Η πριγκίπισσα Μπασμά της Σαουδικής Αραβίας πληρώνει την “αντισυμβατικότητά” της

Από τον περασμένο Μάρτιο αγνοείται η τύχη της πριγκίπισσας της Σαουδικής Αραβίας Μπασμά μπιντ Σαούντ. Ένθερμη υποστηρικτής των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην χώρα της, αλλά και γενναίων μεταρρυθμίσεων υπέρ των γυναικών και μάλιστα των λιγότερο προνομιούχων, θεωρείται αγνοούμενη και πολλοί πιστεύουν ότι βρίσκεται σε κατ’ οίκον κράτηση στο παλάτι του Ριάντ χωρίς κατηγορητήριο. Αν και οι οικείοι της κατάφεραν να επικοινωνήσουν τηλεφωνικά μαζί της, ακουγόταν να μιλάει υπό καθεστώς φόβου και ομηρίας.

Ο οίκος των Σαούντ ανέκαθεν ασκούσε γοητεία. Ή επρόκειτο για τα στερεότυπα, από τα οποία έβριθε η παλιά ταινία του Βουτσά “Ο ξυπόλυτος πρίγκηψ”, ή για την πραγματικότητα από την οποία αυτά εμπνεύστηκαν. Εξάλλου, τρία χρόνια πριν την κυκλοφορία της ιδιαίτερα εμπορικά επιτυχημένης ταινίας της “Φίνος Φιλμ”, ο 62χρονος έκπτωτος Βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας Ιμπντ Σαούντ είχε επισκεφτεί την Αθήνα με τα πετροδολάρια, τα αμύθητα πλούτη, τις τέσσερις γυναίκες, τις 100 παλλακίδες του χαρεμιού, τους τουλάχιστον 40 από τους 60 γιους του και τις αναρίθμητες θυγατέρες του.

Πίσω στην πατρίδα του, την περίοδο που εκείνος εκτός από την Ελλάδα γύριζε όλη την Ευρώπη, τρακάροντας τις Μαζεράτι του, αφήνοντας συνάλλαγμα και χρυσά ρολόγια, το φως της ζωής έβλεπε η μικρότερή κόρη του. Η πριγκίπισσα Μπασμά μπιντ Σαούντ μπιν Αμντουλαζίζ Αλ Σαούντ, όπως είναι ολόκληρο το όνομά της, είδε τον πατέρα της μονάχα τρεις φορές πριν εκείνος φύγει από τη ζωή στα πέντε της χρόνια. Παρ’ όλα αυτά, παρέμεινε μέλος της βασιλικής οικογένειας των 15.000 μελών και μάλιστα εξέχον, μιας και ανήκει στις 2.000 από αυτούς που κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος του πλούτου και της εξουσίας. Κι αυτό, διότι πρόκειται για απευθείας απόγονο του Μοχάμαντ Μπιν Σαούντ.

Η ίδια έζησε μέσα στην χλιδή. Σε συνέντευξή της είχε παραδεχτεί ότι «έχουμε 15.000 μέλη της βασιλικής οικογένειας. Από αυτούς οι 1.300 δεν απολαμβάνουν τα προνόμια των υπολοίπων και κανείς δεν μιλάει, φοβούμενος μην χάσει αυτά που έχει». Στην ερώτηση αν εκείνη ανήκει στους εκλεκτούς, απάντησε καταφατικά: «φυσικά, φυσικά». Μιλώντας με άπταιστη βρετανική προφορά περιγράφει τα παιδικά της χρόνια όχι μόνο ως προνομιούχα, αλλά και ολίγον τι αντισυμβατική.

Ταξιδεύοντας όλο τον κόσμο

Η μητέρα της καταγόταν από την Συρία και επιλέχτηκε για σύζυγος του βασιλιά όταν επισκέφτηκε την Μέκκα. Όταν ο πατέρας της εκδιώχθηκε από τον θρόνο, εξαιτίας καταγγελιών διαφθοράς και πέθανε σε ηλικία 63 ετών στην πολυτελή εξορία του, η μητέρα της εγκατέλειψε την Σαουδική Αραβία για τη Βηρυτό. Η πόλη τότε ήταν ιδιαίτερα κοσμική και την εκπαίδευσή της ανέλαβαν Γαλλίδες νταντάδες.

Η μητέρα της αν και μουσουλμάνα δεν ήταν φανατική. Την προέτρεψε να σπουδάσει και να σταθεί στα πόδια της, αποφεύγοντας να συμβιβαστεί με ένα καλό προξενιό. Πράγματι, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες πριγκίπισσες, σπούδασε στην Οξφόρδη και στην Ελβετία. Γνώρισε διαφορετικούς ανθρώπους και πολιτισμούς, ταξιδεύοντας σ’ όλο τον κόσμο. Μόλις στα 17 της χρόνια, ήταν από τους πρώτους που εξερεύνησε την μετά Μάο Κίνα. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης της, κάτι χωρικοί της έκαναν το τραπέζι, σφάζοντας μία ζωντανή μαϊμού μπροστά της.

