Η ολλανδική βασιλική οικογένεια έχει “μετακομίσει” στο Πόρτο Χέλι

Δώδεκα καλοκαίρια πίσω στο χρόνο, Αύγουστο μήνα καλή ώρα όπως και τώρα, στην ιστορική Μονή του Αγίου Νικολάου των Σπετσών, δεν παντρεύτηκε μονάχα ο δευτερότοκος γιος από τη βασιλική οικογένεια του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου. Τελέστηκε και ένας άλλος “γάμος” στο περιθώριο: αυτός του επικεφαλής της βασιλικής οικογένειας της Ολλανδίας με την Ελλάδα και το αέναο καλοκαίρι της. Και μάλιστα, ορμώμενος από έρωτα με την πρώτη ματιά. Έτσι περιγράφεται η απαρχή της σχέσης του βασιλιά Γουλιέλμου Αλέξανδρου και της συζύγου του με την Ελλάδα.

Αυτός και η Μάξιμα ήταν μεταξύ των καλεσμένων στους γάμους του Νικόλαου και της Τατιάνας, το 2009. Προερχόμενοι από τον μουντό ευρωπαϊκό Βορρά, έχασαν τα μυαλά τους με την ιδιαίτερη αυτή γωνιά της Πελοποννήσου, την Αργολίδα. Εντυπωσιάστηκαν από τις παραλίες με τα διάφανα νερά, το μεσογειακό τοπίο με τις ελιές, λουσμένες από τον ήλιο, τις μαρίνες με τα ιστιοπλοϊκά, τις Σπέτσες που απέχουν μονάχα μία ανάσα.

Εξέφρασαν τον θαυμασμό τους για το ειδυλλιακό μέρος στη γαμήλια δεξίωση που είχε πραγματοποιηθεί στο κτήμα Κουτσή, στην Κουζουλού Σπετσών. Μεταξύ των μεσογειακών νοστιμιών, των κρασιών και των παραδοσιακών ελληνικών γεύσεων, ειπώθηκε δειλά-δειλά και η επιθυμία τους να γειτονεύσουν με τους Γλύξμπουργκ, οι οποίοι επίσης διαθέτουν σπίτι στο Πόρτο Χέλι. Σπίτι που είναι σημείο αναφοράς, καθώς κάθε καλοκαίρι ολόκληρη η οικογένεια συγκεντρώνεται εκεί, περνώντας μέρος των διακοπών τους.

Η “μετακόμιση” στο Πόρτο Χέλι

Το βασιλικό ζεύγος τις επόμενες ημέρες είχε παραμείνει στην περιοχή, απολαμβάνοντας τις δαντελωτές ακτές, τους κολπίσκους και τα γραφικά λιµανάκια. Εξάλλου, όπως ακριβώς και ο Κωνσταντίνος, έτσι και ο Γουλιέλμος Αλέξανδρος είναι λάτρης της ιστιοπλοΐας. Επέστρεψαν ως καλεσμένοι της τέως ελληνικής βασιλικής οικογένειας, η οποία λειτούργησε ολίγον τί ως προξενήτρα, συστήνοντας και τους κατάλληλους μεσίτες.

Η διαδικασία ανεύρεσης σπιτιού δεν άργησε. Προαπαιτούμενο ήταν η ιδιωτικότητα και η άμεση πρόσβαση στη θάλασσα. Τα παραπάνω, άλλωστε, είναι εφικτά για όσους προτίθενται να βάλουν γερά το χέρι στην τσέπη, σε μία περιοχή που έχει μετατραπεί σε πόλο έλξης για ακίνητα εκατομμυρίων, χτισμένα σε οικόπεδα-φιλέτα με πανοραμική θέα. Η τοπική κοινωνία στο Κρανίδι ήταν η πρώτη που έμαθε την ταυτότητα του νέου γείτονά τους, ο οποίος από το 2012 έγινε γνώριμη φιγούρα και έχει κερδίσει το προσωνύμιο “βόρειος πρίγκιπας”.

