε του συνόλου των μεταλλίων, σε 17 διοργανώσεις Ολυμπιακών Αγώνων (σε σύνολο 31 διοργανώσεων με το 1906). Σε 8 διοργανώσεις Ολυμπιακών Αγώνων η Ελλάδα δεν κατέκτησε μετάλλιο (από αυτές, οι 4 ήταν προπολεμικές, και άλλες 2 αμέσως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον εμφύλιο), ενώ κατετάγη εννέα φορές στις πρώτες 11 χώρες της Ευρώπης.

Δημοφιλία ολυμπιακών αθλημάτων

Η ΔΟΕ κατατάσσει τα ολυμπιακά αθλήματα σε πέντε (5) κατηγορίες (A-E) με βάση τη δημοφιλία τους, η οποία αξιολογείται από έξι κριτήρια: ποσοστά τηλεθέασης, επισκέψεις στο διαδίκτυο, δημοσκοπήσεις, ζήτηση εισιτηρίων, κάλυψη από τον τύπο, και αριθμός διεθνών ομοσπονδιών.

Με βάση τα παραπάνω κριτήρια, η πρώτη (Α) κατηγορία περιλαμβάνει τα οκτώ (8) δημοφιλέστερα σπορ: κλασσικός αθλητισμός, υγρός στίβος (κολύμβηση, πόλο, καταδύσεις, συγχρονισμένη κολύμβηση), και γυμναστική (ενόργανη, ρυθμική, τραμπολίνο). Η δεύτερη (Β) κατηγορία περιλαμβάνει τα επόμενα έξι (6) δημοφιλέστερα αθλήματα: μπάσκετ, ποδηλασία, ποδόσφαιρο, τέννις, βόλεϊ, και μπιτς βόλεϊ.

Η τρίτη (Γ) κατηγορία των δημοφιλέστερων σπορ στους Ολυμπιακούς Αγώνες περιλαμβάνει τα παρακάτω οκτώ (8) αθλήματα: τοξοβολία, μπάντμιντον, πυγμαχία, τζούντο, κωπηλασία, σκοποβολή, επιτραπέζια αντισφαίριση, και άρση βαρών.

Στην κατάταξη με βάση τα χρυσά μετάλλια στα δημοφιλέστερα σπορ (1896-2020, χωρίς την Μεσο-Ολυμπιάδα του 1906), η Ελλάδα είναι 21η στον κόσμο στα 8 δημοφιλέστερα αθλήματα στους Ολυμπιακούς Αγώνες (κατηγορία Α), 24η στον κόσμο στα 14 δημοφιλέστερα σπορ στους Ολυμπιακούς Αγώνες (κατηγορίες Α & Β), και 23η στον κόσμο στα 22 δημοφιλέστερα αθλήματα στους Ολυμπιακούς Αγώνες (κατηγορίες Α, Β & Γ).

Τα τελευταία 30 έτη

Επίσης, από την Ατλάντα 1996 και μετά που όλο και περισσότερες χώρες συμμετέχουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες ως ανεξάρτητες – το 1992 στη Βαρκελώνη η πρώην Σοβιετική Ένωση συμμετείχε με το όνομα Ενωμένη Ομάδα (Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών) και για τελευταία φορά ενωμένη, όπως και η Τσεχοσλοβακία, αλλά και η Γιουγκοσλαβία, η οποία από το 1993 έως το 2006 συμμετείχε ως Σερβία & Μαυροβούνιο – και επομένως ο ανταγωνισμός είναι πολύ μεγαλύτερος από πριν, η Ελλάδα είναι μία από τις 18 χώρες που στις τελευταίες 8 διοργανώσεις Ολυμπιακών Αγώνων (από το 1996 μέχρι και το Παρίσι 2024) ήταν μέσα στις πρώτες 17 χώρες στην κατάταξη των χρυσών μεταλλίων επί τρεις συνεχόμενες Ολυμπιάδες (1996, 2000, 2004). Αυτό είναι ίσως το μεγαλύτερο επίτευγμα που έχει σημειώσει ο ελληνικός αθλητισμός μεταπολεμικά.

Από τις ευρωπαϊκές χώρες, θέση στην πρώτη εικοσάδα σε τρεις συνεχόμενες διοργανώσεις Ολυμπιακών Αγώνων 1996-2024, πέτυχαν, εκτός των επτά εκ των οκτώ μεγαλύτερων πληθυσμιακά κρατών (Ρωσία, Μ. Βρεταννία, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ουκρανία, Ισπανία), μόνο η Ελλάδα, η Ουγγαρία, η Ολλανδία και η Ρουμανία.

Η Πολωνία που είναι παραδοσιακή ολυμπιακή δύναμη δεν το έχει κατορθώσει. Οι άλλες 9 μη ευρωπαϊκές χώρες με θέση στην πρώτη εικοσάδα σε τρεις συνεχόμενες διοργανώσεις Ολυμπιακών Αγώνων 1996-2024, είναι οι ΗΠΑ, Κίνα, Ιαπωνία, Αυστραλία, Νότια Κορέα, Κούβα, Καναδάς (όχι στις πρώτες 17), Βραζιλία (όχι στις πρώτες 17), και Νέα Ζηλανδία. Πριν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ελλάδα το είχε πετύχει στους Ολυμπιακούς Αγώνες 1904, 1906, 1908, 1912. Τότε όμως ο ανταγωνισμός ήταν πολύ μικρότερος από αυτόν που είναι τα τελευταία 30 έτη, αφού οι χώρες που συμμετείχαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες ήταν πολύ λιγότερες.

