Ημέρα της γυναίκας: το δάσος και τα δέντρα

Κάποτε ένας προϊστάμενος, μας φώναξε στο γραφείο του και μας ρωτάει: “Πότε εκλέχτηκαν για πρώτη φορά γυναίκες σε εθνικές εκλογές;“. Ο συνάδελφος απάντησε το 1952. Εγώ έδωσα άλλη ημερομηνία, το 1944. Πράγματι, η αστική μεταπολεμική Ελλάδα υιοθέτησε το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι το 1952. Το ζήτημα όμως είναι η ουσία ή οι τύποι; Το 1989 έπεσε δημόσια η εξής ιδέα: να καθιερωθεί ποσόστωση, ένα ορισμένο ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στα όργανα λήψης αποφάσεων (πχ. Βουλή) και στα ψηφοδέλτια των κομμάτων.

Με άλλα λόγια, αναγκαστικά, βρέξει χιονίσει, το 35% των εκλεγμένων να είναι γυναίκες. Αυτό θα ήταν ένα μέτρο που θα οχύρωνε το δικαίωμα των αδικημένων γυναικών να διαδραματίζουν ενεργό πολιτικό ρόλο. Θα ήταν ένας κανονισμός που θα προσέγγιζε την εξίσωση των δύο φύλων. Αυτό ξεκίνησε στα τέλη του ’80.

Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε το έρευνα για την προσβασιμότητα των γυναικών στο διδακτικό προσωπικό. Το άρθρο ξεκινάει με την πρόταση «Η απόλυτη ισότητα ανδρών – γυναικών αποτελεί ουτοπία;». Παρουσιάζει την κοινωνική/ακαδημαϊκή αδικία στα ελληνικά πανεπιστήμια να υπάρχουν 3 άνδρες ανά 1 γυναίκα σε θέσεις μόνιμου διδακτικού/ερευνητικού προσωπικού.

Το άρθρο έκλεινε αναφέροντας μια εκδήλωση στο πλαίσιο της «Ημέρας της Γυναίκας» (χειραφετησιακή γιορτή ε;) απαριθμώντας τους ομιλητές. Κατέληγε λοιπόν ότι οι γυναίκες θα είναι περισσότερες [επιτέλους] ενώ οι άνδρες «αυτή τη φορά θα είναι μειοψηφία». Δίνεται έτσι η στατιστική ερευνητική αίσθηση μιας κοινωνικής αδικίας, αφήνοντας και γεύση  μισανδρισμού.

Ας δούμε το δάσος

Ας δούμε λοιπόν το “δάσος”. Η αδικία και η αναξιοκρατία είναι διάχυτες και είναι λάθος να συγκεκριμενοποιούνται στη βάση φυλετικών κριτηρίων. Πόσες κυρίες άραγε θα μπορούσαν να λάμβαναν θέση είτε σε ΔΕΠ είτε ΕΔΙΠ/ΕΤΕΠ/ΠΔ ακριβώς επειδή θα αρνούνταν να είναι «κυρίες»; Υπάρχουν άραγε κυρίες στα ελληνικά πανεπιστήμια που διαιωνίζουν την πανεπιστημιακή αναξιοκρατία, κρατώντας κάτω από την επιφάνεια του ακαδημαϊκού «νερού» πρώην φοιτήτριές τους;

Υπάρχουν άραγε κυρίες που πήραν την έδρα τους με «δαχτυλίδι» και αρέσκονται στις σαλονάτες συζητήσεις, αγνοώντας πού πέφτει το αμφιθέατρο; Υπάρχουν άραγε κυρίες, που αφήνουν τη χαμαλοδουλειά σε μεταπτυχιακές, ή γυναίκες διδάκτορες, οι οποίες ξεκίνησαν κορίτσια και ακόμα στα 45 τους τις εκμεταλλεύονται; Και μάλιστα όταν οι καθηγήτριες “αγωνίζονται” για την ισότητα στα fora; Πρόκειται για unisex πρακτικές οι οποίες δεν θα θεραπευτούν με τη στρατηγική των ποσοστώσεων. Ένας άνθρωπος θα εξελιχθεί αν πραγματικά το αξίζει και όχι υπό την προστατευτική ομπρέλα που παρέχει ένα πλαφόν.

