Η πανδημία, τα ερωτήματα και η προειδοποίηση του Τσόμσκι

Η αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού, φυσικά και δεν μπορεί να είναι υπόθεση ενός κράτους ή ομάδας κρατών, όσο ισχυρά και να είναι. Η δυναμική της εξάπλωσης του ιού, της θνητότητας και κυρίως, η αδυναμία, τουλάχιστον μέχρι τώρα, της επιστημονικής κοινότητας να ανακαλύψει το φάρμακο και το εμβόλιο καθιστούν αναγκαία την συλλογική προσπάθεια σε πλανητικό επίπεδο.

Απαιτείται συλλογική προσπάθεια και εναρμονισμένες πολιτικές όχι μόνο απέναντι στο κορονοϊό, αλλά και στις διαβρωτικές συνέπειες που επιφέρει στις οργανωμένες κοινωνίες, αλλά και στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία. Κι αυτή, άλλωστε, μεταλλάσσεται σε βάρος των πολλών, για να επιβιώσει ή καλύτερα για να αντέξει το χρηματοπιστωτικό σύστημα και να διασφαλιστεί η απληστία της οικονομικής ελίτ.

Η κυριαρχούμενη από την Γερμανία ΕΕ μέτρησε περισσότερο τις οικονομικές παραμέτρους. Έλαβε μέτρα προστασίας της υγείας όχι των Ευρωπαίων, αλλά του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η κεντρική πολιτική της ΕΕ είναι η ελαχιστοποίηση του οικονομικού κόστους της προστασίας των πολιτών από την θανατηφόρα εξάπλωση του κορονοϊού. Για την οικονομική ελίτ των Βρυξελλών, προηγείται, η υγεία της οικονομίας έναντι της υγείας των πολιτών.

Με αφορμή τις συνέπειες που προκαλεί η πανδημία, είναι πολύ πιθανόν, Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία, να έρθουν σε αντιπαράθεση με τη Γερμανία, κλονίζοντας το ήδη κλονισμένο (λόγω Brexit) ευρωενωσιακό οικοδόμημα. Σε ιστότοπους μεγάλων Μίντια σε Ιταλία και Ισπανία, έχει τεθεί προς συζήτηση το εύλογο ερώτημα: «Σε τι άλλο τελικά χρησιμεύει αυτή η ένωση, η τόσο ξένη προς κάθε έννοια κοινότητας και αλληλεγγύης, από το να είναι ο μηχανισμός επιβολής μνημονιακής υποδούλωσης».

Ο ρόλος των πανδημιών

Η εξάπλωση της πανδημίας το κορονοϊού σε ολόκληρο σχεδόν τον πλανήτη, επαναφέρει και μάλιστα με δραματικό τρόπο, τον ρόλο του τυχαίου, του μη προβλέψιμου στην εξελικτική πορεία της ανθρώπινης ιστορικής διαδρομής. Άλλωστε, οι πανδημίες, ως αστάθμητοι παράγοντες, είχαν ιστορικά καταλυτικό ρόλο. Προκάλεσαν, είτε έμμεσα είτε άμεσα, την ανατροπή κατεστημένων, όπως μοντέλα διακυβέρνησης. Και φυσικά, οι πανδημίες προκάλεσαν ριζοσπαστικές ανακατατάξεις σε οριοθετημένα από ποικίλες εξουσίες κοινωνικά και οικονομικά εποχικά πρότυπα.

Για παράδειγμα, ο λοιμός των Αθηνών που ξεκίνησε το 430 π.Χ. κατά τον δεύτερο χρόνο του Πελοποννησιακού Πολέμου και αποδεκάτισε την αθηναϊκή κοινωνία, ήταν από τις βασικές αιτίες της ήττας των Αθηναίων και της παρακμής της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Η πανδημία του κορονοϊού ή και άλλων μεταλλαγμένων ιών, που πιθανότατα θα εμφανιστούν στο μέλλον, συμπλέουν με την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, που οφείλεται σε ανθρώπινες δραστηριότητες με στόχο την ανάπτυξη και το κέρδος.

Το κυρίαρχο σήμερα καπιταλιστικό σύστημα, όπου κυριαρχεί ο νόμος του κέρδους, η παντοδυναμία των αγορών, η συσσώρευση πλούτου, ο ατομοκεντρισμός, η αλόγιστη σπατάλη και παράλληλα η διεύρυνση των ανισοτήτων με τα φαινόμενα ακραίας φτώχειας, έχει φθάσει στα όρια του. Και έχει αρχίσει η διαβρωτική αμφισβήτησή του. Η επέκταση του κορονοϊού, με τις τραγικές συνέπειές του σε πλανητικό επίπεδο, δεν θα αφήσει αλώβητο το καπιταλιστικό μοντέλο διακυβέρνησης.

Για παράδειγμα, τα κρατικά συστήματα υγείας είχαν αποδυναμωθεί για να αφήσουν χώρο στον ιδιωτικό τομέα, με αποτέλεσμα οι νοσηλευτικές μονάδες να είχαν μετατραπεί σε κερδοφόρες επιχειρήσεις. Σήμερα, λόγω κορονοϊού, συντηρούνται μόνο από τις κρατικές επιχορηγήσεις, με αποτέλεσμα να επανέρχεται ο προβληματισμός για το αν θα πρέπει να ενισχυθεί περισσότερο το έθνος-κράτος και να κρατικοποιηθούν η υγεία και η παιδεία, ως κοινωνικά αγαθά, προσβάσιμα σε κάθε πολίτη.

Ο Τσόμσκι

Ασφαλώς και είναι εξαιρετικά δύσκολη η εξίσωση, από τη μία ο κρατισμός και από την άλλη η κοινή συλλογική προσπάθεια σε πλανητικό επίπεδο για την αντιμετώπιση των ποικίλων απειλών που έχουν ως στόχο τον αφανισμό της ανθρωπότητας. Ας ακούσουμε πολύ προσεχτικά την αγωνιώδη έκκληση ενός σοφού ανθρώπου, του 91χρονου Νόαμ Τσόμσκι, ίσως του μεγαλύτερου εν ζωή διανοούμενου στον κόσμο:

«Η πανδημία του κορονοϊού είναι αρκετά σοβαρή, αλλά αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι υπάρχουν δύο τεράστιες απειλές που αντιμετωπίζουμε, οι οποίες είναι πολύ χειρότερες, από οτιδήποτε έχει συμβεί στην ανθρώπινη ιστορία: Η μία είναι ο αυξανόμενος κίνδυνος ενός πυρηνικού πολέμου και η άλλη είναι, φυσικά, η αυξανόμενη απειλή της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Ο κορονοϊός είναι κάτι άσχημο και μπορεί να έχει τρομακτικές συνέπειες, στην οικονομία και στην κοινωνία, αλλά θα υπάρξει ανάκαμψη. Ενώ οι άλλες δύο απειλές, αν δεν αντιμετωπιστούν, θα είναι το τέλος μας. Η καταστροφή θα είναι ολοσχερής και χωρίς ελπίδα επιστροφής και ανάκαμψης».