Η ιστορία της “μετάλλαξης Ο” – Μεταξύ πανικού και έκτακτων μέτρων

Μια δύσκολη ισορροπία μεταξύ πανικόβλητων αντιδράσεων και λήψης αναγκαίων μέτρων προσπαθούν να κρατήσουν τα περισσότερα κράτη στον κόσμο, από την μετάλλαξη Όμικρον, παρότι μετράμε μέχρι στιγμής στα δάχτυλα του ενός χεριού τα κρούσματα στην ΕΕ -δύο στην Ιταλία, δύο στη Γερμανία, ένα στο Βέλγιο, δύο στη Δανία. Αν συμπεριλάβουμε και την Βρετανία, εκεί καταγράφηκαν άλλα δύο.

Όλα τα κρούσματα μέχρι στιγμής είναι σε άτομα που είχαν ταξιδέψει εκεί, εκτός από μια Αιγύπτια που ταξίδεψε στην ΕΕ, χωρίς να έχει επισκεφθεί νοτιοαφρικανική χώρα. Η Νότιος Αφρική εν τω μεταξύ διαμαρτύρεται ότι την απέκλεισαν αεροπορικά και της προκαλούν σοβαρά οικονομικά προβλήματα, τιμωρώντας την που ενημέρωσε για το νέο στέλεχος, «ενώ αυτό έχει εντοπισθεί σε πολλές χώρες».

Όμως η αλήθεια είναι ότι ξαφνικά απομονώθηκαν δέκα κράτη της περιοχής και όχι μόνον η Δημοκρατία της Νότιας Αφρικής και ότι εκατοντάδες ταξιδιώτες βρέθηκαν εγκλωβισμένοι και παλεύουν να γυρίσουν στη χώρα τους, ενώ χιλιάδες άλλοι θα μετέβαιναν εκεί για δουλειές ή τουρισμό. Όλα αυτά τα σχέδια τώρα τινάζονται στον αέρα. Κανείς δεν ξέρει τον ακριβή αριθμό των κρουσμάτων της μετάλλαξης αυτής σε όλο τον κόσμο.

Απλώς χθες “κυκλοφόρησε” ο αριθμός των 50 κρουσμάτων σε μια χώρα της νότιας Αφρικής και μετά “ακούστηκε” κάτι για 77 κρούσματα σε μια κοινότητα άλλης χώρας της περιοχής. Αυτοί οι αριθμοί κρουσμάτων πάντως ούτε έγκυροι είναι από όσο μπορούμε να γνωρίζουμε ούτε βοηθούν στην εξαγωγή συμπερασμάτων ως απόλυτοι αριθμοί, καθώς εδώ και 15 μέρες οι Αφρικανοί κάνουν περισσότερες γονιδιακές αναλύσεις για τα στελέχη και το ίδιο κάνουν εδώ και τρεις μέρες όλα τα κράτη του κόσμου.

Όλα αυτά για 50 κρούσματα;

Είναι αυτονόητο ότι με σωρεία ελέγχων, θα εντοπίζονται και περισσότερα κρούσματα από όλες τις μεταλλάξεις παντού, μεταξύ των οποίων και της Όμικρον. Όμως η Όμικρον μπορεί να προϋπήρχε από τον Οκτώβρη και όχι από τις 9 Νοεμβρίου που πρωτοεντοπίσθηκε. Για να εξαχθεί συμπέρασμα ασφαλές ως προς την μεταδοτικότητα ή την επικινδυνότητα, θα πρέπει να καταγραφούν συρροές κρουσμάτων της ίδιας μετάλλαξης σε εμβολιασμένους, μια που οι συρροές σε ανεμβολίαστους δεν είναι ασυνήθιστες για κανένα στέλεχος του κορονοϊού (Αλφα, Δέλτα ή Όμικρον).

Όταν εντούτοις υπάρχει κάθετη αύξηση της μετάδοσης σε μια περιοχή που δεν είχε μέχρι τότε πάνω από δύο κρούσματα και ξαφνικά εμφανίζει 50 της ίδιας μετάλλαξης, τότε υπάρχει ζήτημα. Επίσης αν κάπου, από 100 ημερήσια κρούσματα που ήταν όλα της μετάλλαξης Δέλτα, εμφανιστούν μέχρι τον Οκτώβρη 300 της μετάλλαξης Όμικρον, τότε πάλι υπάρχει θέμα.

