Η ισλαμική εκπαίδευση στην Τουρκία

Γράφει ο Ιωάννης Γρίβας – 

Σκοπός του βιβλίου της Αθηνάς Φλώρου είναι να παρουσιάσει αναλυτικά την ισλαμική εκπαίδευση στην Τουρκία όσον αφορά τόσο την ιστορική εξέλιξή της όσο και το περιεχόμενό της από το 1923 μέχρι σήμερα (2012). Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία μέρη.

Το πρώτο μέρος αναφέρεται ως η Ιστορική εξέλιξη της ισλαμικής θρησκευτικής αγωγής στην Τουρκία από την εγκαθίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας το 1923 έως σήμερα (2012). Η ισλαμική παιδεία στη σύγχρονη Τουρκία περιλαμβάνει τις εξής τέσσερις μορφές: 1) τα Κορανικά Σεμινάρια 2) τα ισλαμικά μαθήματα στα σχολεία İmam-Hatip 3) το μάθημα Θρησκευτικών στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση και 4) τις ισλαμικές Πανεπιστημιακές Θεολογικές Σχολές.

H ισλαμική παιδεία κατά την εξεταζόμενη περίοδο της επηρεάσθηκε καθοριστικά από τον ιδεολογικό προσανατολισμό των εκάστοτε πολιτικών και στρατιωτικών κυβερνήσεων και χρησιμοποιήθηκε συχνά για ψηφοθηρικούς σκοπούς. Έτσι εξηγούνται οι αλλεπάλληλες και συχνά αντιφατικές αποφάσεις για τη λειτουργία κυρίως των σχολείων İmam-Hatip. Τα μόνα ισλαμικά εκπαιδευτικά ιδρύματα που παρέμειναν σε λειτουργία καθ’ όλη αυτή την περίοδο ήταν τα Κορανικά Σεμινάρια. Πιο ομαλή ήταν η πορεία της ισλαμικής παιδείας στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση καθώς και στις Πανεπιστημιακές Θεολογικές Σχολές. To πρώτο μέρος χωρίζεται στα εξής έξι κεφάλαια:

• Πρώτο, 1923-1945 (περίοδος μονοκομματισμού)
  1) 1923-1938 (περίοδος διακυβέρνησης από τον Κεμάλ Ατατούρκ)
  2) 1938-1945 (από τον θάνατο του Κεμάλ Ατατούρκ μέχρι το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου)
• Δεύτερον, 1945-1960 (περίοδος πολυκομματισμού)
  1) 1945-1950 (από το τέλος του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι την αλλαγή διακυβέρνησης)
  2) 1950-1960 (η διακυβέρνηση από το Δημοκρατικό Κόμμα)
• Τρίτο, 1960-1971 (ανάμεσα στο 1ο και 2ο πραξικόπημα)
• Τέταρτο, 1971-1980 (ανάμεσα στο 2ο και το τρίτο 3ο πραξικόπημα)
• Πέμπτο, 1980-1997 (ανάμεσα στο 3ο πραξικόπημα και το 4ο πραξικόπημα)
• Έκτο, 1997- 2012 (από το 4ο πραξικόπημα μέχρι σήμερα)

Στο δεύτερο μέρος εξετάζεται το περιεχόμενο της ισλαμικής θρησκευτικής αγωγής στην Τουρκία από το 1923 έχω σήμερα (2012) και χωρίζεται σε τέσσερα κεφάλαια:

• Α) Στα κορανικά σεμινάρια της Τουρκίας
  Στα Κορανικά Σεμινάρια διδάσκονται το Κοράνιο και βασικές ισλαμικές γνώσεις.
• Β) Στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση της Τουρκίας
  Από την 4η Δημοτικού μέχρι και την 3η Λυκείου διδάσκεται το μάθημα Θρησκευτικός Πολιτισμός και Γνώσεις Ηθικής.
• Γ) Στα λύκεια İmam-Hatip της Τουρκία
  Στα Λύκεια İmam-Hatip διδάσκονται ειδικά επαγγελματικά ισλαμικά μαθήματα επιπλέον των ακαδημαϊκών μαθημάτων
• Δ) Στις θεολογικές σχολές της Τουρκίας
  Στις θεολογικές Σχολές διδάσκονται υποχρεωτικά μαθήματα για το Κοράνιο και τις βασικές ισλαμικές επιστήμες καθώς και προαιρετικά μαθήματα για αρκετές σύγχρονες επιστήμες.

Στο τρίτο μέρος αναφέρονται τα ειδικά θέματα της ισλαμικής θρησκευτικής αγωγής στη σύγχρονη Τουρκία και χωρίζεται στα εξής δύο κεφάλαια:

• Α) Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των σχολείων İmam-Hatip
  Τα σχολεία İmam-Hatip δημιουργούνται με πρωτοβουλία σωματείων μουσουλμάνων πολιτών, αποτελούν σημείο αμφιλεγόμενο για την τουρκική κοινωνία, από δε το 1976 φοιτούν σε αυτά και κορίτσια,.
• Β) Εναλλακτική ισλαμική θρησκευτική αγωγή στη σύγχρονη Τουρκία – Η περίπτωση των σχολείων του Φετχουλλάχ Γκιουλέν.

Τα ιδιωτικά σχολεία του δικτύου του ιμάμη Φετουλλάχ Γκιουλέν προωθούν το Ισλάμ στους μαθητές τους με εναλλακτικό τρόπο, δηλαδή μέσω του προσωπικού παραδείγματος των μουσουλμάνων καθηγητών τους.

Η πρωτοτυπία του βιβλίου οφείλεται στη για πρώτη φορά λεπτομερή καταγραφή τόσο της ιστορικής εξέλιξης όλων των μορφών της ισλαμικής παιδείας κατά την περίοδο της Τουρκικής Δημοκρατίας, όσο και στην αναλυτική παρουσίαση των διδακτικών εγχειριδίων των Κορανικών Σεμιναρίων, των ισλαμικών μαθημάτων των Λυκείων İmam-Hatip, του μαθήματος Θρησκευτικός Πολιτισμός και Γνώσεις Ηθικής στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση καθώς και των προγραμμάτων σπουδών των Θεολογικών Σχολών της Τουρκίας.