Ηλεκτρικά αυτοκίνητα: καλό αλλά λίγο για την κλιματική αλλαγή

Ολοένα και πιο εμφανής γίνεται η φρενίτιδα που επικρατεί στο χώρο του αυτοκινήτου, τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ, με αφορμή τις λεγόμενες προσπάθειες για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών, πίσω από τις οποίες διαμορφώνεται και γιγαντώνεται η διακριτή αγορά των ηλεκτρικών οχημάτων. Σύμφωνα με νέα έρευνα μηχανικών του Πανεπιστημίου του Τορόντο, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature, το 90% των ελαφρών οχημάτων στην Αμερική θα πρέπει να είναι ηλεκτρικά ως το 2050, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι μείωσης ρύπων.

Αυτό θα σήμαινε ότι σχεδόν όλες οι νέες πωλήσεις αυτοκινήτων στη χώρα θα έπρεπε να αφορούν ηλεκτρικά οχήματα, αρχής γενομένης από το 2035, ένας στόχος που έχουν θέσει πολιτείες όπως η Καλιφόρνια. Δεν είναι τυχαίο στο πλαίσιο της προεκλογικής καμπάνιας του Δημοκρατικού Κόμματος συζητήθηκε το ενδεχόμενο να παύσουν κάποια στιγμή, με νομοθετική ρύθμιση, οι πωλήσεις βενζινοκίνητων αυτοκινήτων.

Η έρευνα των μηχανικών του Τορόντο, Αλ. Μιλοβάνοφ, Ντάνιελ Πόζεν και Χέδερ Μακλίν, εξηγεί στην πραγματικότητα ότι, ο στόχος του περιορισμού της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας στους δύο βαθμούς Κελσίου δεν μπορεί να επιτευχθεί με τις υπάρχουσες πολιτικές που εφαρμόζουν από την πλευρά τους οι ΗΠΑ. Αυτό προκύπτει από τον υπολογισμό των προβλεπόμενων ρύπων των αυτοκινήτων την περίοδο 2015-2050, με όποιους περιορισμούς βέβαια μπορεί να έχει αυτός.

Επειδή λοιπόν αυτοί οι ρύποι είναι περισσότεροι από όσο θα έπρεπε για να επιτευχθεί ο στόχος κατά 28%, για να καλυφθεί η διαφορά απαιτούνται πρόσθετες παρεμβάσεις. Αν υποθέσουμε ότι αυτές οι παρεμβάσεις αφορούν μόνο στην αύξηση των ηλεκτρικών οχημάτων, τότε θα χρειάζονταν 350 εκατομμύρια τέτοια αυτοκίνητα, ήτοι το 90% του στόλου των ΗΠΑ! Προφανώς κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό, ενώ παράλληλα θα δημιουργούσε άλλα προβλήματα, για παράδειγμα αντιστοιχώντας σχεδόν στη μισή ζήτηση ηλεκτρικού ρεύματος στη χώρα (περίπου 41%).

Επίσης, θα απαιτούσε τη χρήση τεράστιων ποσοτήτων κρίσιμης σημασίας υλικών (κοβάλτιο, λίθιο κ.ά.) και νέων υποδομών. Δεν είναι συνεπώς διόλου ρεαλιστικό, σχολιάζει ο Μιλοβάνοφ, να επενδύουμε μόνο στην αύξηση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, αν θέλουμε να συζητάμε για “πράσινο” αποτύπωμα.

Ελαφρύτερα και λιγότερα αυτοκίνητα

Μία λύση που προτείνουν οι ερευνητές είναι η βελτίωση της κατανάλωσης των συμβατικών οχημάτων, αφενός μέσω της τεχνολογίας των κινητήρων αφετέρου με τη μείωση του βάρους τους. Το τελευταίο έχει ιδιαίτερη σημασία (και εφαρμογή) για τα αμερικανικά δεδομένα, δεδομένου ότι τις προηγούμενες δεκαετίες πωλούνταν συνεχώς μεγαλύτερα αυτοκίνητα. Για παράδειγμα, τα οχήματα τύπου light truck (με ανοιχτή καρότσα) έφτασαν να αποτελούν το 48% των νέων πωλήσεων το 2017, έναντι 20% που ήταν το 1980.