Και το μεγαλύτερο θέμα βέβαια είναι αυτό που κανείς δεν μπορεί να απαντήσει ακόμη: αν προκαλεί σοβαρή νόσηση σε εμβολιασμένους, ή βαρύτερη της συνήθης νόσησης σε υγιείς ανεμβολίαστους νέους. Όσο για τον πανικό ή την υπερβολική αντίδραση σε αντιδιαστολή προς την ψύχραιμη λήψη μέτρων, ας μην ξεχνάμε ότι στην Ελλάδα διαβάζαμε για το ξέσπασμα του κορονοϊού στην Κίνα και μετά για τα κρούσματα στην Λομβαρδία με αμεριμνησία.

Μετά ήρθε από εκεί μια επιχειρηματίας και έγινε είδηση ως ασθενής “μηδέν” –κάτι άδικο, γιατί κανείς δεν ξέρει στην πραγματικότητα ποιος πρωτοέφερε τον ιό στην Ελλάδα. Είκοσι μέρες μετά νόησε και πέθανε ένας καθηγητής που είχε κολλήσει στο Ισραήλ. Ήταν ο πρώτος νεκρός. Και από τότε, δηλαδή από τα πέντε-έξι κρούσματα, σήμερα έχουμε πλέον 17.861 νεκρούς.

Επίσης η βρετανική μετάλλαξη που σάρωσε την Ελλάδα, ήταν αρχικά πέντε κρούσματα όλα κι όλα στην Αθήνα και στην Κρήτη, όπως και με την Δέλτα έξι μήνες αργότερα. Έπρεπε να κλείσει τότε ο τουρισμός; Ίσως. Αλλά ποιος θα έκοβε μαχαίρι τις μετακινήσεις για πέντε κρούσματα της Άλφα (βρετανικής μετάλλαξης) και για τα αρχικά δέκα κρούσματα της Δέλτα (ινδικής); Όπως αποδείχθηκε στα καθ’ ημάς, κανείς…

Η Όμικρον στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα δεν έχει βρεθεί μέχρι στιγμής κανένας φορέας και απλά έχουν τεθεί σε καραντίνα πέντε ναυτικοί που έφθασαν από τη Νότιο Αφρική με αρνητικό τεστ, αλλά για σιγουριά θα επανελεγχθούν με PCR (μοριακό) όσο μένουν απομονωμένοι σε ξενοδοχείο καραντίνας. Έχουν επανελεγχθεί 40.000 τεστ του τελευταίου δεκαπενθήμερου και σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ δεν έχει βρεθεί μέχρι στιγμής κανένα με τη νέα μετάλλαξη. Μια φήμη ότι το rapid test ή και το PCR τεστ μπορεί να μην πιάνει την μετάλλαξη, δεν φαίνεται να ευσταθεί.

Φυσικά, μπορεί να έρθει η στιγμή που κάποιες μεταλλάξεις θα ξεγελούν τα υπάρχοντα τεστ, όμως όσον αφορά στην συγκεκριμένη, δεν υπάρχουν τέτοιες ενδείξεις. Η φήμη ξεκίνησε επειδή ο μοριακός έλεγχος ανιχνεύει τρεις πρωτεΐνες, αλλά στα δείγματα από φορείς της Όμικρον “πιάνει” μόνον τις δύο. Τις εντοπίζει πάντως και ο φορέας βγαίνει θετικές. Άρα τα τεστ μέχρι στιγμής, “δουλεύουν”.

Οι ειδικοί στη Βρετανία και στις ΗΠΑ θεωρούν ότι είναι πολύ πιθανό τα εμβόλια να “πιάνουν” την μετάλλαξη, όχι με την έννοια ότι κάποιος δεν θα κολλήσει, αλλά με την έννοια ότι δεν θα νοσήσει βαριά. Ευελπιστούν δηλαδή ότι τα υπάρχοντα εμβόλια θα συνεχίσουν να προστατεύουν από σοβαρή νόσο και θάνατο. Η Pfizer και η AstraZeneca δεσμεύτηκαν μέσα σε 10 μέρες να ενημερώσουν για τον “απόδοση” των εμβολίων τους στην Όμικρον.