Η Ελλάδα στα διάφορα αθλήματα

Η Ελλάδα έχει κατακτήσει 32 ολυμπιακά μετάλλια στον κλασσικό αθλητισμό (στίβο), όσα μετάλλια δηλαδή έχει κατακτήσει η Πορτογαλία σε όλα τα σπορ στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Επίσης, η Ελλάδα κατέκτησε 12 μετάλλια στην ενόργανη γυμναστική και 8 μετάλλια στην κολύμβηση. Δηλαδή, στα τρία κυριότερα σπορ των Ολυμπιακών Αγώνων κατέκτησε συνολικά 52 μετάλλια (χωρίς το 1906). Αυτό σημαίνει, ότι στα τρία αυτά αθλήματα έχει κατακτήσει το 40% του συνόλου των ολυμπιακών μεταλλίων της (52/129). Από τα 163 μετάλλια που κατέκτησε η Ελλάδα συνολικά σε όλα τα σπορ (με το 1906), τα 39 από αυτά τα έχει κατακτήσει στον στίβο (ποσοστό 24%, δηλαδή ένα στα τέσσερα μετάλλια είναι από τον κλασικό αθλητισμό).

Η Ελλάδα στην κατάταξη των χρυσών μεταλλίων (χωρίς να υπολογίζονται τα μετάλλια του 1906) είναι 23η στον στίβο (από 21η που ήταν μετά το Τόκυο 2020), 12η στην ενόργανη γυμναστική, και 25η στην κολύμβηση. Στη γυμναστική βρίσκεται στη 12η θέση και στο σύνολο των τριών γυμναστικών σπορ (ενόργανη, ρυθμική, τραμπολίνο). Στην κατάταξη με βάση το σύνολο των μεταλλίων στον στίβο, η Ελλάδα βρίσκεται στην 19η θέση.

Άλλα αθλήματα στα οποία η θέση της Ελλάδας στους Ολυμπιακούς Αγώνες είναι υψηλή – πάντα μεταξύ των υφιστάμενων χωρών – με βάση τα χρυσά μετάλλια, είναι: άρση βαρών (9η), ποδηλασία (23η), κωπηλασία (22η), ιστιοπλοΐα (16η), σκοποβολή (17η), υδατοσφαίριση (13η), ξιφασκία (17η), καταδύσεις (12η), τέννις (22η), τάε κβο ντο (15η), ρυθμική γυμναστική (12η), ενώ στο τζούντο (29η). Ακόμη και στην πάλη όπου η Ελλάδα έχει την χειρότερη κατάταξη (31η θέση) από τα 16 αθλήματα στα οποία έχει κατακτήσει μετάλλιο, στην ελληνορωμαϊκή πάλη είναι στην 22η θέση. Ο μέσος όρος των θέσεων της Ελλάδας στα 16 σπορ είναι 18,6 που σημαίνει ότι η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ 18ης και 19ης θέσης.

Τα παραπάνω δείχνουν ότι η Ελλάδα σε όσα σπορ κατέκτησε μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες είναι ψηλά στη σχετική κατάταξη, δηλαδή ανά σπορ. Αυτό σημαίνει ότι στα αθλήματα που έχει πάρει μετάλλιο – και τα οποία είναι τα μισά από τα 32 σπορ που έχουν διαχρονική παρουσία στους Ολυμπιακούς Αγώνες – τα έχει καταφέρει από καλά έως πολύ καλά μέχρι σήμερα. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την εντύπωση που υπάρχει σε πολλούς, ότι η συνολική εικόνα της Ελλάδας στους Ολυμπιακούς Αγώνες δεν είναι και τόσο καλή. Μάλιστα, οι παραπάνω επιδόσεις στα 16 σπορ αφορούν σε απόλυτα πληθυσμιακά μεγέθη των χωρών, ενώ σε σχετικά μεγέθη πληθυσμού οι θέσεις της Ελλάδας είναι ακόμη υψηλότερες.

Δηλαδή, εκτός του ποδοσφαίρου, του μπάσκετ, του βόλεϊ, του μπιτς βόλεϊ και της πυγμαχίας η οποία όμως είναι δημοφιλής κυρίως σε ακραιφνές επαγγελματικό επίπεδο, τα υπόλοιπα 11 αθλήματα – από τα 32 σπορ που έχουν διαχρονική παρουσία στους Ολυμπιακούς Αγώνες – και στα οποία η Ελλάδα δεν έχει κατακτήσει ολυμπιακό μετάλλιο δεν ανήκουν στα σπορ της λεγόμενης πρώτης γραμμής ούτε στα σπορ με ιδιαίτερη δημοφιλία σε μεγάλο αριθμό χωρών, αλλά μόνο σε λίγες συγκεκριμένες χώρες.

Επομένως, η Ελλάδα έχει αξιόλογη ολυμπιακή παρουσία στα σπορ με τον μεγαλύτερο ανταγωνισμό διεθνώς, εκτός των τεσσάρων ομαδικών αθλημάτων – ποδόσφαιρο, μπάσκετ, βόλεϊ, αλλά και χάντμπολ που είναι πολύ δημοφιλές στην Ευρώπη παρότι δεν ανήκει στις τρεις πρώτες κατηγορίες (Α-Γ) των δημοφιλέστερων σπορ στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ακόμη και σ΄ αυτά τα αθλήματα όμως παρότι η Ελλάδα δεν έχει κατακτήσει ολυμπιακό μετάλλιο, οι εθνικές της ομάδες έχουν σημειώσει σημαντικές διεθνείς επιτυχίες σε παγκόσμιο ή ευρωπαϊκό επίπεδο.