Ακόμα και αυτό το περιστατικό, που της είχε προκαλέσει εμετό, ήταν πιο ανώδυνο από την επιστροφή της στη γενέτειρά της και στις παραδόσεις της. Μετακόμισε στη Σαουδική Αραβία στη δεκαετία του 1980. Παρ’ όλες τις δυσκολίες που συνάντησε, θυμάται την χώρα ως «πολύ πιο ελεύθερη από ότι είναι τώρα». Σε παλαιότερη εξομολόγησή της είχε πει ότι αν και απομονωμένη, κανείς δεν επέβαλε σε κάποιον άλλο να προσευχηθεί, όπως συμβαίνει τώρα. «Ήταν πιο ανεκτική χώρα, πιο χαλαρή απ’ ότι σήμερα».

Κατά την άποψή της, η μετάλλαξη της κοινωνίας σχετίζεται και με την ενδυνάμωση της θρησκευτικής αστυνομίας (mutawa), έμπνευση του ίδιου της του πατέρα. «Αρχικά ιδρύθηκε για τον έλεγχο των συναλλαγών και στην πορεία μετατράπηκε σε κόλαση. Βρίσκονται παντού, επιχειρώντας να κατευθύνουν την κοινωνία σε ένα δρόμο της αρετής που δεν είναι ανθρωπίνως δυνατό να υπάρξει. Όλα, λοιπόν, συμβαίνουν πίσω από κλειστές πόρτες».

Δίχως συμβιβασμούς

Σταδιακά αλλά σταθερά η πριγκίπισσα προσαρμόστηκε στο περιβάλλον της Σαουδικής Αραβίας, χωρίς, όπως ισχυρίζεται, να συμβιβαστεί. Βρήκε την φωνή της, αγωνιζόμενη για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αναμόρφωση των σωφρονιστικών καταστημάτων. Αν και δέχτηκε να παντρευτεί έναν Σεΐχη –ακολουθώντας την λίγο έως πολύ προκαθορισμένη μοίρα της– και απέκτησε πέντε παιδιά.

Παρ’ όλα αυτά, πήρε το τιμόνι της ζωής της, απαιτώντας να τον χωρίσει. Σε αντίθεση, μάλιστα, με τα ήθη της χώρας κράτησε την επιμέλεια των παιδιών της. Το διαζύγιό τους προκάλεσε σκάνδαλο, το οποίο κορυφώθηκε από το γεγονός ότι η ζωντοχήρα πριγκίπισσα πήρε τα παιδιά της και εγκατέλειψε την χώρα για το δυτικό Λονδίνο. Εκεί εγκαταστάθηκε σε ένα σπίτι αξίας πολλών εκατομμυρίων. Επιδόθηκε, μάλιστα, στο επιχειρείν, επενδύοντας μεταξύ άλλων σε εφτά εστιατόρια, σε μαγαζιά με πολυτελή έπιπλα και ρούχα.

Με τα χρόνια, οι δημόσιες παρεμβάσεις της έγιναν όλο και πιο συχνές, αλλά και πιο δυναμικές. Όπως παραδέχτηκε, άλλωστε, αντιμετώπιζε με κριτικό πνεύμα την ζωή των συμπατριωτών της και δη των γυναικών. «Δεν θα μπορούσα να κοιμάμαι την ημέρα να βγαίνω το βράδυ ή να κάνω βόλτες στα μαγαζιά». Άρχισε να αρθρογραφεί σε μεγάλες δυτικές εφημερίδες, ενώ έστησε και ένα  δραστήριο φιλανθρωπικό ίδρυμα, το οποίο εστίαζε στη στήριξη των γυναικών που ήταν έγκλειστες στις φυλακές της Μέσης Ανατολής. Με τα χρόνια αφιέρωσε τις δυνάμεις της στην καταπολέμηση της φτώχειας στον αραβικό κόσμο και στην πρόσβαση όλων στην εκπαίδευση και στην υγεία.

Το σκάνδαλο

Η ίδια σε κάθε παρέμβαση της επέμενε ότι ποτέ δεν θα στρεφόταν εναντίον της ίδιας της οικογένειάς της. Κατηγορούσε τους υπουργούς που δεν ακολουθούν τις εντολές των βασιλιάδων. Παρ’ όλα αυτά, η δυσφορία απέναντι στο πρόσωπό της κλιμακωνόταν. Σύμφωνα με ανεπίσημες μαρτυρίες του περιβάλλοντός της, το 2013 υπάκουσε στην “προτροπή” να επιστρέψει στην Σαουδική Αραβία.

