Η ενημέρωση στην εποχή των fake news

Ακόμα και κατά την διάρκεια των πυρκαγιών δεν έλειψαν τα fake news, στα οποία αναφέρθηκε εκτενώς και ο πρωθυπουργός στην σημερινή συνέντευξη τύπου. Ο κ. Μητσοτάκης εστίασε στην “είδηση”, που έκανε τον γύρο των social media, ότι ο επικεφαλής των Ρουμάνων πυροσβεστών “δήλωσε” «όπως εμείς είδαμε την φορά της φωτιάς, ήταν σαν να μην ήθελε κάποιος να σβήσει» και πως «η φωτιά θα μπορούσε να σβήσει από την πρώτη μέρα», δηλώσεις που διαψεύστηκαν μετέπειτα από τον ίδιο τον Ρουμάνο αξιωματικό, σε σχετική επιστολή που έστειλε στον κ. Νίκο Χαρδαλιά.

Στην σημερινή εποχή είναι πλέον ολοένα και πιο δύσκολο να ξεχωρίσει ο πολίτης τις αξιόπιστες πληροφορίες από τα διαδικτυακά σκουπίδια, αλλά και από τις στοχευμένες ψευδείς ειδήσεις, τα γνωστά μας fake news. Στον κόσμο του Διαδικτύου η παραγωγή δημοσιογραφικού περιεχομένου δεν αποτελεί αποκλειστικά έργο επαγγελματιών δημοσιογράφων. Μπορεί να τις παράγει ο κάθε ένας που έχει πρόσβαση σε ένα έξυπνο κινητό τηλέφωνο ή σε υπολογιστή.

Ο καταιγισμός πληροφοριών και η διασπορά ειδήσεων και “ειδήσεων” είναι πλέον γεγονός στο Διαδίκτυο. Ο μέσος πολίτης είναι ευάλωτος, κινδυνεύει να πέσει θύμα παραπληροφόρησης, η οποία συχνά-πυκνά κρύβει συγκεκριμένες σκοπιμότητες. Η τεχνολογία και συγκεκριμένα η τεράστια απήχηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχει κατηγορηθεί ως υπαίτια για τη διάχυση αναξιόπιστων και ενίοτε προπαγανδιστών μηνυμάτων.

Θα έλεγε κανείς ότι οι ψευδείς ειδήσεις βρίσκουν εύκολα μεγαλύτερο ακροατήριο, από τις αληθινές. Σύμφωνα με αμερικανική επιστημονική έρευνα, οι ψευδείς ειδήσεις είναι 70% πιθανότερο να εξαπλωθούν μέσω των σόσιαλ μίντια από ό,τι οι αληθινές. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει τη δύναμη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στο να παραπληροφορούν. Προσοχή, όμως!

Μπορεί το Διαδίκτυο να τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα και τα κλικς να αντικαθιστούν την έρευνα και τα επιχειρήματα, αλλά η τεχνολογία είναι αυτή που θα δώσει τα επόμενα χρόνια λύση στο πρόβλημα που η ίδια δημιούργησε. Εταιρείες κολοσσοί, οργανισμοί, αλλά και μεμονωμένα άτομα ασχολούνται πυρετωδώς με το πώς θα επαληθεύουν αν μία είδηση είναι αληθινή ή όχι και πως θα απομονώνεται αυτή που αποδεικνύεται κατασκευασμένη.

Θα εντοπίζεται η ψευδής είδηση

Πολλοί ισχυρίζονται ότι οι πολίτες πρέπει να μάθουν να αυτοπροστατεύονται. Να εκπαιδεύονται να αναζητούν την πληροφόρηση από αξιόπιστους δημοσιογραφικούς οργανισμούς. Να μάθουν να εντοπίζουν τα fake news. Αυτό, ωστόσο, είναι περισσότερο ευχή. Η λύση στο πρόβλημα βρίσκεται στην τεχνολογία. Η εκπαίδευση των πολιτών δεν μπορεί να έχει ουσιαστικό αποτέλεσμα εάν δεν τους παρέχει κανείς και τα κατάλληλα τεχνολογικά μέσα για να διαπιστώνουν εύκολα και αποτελεσματικά την ακρίβεια και την αξιοπιστία μιας είδησης.