Τότε ήταν που η ολλανδική βασιλική οικογένεια αγόρασε την έπαυλη του Γερμανού φωτογράφου Μάνφρεντ Ρίκερ και έκτοτε δεν υπάρχει καλοκαίρι που η Ελλάδα να μην είναι το κυρίως πιάτο στο μενού των διακοπών της. Η έπαυλη που πωλήθηκε έναντι 4,5 εκατομμυρίων ευρώ βρίσκεται σε μια έκταση τεσσάρων στρεμμάτων στην περιοχή Ντορούφι. Δίπλα στο σπίτι τους φιγουράρει ένα μεγάλο γήπεδο του γκολφ. Το οικόπεδο των τεσσάρων στρεμμάτων διαθέτει ιδιωτική παραλία, ενώ η πισίνα είναι εντυπωσιακή.

Η αγορά του σπιτιού δεν ήταν το μόνο έξοδο. Η κατοικία ανακαινίστηκε για να προσαρμοστεί στις ανάγκες και στα γούστα της Μάξιμα, η οποία ήταν αυτή που είχε τον τελικό λόγο. Εκτός από το κεντρικό κτίσμα, υπάρχουν αυτόνομοι ξενώνες και ειδικά σπίτια για το προσωπικό. Τοποθετήθηκαν συστάδες δέντρων, σε μία προσπάθεια ο χώρος να μην είναι σε κοινή θέα. Χρειάστηκαν δεκάδες κάμερες παρακολούθησης και πινακίδες που αποτρέπουν την πρόσβαση. Κατασκευάσθηκε και ένα είδος λιμανιού/προβλήτας, αλλά και ένας φράχτης ασφαλείας, ο οποίος κόστισε κάτι λιγότερο από μισό εκατομμύριο ευρώ.

Γείτονες με τους Γλύξμπουργκ

Τα ολλανδικά μίντια δημοσίευσαν και τα σχετικά έγγραφα που αποδείκνυαν ότι ο ιδιοκτήτης του διπλανού οικοπέδου έλαβε το ποσό των 461.000 ευρώ, έτσι ώστε να νοικιάσει στην ολλανδική κυβέρνηση τη γη του για 30 έτη και έτσι να κατασκευαστεί ο φράκτης. Την περίοδο εκείνη, μάλιστα, επικράτησε στη Χάγη ιδιαίτερη δυσφορία για τον πολυέξοδο βασιλιά και το ζήτημα αυτό είχε συζητηθεί στη Βουλή.

Ο θόρυβος κόπασε, το θέμα ξεχάστηκε, αλλά δεν συνέβη το ίδιο με την αγάπη του βασιλιά για το απόκτημά του. Εκτός από τα καλοκαίρια, μυήθηκαν και στο τελετουργικό του ελληνικού Πάσχα, το οποίο πλέον αποτελεί μέρος της οικογενειακής τους παράδοσης. Ο βασιλιάς Γουλιέλμος-Αλέξανδρος, η σύζυγός του και οι τρεις κόρες τους παρακολουθούν συνήθως την αναστάσιμη λειτουργία στο Μητροπολιτικό Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου στις Σπέτσες. Εκεί λαμβάνουν το Άγιο Φως, ενώ έχουν μάθει να λένε σε άψογα ελληνικά “Christos Anesti”.

Συχνά συνοδεύονται από φίλους και συγγενείς, οι οποίοι είναι καλεσμένοι στο εξοχικό τους. Η μητέρα της βασίλισσας Μαξίμα, Μαρία ντελ Κάρμεν Σερούτι Καρικάρ αποτελεί μόνιμη προσθήκη στην παρέα, ενώ και τα υπόλοιπα μέλη της βασιλικής οικογένειας έχουν κατά καιρούς φιλοξενηθεί. Μία εκ των τεσσάρων αδελφών του Ολλανδού βασιλιά γοητεύθηκε τόσο που επιχείρησε και εκείνη να “πολιτογραφηθεί” Ελληνίδα. Έγιναν προσπάθειες να αγοράσει ένα γειτονικό σπίτι, αλλά δεν ευοδώθηκαν εξαιτίας των εξωφρενικών τιμών. Λέγεται ότι ο ιδιοκτήτης της γης φέρεται να ζήτησε 60 εκατ. ευρώ για την πώληση των περίπου 40 στρεμμάτων που του ανήκουν.