Επίσης, παρά τη βελτίωση των υλικών κατασκευής, το βάρος των αυτοκινήτων αυξήθηκε κατά 223 κιλά από το 1975 ως το 2010, όπως και η ισχύς των κινητήρων, με αποτέλεσμα η τάση αυτή να προσθέτει δυνητικά 4% στις εκπομπές ρύπων της υπό έρευνα περιόδου (2015-2050). Συνεπώς, προτείνεται η “στροφή” σε αυτοκίνητα με ελαφρύτερα υλικά, όπως αλουμίνιο.

Δεδομένης και της μειωμένης αυτονομίας που διαθέτουν τα ηλεκτρικά οχήματα, η ηλεκτροκίνηση δεν αποτελεί πανάκεια, εξηγούν οι ερευνητές. Χρειάζονται μια σειρά από πρόσθετα μέτρα και πολιτικές, όπως «πολιτικές χρήσης γης με προσανατολισμό τις μεταφορές, νέες επιλογές συγκοινωνίας, καινοτόμες φορολογικές πολιτικές για τα καύσιμα, τη στάθμευση, την κίνηση και τη χρήση των δρόμων, και επιδοτήσεις για τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς».

Είναι σημαντικό «οι κοινωνίες να έχουν πρόσβαση σε αυτά τα συστήματα», δηλαδή σε πλαίσια που μειώνουν την εξάρτηση από τη χρήση του αυτοκινήτου και ευνοούν για παράδειγμα τη χρήση ποδηλάτων. Σε κάθε περίπτωση, όμως, οι μεταφορές είναι μόνον ένας τομέας δράσης, καθώς απαιτείται συνολική πολιτική παρεμβάσεων που να περιλαμβάνει το δίκτυο ηλεκτροδότησης, τη βιομηχανία κ.λπ.

Η “κούρσα” στην Ευρώπη

Στη “δική” μας όχθη του Ατλαντικού, είναι γνωστό ότι οι ισχυρές χώρες της ΕΕ ευνοούν συστηματικά την ηλεκτροκίνηση, έχοντας πάντα υπόψη και την προώθηση της αντίστοιχης βιομηχανίας τους – αυτοκίνητα και μπαταρίες. Έρευνα του ινστιτούτου αυτοκίνησης Chemnitz (CATI) προβλέπει ήδη ότι το 2025 ένα στα πέντε αυτοκίνητα που κατασκευάζονται στην Ευρώπη θα είναι πλήρως ηλεκτρικό.

Η παραγωγή των ευρωπαϊκών εργοστασίων αναμένεται να φτάσει περί τα δύο εκατ. ηλεκτρικά αυτοκίνητα και πάνω από τα μισή θα προέρχεται από τη Γερμανία. Παρά την ύφεση που έφερε η πανδημία, το μερίδιό τους εκεί ανέρχεται περίπου στο 4% και οι αυτοκινητοβιομηχανίες έχουν βάλει “φουλ” τις μηχανές για να πετύχουν τους στόχους της Κομισιόν και να αποφύγουν τυχόν πρόστιμα.

Το 2019 παράχθηκαν 276 χιλιάδες ηλεκτρικά αυτοκίνητα σε 17 σημεία παραγωγής από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες. Αντίστοιχα, το 2022 και πάντα κατά το CATI, η παραγωγή αυτή θα διπλασιαστεί και θα προέρχεται από 35 σημεία σε 11 χώρες. Επίσης, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της επενδυτικής Scope, οι πωλήσεις ηλεκτρικών αναμένεται να κλείσει αυξημένη πάνω από 50% φέτος στην Ευρώπη –σχεδόν ένα εκατομμύριο– και 33% παγκοσμίως.

Η προοπτική μοιάζει “εκρηκτική”, αλλά αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στις άφθονες επιδοτήσεις που βρίσκονται σε ισχύ, σε χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία, ήδη από το καλοκαίρι. Όταν αυτές μειωθούν, θα υπάρξει πτώση και στις πωλήσεις, όπως συνέβη άλλωστε στην Κίνα. Οι επιδοτήσεις «οδηγούν την αγορά», μέχρι τη στιγμής, αναφέρεται χαρακτηριστικά, και ταυτόχρονα τα μοντέλα παρέμεναν περιορισμένα και οι τιμές υψηλές.