Τα επόμενα χρόνια η ψευδής είδηση θα εντοπίζεται και θα απομακρύνεται από το χαώδες τοπίο του Διαδικτύου από τις ίδιες τις εταιρείες κοινωνικής δικτύωσης. Οι εταιρείες αυτές, καθώς και νέα Μίντια θα χρησιμοποιούν αλγόριθμους, οι οποίοι υπόσχονται ότι θα κρίνουν με ακρίβεια 99% αν αυτό που διαβάζουμε στο Διαδίκτυο είναι αληθινή ή ψευδής είδηση (hoax).

Σε αυτή την μέθοδο έχουν στραφεί κολοσσοί, όπως το Facebook, προκειμένου να  ενισχύσουν την άμυνά τους και την προστασία των χρηστών τους. Για να το πετύχουν αυτό, επενδύουν στη δύναμη της τεχνολογίας, αναπτύσσοντας αυτοματοποιημένα συστήματα, αλλά και συστήματα τεχνητής νοημοσύνης. Στο κοντινό μέλλον θα έχουν τελειοποιήσει και τεχνολογίες για την ανάλυση βίντεο.

Ιδίως για την εξαγωγή χαρακτηριστικών εικόνων και ανίχνευση προηγούμενων αντιγράφων του βίντεο στο Διαδίκτυο, για την κατανόηση και περιγραφή του σημασιολογικού περιεχομένου του βίντεο και για τον εντοπισμό αλλοιώσεων σε βίντεο. Με λίγα λόγια θα διερευνούν την αυθεντικότητα ενός βίντεο ή γενικότερα μιας είδησης.

Κρίση αξιοπιστίας

Οι κολοσσοί του Διαδικτύου αντιμετωπίζουν κρίση αξιοπιστίας. Κατηγορούνται ότι επέτρεψαν τη χειραγώγηση του κοινού. Αυτή η κρίση είναι που έχει ενεργοποιήσει τα αντανακλαστικά τους. Για αυτό και επιδιώκουν να βρουν τρόπους για την καταπολέμηση των fake news, των ψεύτικων προφίλ και της διάδοσης ανυπόστατων φημών.

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αναμένεται να υιοθετήσουν τα τεχνολογικά μέσα που θα χρησιμοποιηθούν στη μάχη κατά των ψευδών ειδήσεων. Κι αυτό επειδή  έχουν πληγεί από αυτές. Κάποιος γράφει ένα άρθρο, εμφανίζοντας σαν γεγονός ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς και το κοινοποιεί. Με τη σειρά του, το κοινοποιεί κάποιος άλλος ή ο ίδιος μέσω ψεύτικων λογαριασμών. Κατόπιν κάποιος σημαντικός, έγκυρος, επώνυμος λογαριασμός στο twitter ή στο facebook με χιλιάδες followers κάνει retweet ή κοινοποίηση.

Έτσι η “είδηση” φτάνει σε μεγαλύτερα μπλογκς και τέλος καταλήγει σε έγκυρες ειδησεογραφικές ιστοσελίδες. Πλέον, ακόμα κι αν έμπειροι δημοσιογράφοι θελήσουν να ψάξουν, είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί η αρχική πηγή της “είδησης”. Μπορούν να την εντοπίσουν μόνο αν διαθέτουν εξειδικευμένα εργαλεία. Σύντομα, αυτό θα έχει καταστεί εφικτό. Είναι πλέον σαφές πως η ανεξέλεγκτη διασπορά παραπλανητικής πληροφόρησης αποτελεί δυνητικό κίνδυνο για μεταστροφή στη συμπεριφορά μεγάλου αριθμού τόσο σε καταναλωτικό, όσο και σε πολιτικό επίπεδο.