Οι σχέσεις της ολλανδικής βασιλικής οικογένειας με την τέως ελληνική βασιλική οικογένεια παραμένουν άριστες και είτε το Μεγάλο Σάββατο, είτε την Κυριακή του Πάσχα την περνούν στο σπίτι του Κωνσταντίνου και της Άννας-Μαρίας στο Πόρτο Χέλι, οι οποίοι τηρούν τα έθιμα, εκπαιδεύοντάς τους και στο σπάσιμο των αυγών. Κατά τ’ άλλα, τα καλοκαίρια τους, το Πόρτο Χέλι λειτουργεί σαν βάση.

Απόδραση στην Ελλάδα και η συγγνώμη

Αφού χορτάσουν τις Σπέτσες και τα αγαπημένα τους στέκια, μεταξύ των οποίων το εστιατόριο Ορλώφ στο παλιό λιμάνι, την ταβέρνα “Παπαδία” και για ψάρι το μαγαζί του “Ταρσανά”, επιβιβάζονται στο γιοτ τους. Αξίζει δύο εκατομμύρια ευρώ και σύμφωνα με τον κατασκευαστή του, από το 2016 έχουν ναυπηγηθεί μόνο πενήντα πλοία αυτού του μοντέλου. Έχει 16 μέτρα μήκος και έχει ψηφιστεί ως το μικρότερο superyacht του κόσμου.

Τα τελευταία αυτά χρόνια, η βασιλική σύζυγος Μάξιμα δεν κρύβει την αγάπη της για την χώρα και τον θαυμασμό της για τον ελληνικό πολιτισμό. Συνηθίζει να αστειεύεται ότι πλέον «κυλάει και λίγο ελληνικό αίμα στις φλέβες της». Ούτε η πανδημία δεν στάθηκε αρκετή να τους κρατήσει μακριά από την Ελλάδα. Εν μέσω κορονοϊού, τη στιγμή που η Ολλανδία κατέγραφε ρεκόρ ημερήσιων κρουσμάτων και οι αρχές καλούσαν τον κόσμο να παραμείνει σε καραντίνα στο σπίτι τους, η βασιλική οικογένεια της χώρας απέδρασε στην Ελλάδα. Ήταν Οκτώβριος του 2020 και σε αντίθεση με την Χάγη, στο Πόρτο Χέλι επικρατούσε ακόμα καλοκαιρινός καιρός. Αυτόν σκέφτηκαν να εκμεταλλευθούν.

Όταν, όμως, έγινε γνωστό το ταξίδι τους, ήρθαν αντιμέτωποι με τη δημόσια κατακραυγή. Επέστρεψαν άρον άρον στην πατρίδα τους, αναγνωρίζοντας το λάθος τους και ζητώντας επισήμως συγγνώμη. Δεν βοήθησε ιδιαίτερα το κλίμα και μία φωτογραφία που διέρρευσε από μία εξόρμησή τους στη Μήλο, κατά τη διάρκεια της οποίας φωτογραφήθηκαν με τον ιδιοκτήτη μίας ντόπιας ταβέρνας δίχως να φοράνε μάσκα.

Σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία, οι “γαλαζοαίματοι” αποτελούν κάτι σαν προστατευόμενο είδος. Ειδικά, οι ευρωπαϊκές μοναρχίες επιβίωσαν από τη διάλυση των αυτοκρατοριών, τους δύο παγκόσμιους πολέμους του 20ου αιώνα, τα δημοκρατικά κινήματα και τελικά έχουν καταλήξει να έχουν διακοσμητικό ρόλο. Και τώρα παράγουν θέαμα μέσω μίας διαρκούς έκθεσης στη δημοσιότητα και στη σκανδαλοθηρία, ζώντας όχι πίσω από κάγκελα και περιφραγμένους χώρους, αλλά σε πολυτελή παλάτια.

Η υψηλή δημοφιλία των “γαλαζοαίματων”

Αν και καλούνται να λογοδοτούν για τις πράξεις τους και τη διαχείριση των οικονομικών τους, υπάρχουν ακόμα κάποιοι οίκοι που χαρακτηρίζονται από άκρατη λουδοβίκεια σπατάλη. Ο οίκος της Οράγγης είναι ένας από αυτούς, ο πλέον πολυδάπανος στην Ευρώπη, κάνοντας την βρετανική βασιλική οικογένεια να μοιάζει με παρακατιανούς.