Καταλυτικό ρόλο έπαιξε ένα σκάνδαλο που ξέσπασε, όταν κάποιος υπέκλεψε βιντεοσκοπημένη συνομιλία της στα σόσιαλ μίντια. Εκεί, δεν φορούσε μαντήλα, κάπνιζε έστελνε φιλιά, ούσα σε χαλαρή ερωτική διάθεση. Η ίδια έδωσε μία συνέντευξη, στην οποία αποκάλυψε ότι ένας εκβιαστής παρίστανε ένα Σεΐχη, ώστε να την εκμεταλλευθεί οικονομικά. «Με εκβίασε, απαιτώντας 300.000 λίρες… Αποφάσισα να μην ενδώσω και να δημοσιοποιήσω η ίδια το βίντεο, παρ’ ότι συνειδητοποιώ ότι κάτι τέτοιο είναι μεγάλο πλήγμα στο προφίλ μου».

Συνέχισε παρομοιάζοντας την εμφάνισή της «σαν η Κέιτ Μίντλεντον να εμφανιζόταν με το στήθος έξω». Για ακόμα μία φορά, επανέλαβε ότι ο άνθρωπος που την εκβίασε είναι γνωστός πολέμιος της βασιλικής οικογένειας της Σαουδικής Αραβίας. Μετά από αυτό πούλησε τις επιχειρήσεις της, ενώ κάποιες από αυτές τις μετέφερε στα παιδιά της. Τα τελευταία δύο χρόνια ταξίδευε συχνά στο εξωτερικό και επικοινωνούσε με τους φίλους της. Υπό καθεστώς ανωνυμίας αυτοί ήταν που μετέφεραν την όλο και πιο δυσχερή θέση στην οποία έχει περιέλθει.

Θεωρείται ότι ανήκε στα ξαδέλφια του Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν που αναζητούσαν τρόπους να αλλάξουν τη σειρά διαδοχής του θρόνου, εκτοπίζοντας  τον MbS (Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν), όπως είναι γνωστός στη Δύση ο πρίγκιπας διάδοχος. Αυτοί είναι που στηρίζουν τον μοναδικό εν ζωή αδελφό του πρίγκιπα, τον Αχμέντ μπιν Αμπντουλαζίζ, ο οποίος φαίνεται να απολαμβάνει τη στήριξη ορισμένων δυτικών χωρών. Ο 76χρονος Αχμέντ μπιν Απντουλαζίζ είχε διατελέσει επί τέσσερις δεκαετίες υπουργός Εσωτερικών της χώρας, αν και τώρα βρίσκεται περιθωριοποιημένος.

Η αρχή του τέλους

Ο πραγματικός κυβερνήτης της Σαουδικής Αραβίας πρίγκηπας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν είδε το κύρος του να πλήττεται καίρια με την υπόθεση του τεμαχισμού του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη. Όπως είναι γνωστό, η αποτρόπαιη εκείνη δολοφονία έριξε βαριά την σκιά του στη βασιλική αυλή και συντάραξε ολόκληρο τον κόσμο.

Παρά τις προσπάθειές της να καθησυχάσει τα πνεύματα με δηλώσεις του τύπου «παραμένω υπάκουη πολίτη αυτής της χώρας, στηρίζοντας πάντα την βασιλική οικογένεια, στην οποία ανήκω», η Μπασμά φαίνεται να μοιράζεται την τύχη και άλλων συγγενών της. Η αρχή του τέλους ήταν όταν, προσκομίζοντας τα απαραίτητα έγγραφα, ζήτησε από τις αρχές να ταξιδέψει από την Τζέντα στην Ελβετία, συνοδευόμενη από την κόρη της για μία επείγουσα ιατρική εξέταση.

Ο δικηγόρος που κανόνισε τη μεταφορά της, ο Λέοναρντ Μπένετ, υποστήριξε ότι την τελευταία στιγμή το αίτημά της δεν εγκρίθηκε. Δύο μήνες μετά, εξαφανίστηκε από προσώπου γης. Να θυμίσουμε ότι δεν αποτελεί σπάνιο φαινόμενο η αιχμαλωσία μελών της βασιλικής οικογένειας στη Σαουδική Αραβία. Μόλις το 2017, ο διάδοχος του θρόνου είχε συγκεντρώσει το μυθικό ποσόν των 107 δισ. δολαρίων, φυλακίζοντας πάμπλουτα μέλη της βασιλικής οικογένειας στο πολυτελές ξενοδοχείο Ριτζ Κάρλτον του Ριάντ, το οποίο είχε μετατραπεί σε “χρυσή” φυλακή.