Η μεγάλη πορεία της εξόδου από την πανδημία

Ο φόβος στην κοινωνία, η τόλμη της πολιτικής ηγεσίας και η καλή τύχη της χώρας, συνέδραμαν για την επίτευξη ενός καλού αποτελέσματος, στη διαχείριση της πρώτης φάσης της πανδημίας Covid-19. Υπό το πρίσμα αυτό, μερικές τυχαίες σκέψεις για την “μεγάλη πορεία” της εξόδου από την περιπέτεια της πανδημίας είναι χρήσιμες στη παρούσα συγκυρία.

Για την απεμπλοκή από την φλυαρία των επαγγελματικών επιδιώξεων ή ακόμη της ρητορικής του πολιτικού κόστους-οφέλους, φαινόμενα που συνήθως ελλοχεύουν σε τέτοιες καταστάσεις. Αμφότερα κατανοητά, δεδομένου ότι υπό τις παρούσες συνθήκες, στις οποίες κυριαρχούν μεγάλης κλίμακας εντάσεις, η προσπάθεια επαναπροσδιορισμού του συσχετισμού ισχύος, μεταξύ των εμπλεκομένων μερών είναι πάντα παρούσα και εξαιρετικά εμφανής.

Καταρχήν, αν και γενικά είναι ορθή η προσέγγιση συνεχούς επαναπροσδιορισμού των μέτρων αναλόγως με τα επιδημιολογικά δεδομένα αλλά και τα αποτελέσματα, εντούτοις μια τέτοια προσέγγιση δεν πρέπει να εκφυλιστεί σε μια τακτική του τύπου: “βλέποντας και κάνοντας”. Ή ακόμη περισσότερο, να καταλήξει στη εκφορά αντιφατικών και διπλών μηνυμάτων, όπως στην περίπτωση της χρήσης των προσωπίδων, την συμβολή στην μετάδοση του Covid-19 από τον σχολικό πληθυσμό και άλλων σχετικών.

Ως εκ τούτου, απαιτείται μια στρατηγική με ορίζοντα την εγκατάσταση ανοσίας αγέλης, για περίοδο τουλάχιστον δύο και ενδεχομένως τριών ετών. Βεβαίως, στην μεταβατική αυτή περίοδο, η αναγκαιότητα ύπαρξης υποστηρικτικών θεραπευτικών αντιϊικών σχημάτων είναι κρίσιμης σημασίας, ώστε να υπάρξει ο κατάλληλος χρόνος μέχρι την επιτυχή περαίωση των κλινικών δοκιμασιών του εμβολίου και την επίτευξη ανοσίας στον πληθυσμό.

Η προτεραιότητα στην παρούσα συγκυρία, πρέπει να δοθεί στην αποτροπή των συναθροίσεων και τα μέτρα ατομικής υγιεινής όχι στον περιορισμό της κινητικότητας και της κυκλοφορίας των πολιτών. Υπό την έννοια αυτή, η στρατηγική εξόδου πρέπει να βασισθεί στο “σπάσιμο” του χρόνου και του χώρου, για την κατανομή των κοινωνικών και οικονομικών δραστηριοτήτων και όχι η “τμηματοποίηση” του πληθυσμού. Συνεπώς, οι προτεραιότητες της εξόδου πρέπει να είναι αντιστρόφως ανάλογες του κινδύνου. Αυτή είναι μια πολιτική επιλογή με τεχνοκρατική τεκμηρίωση που υπερβαίνει τις τρέχουσες διαπραγματεύσεις με διάφορες κοινωνικές και επαγγελματικές ομάδες.

Αποφυγή του κρίσιμου διλήμματος

Στο πλαίσιο αυτό, είναι αναγκαίο να υπάρξει ένα συγκροτημένο πρόγραμμα διερεύνησης και εργαστηριακής διάγνωσης για την ολοκλήρωση του επιδημιολογικού χάρτη της πανδημίας. Η προτεραιότητα των παρεμβάσεων σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο πρέπει να εστιαστεί στην ανίχνευση, την επιτήρηση και την προστασία στους “θύλακες υψηλής τρωτότητας”. Όπως είναι χώροι ομαδικής συμβίωσης και οι μονάδες ιατρικής περίθαλψης και κοινωνικής πρόνοιας, καθώς και οι δομές συγκέντρωσης ειδικών πληθυσμών (πρόσφυγες, μετανάστες, φτωχοί, άστεγοι, μειονότητες).

Σε κάθε περίπτωση, η πορεία εξόδου πρέπει να αποσκοπεί στην αποφυγή του διλήμματος: νέος κορωνοϊός ή φτώχεια (πείνα για πολλές χώρες), που επικρέμαται απειλητικά πάνω στις κοινωνίες, τις οικονομίες και τις κυρίως στις κοινωνικές, πολιτισμικές και ηθικές αξίες.
Μια προσέγγιση που αποπειράθηκε να τεθεί, με το πρόσχημα της επίτευξης ανοσίας αγέλης, από μερικές αγγλοσαξωνικές και ευρωπαϊκές χώρες επέφερε αρνητικά και δραματικά αποτελέσματα.

Είναι χρήσιμο να γίνει έγκαιρα αντιληπτό, ότι η μεγάλη εικόνα, η τοιχογραφία είναι η δημόσια υγεία. Η εκ των ενόντων αντιμετώπιση της πανδημίας στην πρώτη φάση, υπήρξε προδήλως επιτυχής. Αλλά δεν μπορεί να αποκρύψει την απουσία μιας κρατικής υπηρεσίας δημόσιας υγείας, στην κεντρική διοίκηση και την περιφερειακή και τοπική αυτοδιοίκηση.
Πράγμα που αποτελεί μείζονα προτεραιότητα της εθνικής πολιτικής υγείας, ώστε να αποφεύγονται τα “ατυχή επεισόδια” στους ευάλωτους θύλακες, τις δομές ιατρικής και κοινωνικής περίθαλψης και τις μειονοτικές κοινότητες που απαιτούν κοινοτικές και συστηματικές παρεμβάσεις.

Εξάλλου, η άσκηση πολιτικών και παρεμβάσεων δημόσιας υγείας είναι μια υπόθεση δημόσιας και κοινοτικής δράσης. Δεν μπορεί να υποκατασταθεί από την εκφορά πολιτικών διαμέσου των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Παρά τη σημαντική συμβολή τους στην αντιμετώπιση του Covid-19. Η πανδημία είναι κυρίως ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας και επικουρικά ένα ζήτημα ιατρικής περίθαλψης και συνιστά ένα “φυσικό πείραμα” τεράστιων διαστάσεων. Από το οποίο, πλην των επιδημιολογικών ευρημάτων πρέπει να αντληθούν μαθήματα και παραδείγματα για την δημόσια υγεία και την παγκόσμια οικονομία.

Προφανώς, στο νέο πλαίσιο που επιβάλλεται από τα φαινόμενα που συνοδεύουν την πανδημία, προκαλούνται συζητήσεις για αλλαγές στην υφιστάμενη γεωπολιτική ισορροπία και στον διεθνή καταμερισμό της οικονομικής δραστηριότητας ενώ κινητοποιούνται πρωτοβουλίες για την θέσπιση ρυθμίσεων και κανόνων για μια νέα τάξη πραγμάτων στην παγκόσμια υγειονομική ασφάλεια.