Παρόλα αυτά, στην Ολλανδία, σ’ ένα από τα πιο φιλελεύθερα κράτη του κόσμου, ο θεσμός της βασιλείας όχι απλά επιβιώνει, αλλά ακμάζει. Ο οίκος της Οράγγης προέρχεται από το μεσαιωνικό πριγκιπάτο της Προβηγκίας, του οποίου πρώτος ηγεμόνας ήταν στα μέσα του 16ου αιώνα ο Γουλιέλμος (Βίλεμ) Α’. Αυτός ήταν που ηγήθηκε της εξέγερσης εναντίον των Ισπανών, η οποία οδήγησε στη δημιουργία της Ολλανδίας.

Τα μέλη του βασιλικού οίκου απολαμβάνουν υψηλή δημοτικότητα. Αυτό φάνηκε στις αντιδράσεις που προκάλεσε και η πρόταση ενός εκ των κομμάτων του κυβερνητικού σχηματισμού να ακυρωθεί ο νόμος, σύμφωνα με τον οποίο η εξύβριση του βασιλιά αποτελεί έγκλημα που επισείει ποινή πενταετούς κάθειρξης! Πράγματι, το 2016, ένας άνδρας καταδικάστηκε σε τριάντα ημέρες φυλακή επειδή εξύβρισε τον βασιλιά στο Facebook αποκαλώντας τον δολοφόνο, κλέφτη και βιαστή.

Ο Γουλιέλμος Αλέξανδρος έγινε ο πρώτος βασιλιάς της χώρας το 2013, έπειτα από 123 χρόνια γυναικοκρατίας, δηλώνοντας στα σχεδόν 25.000 άτομα που είχαν συγκεντρωθεί στην πλατεία ντυμένοι με τα χρώματα του Οίκου της Οράγγης ή με πορτοκαλί καπέλα και ψεύτικα στέμματα, ότι θέλει να είναι ένας «βασιλιάς του 21ου αιώνα» και όχι ένας «φετιχιστής του πρωτοκόλλου».

Οι αμφιβολίες για τον διάδοχο

Η μητέρα του Βεατρίκη έμεινε στο θρόνο από το 1980 ως και το 2013, όταν και παραιτήθηκε για χάρη του. Το ίδιο είχε κάνει και η μητέρα της Τζουλιάνα, η οποία είχε παραδώσει τα σκήπτρα στην κόρη της. Η Βεατρίκη –γνωστή και ως η Βασίλισσα με τα αμέτρητα καπέλα λόγω της αγάπης της γι’ αυτά– παντρεύθηκε τον Γερμανό διπλωμάτη Κλάους, τον οποίο είχε γνώρισε σε πρωτοχρονιάτικο ρεβεγιόν.

Την ίδια περίοδο, η αδελφή της Ειρήνη είχε προκαλέσει τεράστιο σκάνδαλο, όταν είχε ασπαστεί τον καθολικισμό για να παντρευτεί τον Ισπανό εκλεκτό της καρδιάς της, Κάρολο, τον Δούκα της Πάρμα. Η προτεσταντική οικογένειά της την εξοστράκισε και δεν παρέστη κανείς στον γάμο της το 1964. Η Βεατρίκη απέκτησε τρεις γιούς, με πρώτο τον Γουλιέλμο Αλέξανδρο.

Κατά τη διάρκεια της παιδικής και εφηβικής του ηλικίας ήταν ένα ιδιαίτερα δύσκολο παιδί. Συνήθιζε να παρακούει τη μητέρα του και να εναντιώνεται στους κανόνες και το πρωτόκολλο. Μεταξύ άλλων, στην ηλικία των 11 ετών πέταξε στους δημοσιογράφους χιονόμπαλες, ενώ περίπου την ίδια εποχή είχε πει σε φωτορεπόρτερ να “του αδειάσουν τη γωνιά”.

Αν και φοίτησε σε δημόσιο σχολείο, λόγω του χαρακτήρα του, οι γονείς του τον έστειλαν σε ένα αυστηρό ιδιωτικό σχολείο στην Ουαλία. Δεν άργησε να αποκτήσει φήμη μεγάλου πότη. Το παρατσούκλι του ήταν “Πρίγκιπας Πιλς”, από τα λίτρα της μπύρας που κατανάλωνε κατά τη διάρκεια των φοιτητικών του χρόνων στο πανεπιστήμιο Λάιντεν, στη δυτική Ολλανδία.