Στα κέντρα λήψης αποφάσεων λοιπόν βρέθηκαν και γυναίκες. Σ’ αυτά τα κέντρα, για τα οποία ξεκίνησαν από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 να θέλουν να καπαρώσουν «με το έτσι θέλω» κάποιες κυρίες ποσόστωση 35%. Μήπως άλλαξε τίποτα; Η πελατειακή νοοτροπία είναι α-φυλη.

Λιγότερες, αλλά όχι αθώες

Στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, για παράδειγμα, σύμφωνα με την παραπάνω έρευνα υπάρχει μια αναλογία 4 προς 1. Ας δούμε όμως και την άλλη πλευρά. «Το Πανεπιστήμιο Αθηνών απασχολεί 11.000 ‘συμβασιούχους επιστήμονες’ πέραν των 2.000 καθηγητών, (α)-λεκτόρων και ‘διδακτικού προσωπικού’, ως και των 1.000 διοικητικών υπαλλήλων και πληρώνει 130.000 εντάλματα πληρωμών απ’ το εισόδημα του φορολογουμένου. Τι είδους έργο παράγει η στρατιά αυτή;» έγραφε στο SLpress.gr ο δημοσιογράφος Κωνσταντίνος Κόλμερ.

Οι γυναίκες μπορεί να είναι ποσοτικά λιγότερες -αν και η τάση είναι άλλη- αλλά δεν σημαίνει ότι είναι ποιοτικά λιγότερο ένοχες. Συμμετέχουν και οι ίδιες στη διαιώνιση του προβλήματος με τους άνδρες. «Η λογική των ποσοστώσεων αποπολιτικοποιεί το πρόβλημα, αγνοεί το γεγονός ότι οι γυναίκες –όπως εξάλλου και οι άνδρες- δεν είναι ούτε πολιτικά ούτε κοινωνικά ουδέτερες. Τι είδους πολιτική ασκούν οι γυναίκες ως γυναίκες;» έλεγε κάποτε η Αδέσμευτη Κίνηση Γυναικών.

Το είχε θέσει ωραία πριν χρόνια η Μάρω Παντελίδου-Μαλουτά «οι γυναίκες δεν συνιστούν ομοιογενή κοινωνική κατηγορία, ούτε ως προς την ταξική προέλευση ούτε βέβαια ως προς την πολιτική κοσμοαντίληψη». Δηλαδή αν έβγαινε η Κλίντον στις ΗΠΑ θα ήταν η χώρα της καλύτερη και δεν θα βομβαρδιζόταν η Μέση Ανατολή; Το γεγονός ότι ο Ομπάμα ήταν μαύρος σημαίνει ότι ήρθε το τέλος του ρατσισμού; Αλήθεια, θα είχε πολύ ενδιαφέρον να ελεγχθεί η ακαδημαϊκή προσβασιμότητα όχι μόνο με βάση το φύλο, αλλά και την κοινωνική καταγωγή, τις διαπροσωπικές σχέσεις, την πολιτική ιδεολογία κτλ. Εκεί θα ξεκαθάριζε το τοπίο πολύ καλύτερα.

Ο φυλετικός «εθνικισμός» είναι πεπερασμένος και αντί να συμβάλει στην δημιουργία ίσων ευκαιριών, ουσιαστικά θυματοποιεί ένα κομμάτι της κοινωνίας: τις γυναίκες. Η παραπάνω εικόνα απέχει πολύ από αυτό που φανταζόταν η Ντε Μπωβουάρ παραπέμποντας στα λόγια του Λαφόργκ «Α, κοπέλες πότε θα δώσουμε τα χέρια στα αλήθεια;». Με «Ημέρες της Γυναίκας» και επιβολή ποσοστώσεων δεν…