Αύριο οι απαντήσεις

Περισσότερο φως εν τω μεταξύ θα ρίξει στην υπόθεση, το τι διαπιστώνουν στην Ολλανδία, όπου σε 604 ταξιδιώτες από τη Νότιο Αφρική τις τελευταίες 48 ώρες, βρέθηκαν 61 θετικοί.  Οι Ολλανδοί τους έβαλαν όλους σε καραντίνα, όμως δεν μας λένε πόσοι από τους 60 έχουν το νέο στέλεχος και πόσοι από αυτούς είναι πλήρως εμβολιασμένοι. Αν είναι και οι 61 πλήρως εμβολιασμένοι και έχουν την ίδια μετάλλαξη, συνάγεται το δυσάρεστο συμπέρασμα ότι πρόκειται όντως για πολύ μεταδοτική και εν δυνάμει ίσως επικίνδυνη μορφή του ιού, ενώ αν είναι φορείς της Όμικρον μόνον πέντε-έξι από τους 61 φορείς και είναι και ανεμβολίαστοι, εξάγεται διαφορετικό και πιο αισιόδοξο συμπέρασμα.

Σε επίμονες ερωτήσεις δημοσιογράφων οι αρμόδιοι Ολλανδοί απάντησαν «κάποιος αριθμός από τους 60 είναι θετικός στη μετάλλαξη, αλλά θα κάνουμε και λεπτομερέστερο γονιδιωματικό έλεγχο». Ο ανταποκριτής του πρακτορείου Reuters επέμεινε πολύ για το πόσοι ακριβώς, όμως απάντησε δεν έλαβε πέραν του γενικού «πιστεύουμε ότι ένας ορισμένος αριθμός την φέρει». Ο αριθμός θα ανακοινωθεί αύριο.

Επίσης διαφωτιστικά θα ήταν και κάποια έγκυρα στοιχεία από τη δημοκρατία της Νότιας Αφρικής ή άλλης νοτιοαφρικανικής χώρας, επειδή εκεί έχουν περισσότερα κρούσματα της ΄Ομικρον, π.χ. στο Γιοχάνεσμπουργκ. Οι περισσότεροι γιατροί που δίνουν συνεντεύξεις εκεί, λένε ότι οι πιο πολλοί φορείς είναι νέοι και ανεμβολίαστοι, κάτι φυσικό αφού η χώρα έχει μόλις 25% εμβολιαστική κάλυψη (με Pfizer και Johnson) και αυτή περιορίζεται κυρίως στις μεγάλες ηλικίες.

Καταγράφηκαν και εκεί πάντως κρούσματα σε εμβολιασμένους, όμως επειδή ο αριθμός τους είναι μικρός, δεν βοηθά στην εξαγωγή συμπερασμάτων. Εν τω μεταξύ, άλλοι Νοτιοαφρικανοί γιατροί, μιλούν για ήπια νόσο, ενώ άλλοι λένε ότι οι νέοι έχουν μέτρια έως έντονα συμπτώματα, κάτι που όπως υποστηρίζουν δεν είναι συνηθισμένο για την ηλικία τους, τουλάχιστον στη χώρα τους.

Όμως δεν είμαστε σε θέση να εκτιμήσουμε ποιοι από αυτούς τους γιατρούς έχουν αντικειμενικά την πιο ορθή εικόνα και ποιοι όχι, καθώς οι πληροφορίες είναι αντιφατικές. Επίσης είναι νωρίς ακόμη για να κριθεί αν η Όμικρον προκαλεί σοβαρή νόσηση σε εμβολιασμένους. Αυτό θα φανεί στην πορεία, όταν ληφθεί υπ’ όψιν και το πότε είχε εμβολιασθεί ο προσβεβλημένος. Γιατί και η Δέλτα προκαλεί σοβαρή νόσο σε εμβολιασμένους, όταν έχουν παρέλθει οκτώ μήνες από τον εμβολιασμό τους ή αν ανήκουν σε ομάδα με ανοσοκαταστολή ή έχουν διαβήτη.