Αμέσως μετά τις σπουδές του και τη στρατιωτική θητεία του στο Πολεμικό Ναυτικό, άρχισε να προετοιμάζεται για τα βασιλικά του καθήκοντα. Την περίοδο εκείνη, υπήρχε ιδιαίτερη ανησυχία τόσο εντός της οικογένειας, όσο και στην κοινωνία για το αν διαθέτει τα προσόντα να διαδεχθεί τη μητέρα του. Σύμφωνα με τον πρώην πρωθυπουργό Ρούουντ Λούμπερς, ακόμα και η ίδια η Βεατρίκη είχε εκφράσει τις αμφιβολίες της για το κατά πόσο θα μπορούσε να αντέξει στις βασιλικές πιέσεις.

Ο άσωτος διάδοχος και ο γάμος

Με τα χρόνια, ο άσωτος διάδοχος φάνηκε να ηρεμεί και κυρίως να αποκτά ενδιαφέροντα. Εγκατέλειψε τις ακρότητες και τα ξενύχτια και ασχολήθηκε με τα σπορ. Είναι δεινός αθλητής. Λατρεύει το κολύμπι, το χειμερινό σκί, το γκολφ, την ιστιοπλοΐα και το τένις. Μυήθηκε και στο περιβάλλον, εστιάζοντας στη διαχείριση υδάτινων πόρων, στις υποδομές και στις τηλεπικοινωνίες.

Η γνωριμία του με τη μετέπειτα σύζυγό του Μάξιμα Σορεγιέτα ήταν όμως, το σημείο καμπής που σηματοδότησε την μεταμόρφωσή του. Γνωρίστηκαν τυχαία στη Σεβίλλη, κατά τη διάρκεια μιας έκθεσης ζωγραφικής. Η Μάξιμα προερχόταν από μία εύπορη οικογένεια της Αργεντινής. Έχει γεννηθεί στο Μπουένος Άιρες στις 17 Μαΐου 1971. Μεγάλωσε εκεί μαζί με τα έξι αδέλφια της. Σπούδασε στις ΗΠΑ, όπου και ξεκίνησε την καριέρα της στα τραπεζικά, τόσο στη Νέα Υόρκη, όσο και στις Βρυξέλλες.

Εκείνη την εποχή γνώρισε το διάδοχο της Ολλανδίας. Εκείνος λέγεται ότι της συστήθηκε ως Αλέξανδρος, αποφεύγοντας να της αποκαλύψει την πραγματική του ταυτότητα. Ψέματα; Αλήθεια; Κανείς δεν γνωρίζει. Μετά τη γνωριμία του, το ζευγάρι διατήρησε επαφή μέσω ερωτικών επιστολών και το πρώτο επίσημο ραντεβού δόθηκε στη Νέα Υόρκη κάποιους μήνες αργότερα.

Ο αρραβώνας δεν άργησε να έρθει. Το παλάτι ενέκρινε την Μάξιμα, αν και η ανάμειξη του πατέρα της στην δικτατορία του Βιντέλα στην Αργεντινή (διετέλεσε υπουργός) προκάλεσε δυσφορία. Η κυβέρνηση της Ολλανδίας, αν και ενέκρινε να της δοθεί υπηκοότητα, απαγόρεψε στους γονείς της να παρευρεθούν τόσο στον γάμο, όσο και στην ενθρόνιση του συζύγου της.

Τα πολυέξοδα γούστα

Η τελετή του γάμου ήταν εντυπωσιακή, με τη Μάξιμα να επιλέγει ένα μεταξωτό σατέν φόρεμα και μακρύ πέπλο από δαντέλα με τεράστια ουρά. Κρατώντας μια ανθοδέσμη από κατάλευκες γαρδένιες απευθύνθηκε στο συγκεντρωμένο πλήθος σε σπασμένα ολλανδικά. Έκτοτε, έχει βελτιωθεί αισθητά η προφορά της. Η νεαρή γυναίκα κέρδισε την καρδιά των συγκρατημένων Ολλανδών. Περιγράφεται ως εξωστρεφής, θερμή και η κινητήρια δύναμη του παλατιού.

Με τον σύζυγό της απέκτησαν τρεις κόρες: την Κατερίνα-Αμαλία που θα διαδεχθεί τον πατέρα της στο θρόνο, καθώς και τις πριγκίπισσες Αλεξία και Αριάννη. Το 2009 το περιοδικό Forbes εκτίμησε την περιουσία της οικογένειας, η οποία διαθέτει και σημαντικό μερίδιο μετοχών της ολλανδικής Shell, στα 300 εκατ. δολάρια. Ακόμα και αν τις περισσότερες φορές, οι φορολογούμενοι είναι εκείνοι που καλούνται να βάλουν το χέρι στην τσέπη, η βασιλική οικογένεια δεν φημίζεται για την αίσθηση του μέτρου.

Πριν αποκτήσουν το εξοχικό τους στο Πόρτο Χέλι είχαν αγοράσει ένα πολυτελές οίκημα στην Μοζαμβίκη. Αποδείχθηκε ότι εκτός από την αμφιλεγόμενη συναλλαγή, η οποία είχε σκιές διαφθοράς, το συγκεκριμένο θέρετρο παραβίαζε διάφορους περιβαλλοντικούς νόμους της χώρας.

Το ζεύγος ξεφορτώθηκε με συνοπτικές διαδικασίες το απόκτημά του και απολογήθηκε. «Οι άνθρωποι κάνουν λάθη. Θα κάνω λάθη και στο μέλλον. Μάθαμε πολλά από αυτή την εμπειρία και αποτελεί κι αυτό μέρος της προετοιμασίας μου για να αναλάβω τον θρόνο», είχε πει ο Γουλιέλμος Αλέξανδρος. Η τότε απόπειρα δολοφονίας της βασίλισσας Βεατρίκης και ο θάνατος τεσσάρων ατόμων εξαιτίας αυτής συνέβαλαν στο να ξεχαστεί η παραπάνω υπόθεση.

Άρτος και θεάματα

Δεν φαίνεται, όμως, να βάζουν μυαλό. Πριν λίγα χρόνια ανακαίνισαν το παλάτι. Η όλη διαδικασία διήρκησε πέντε χρόνια και το κόστος άγγιξε τα 63 εκατομμύρια ευρώ. Χρειάστηκαν 1.239 πρίζες για τα 8.785 τ.μ. του εσωτερικού του ανακτόρου! Αν και το αποτέλεσμα ήταν εκθαμβωτικό, οι πολίτες χαρακτήρισαν υπερβολική τη δαπάνη, ειδικά μετά την κρίση που δεν άφησε ανεπηρέαστη ούτε την Ολλανδία.

Ο βασιλιάς επιχείρησε να καταλαγιάσει τα πνεύματα μέσω της κόρης και διαδόχου του. Η πριγκίπισσα Αικατερίνη-Αμαλία, η γέννηση της οποίας έγινε δεκτή με 101 κανονιοβολισμούς σε τέσσερα μέρη του Βασιλείου, έστειλε επιστολή, με την οποία κοινοποιούσε στον πρωθυπουργό ότι δεν θα δεχτεί το ετήσιο επίδομά της. Αυτό εντάσσεται στις προσπάθειες της οικογένειας να καλλιεργήσει λαϊκό προφίλ και να διατηρήσει τη δημοφιλία της.

Η Μάξιμα ασχολείται με την ενσωμάτωση μεταναστών στην Ολλανδία, καθώς και με τα δικαιώματα των γυναικών και των μειονοτήτων. Όταν η μικρότερή της αδελφή αυτοκτόνησε στο Μπουένος Άιρες, οι Ολλανδοί έδειξαν την αμέριστη αγάπη και συμπαράσταση στη βασίλισσά τους. Το ίδιο έπραξε και ο σύζυγός της, ο οποίος επίσης έχασε τον μικρότερο αδελφό του. Απεβίωσε μετά από πολύμηνο κώμα το οποίο προκλήθηκε από σοβαρό τραυματισμό του, κάνοντας σκι.

Με τα πάνω και τα κάτω τους, τα λάθη και τα πάθη τους, τις ατυχίες και τα προνόμιά τους, τα μέλη της ολλανδικής βασιλικής οικογένειας ενσαρκώνουν το “ιερόν” της εξουσίας, δίχως όμως να κρατούν πραγματικά τα ηνία και τους μοχλούς διακυβέρνησης. Αν μη τί άλλο, όμως, προσφέρουν άρτο και θέαμα στο λαό τους και ευρύτερα…