Johnson & Johnson: Εταιρεία με πολλές αμαρτίες, δυναστεία με πολλές τραγωδίες

Η πανδημία έφερε στο προσκήνιο τον γίγαντα των καλλυντικών και φαρμάκων Johnson & Johnson. Μπορεί το μονοδοσικό εμβόλιό του να παρουσίασε κάποια προβλήματα, αλλά δεν ακυρώνεται το γεγονός πως η αμερικανική φαρμακευτική εταιρεία βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της έρευνας για την αντιμετώπιση του Covid-19. Η ιστορία της εταιρείας, όμως, έχει αρκετές μαύρες σελίδες που είναι σκόπιμο να υπενθυμίσουμε.

Πριν δύο χρόνια, δικαστήριο της Οκλαχόμα επέβαλε πρόστιμο-μαμούθ 572.000.000 δολαρίων εναντίον της Johnson & Johnson, σηματοδοτώντας ένα νέο κεφάλαιο στα δικαστικά χρονικά. Η καταδίκη βασίστηκε στο ότι η φαρμακευτική, μέσω της «ψευδούς, παραπλανητικής και επικίνδυνης εκστρατείας πωλήσεων που εφάρμοσε, σε συνεργασία με άλλες φαρμακευτικές εταιρείες, συνέβαλε στον εθισμό ατόμων στα οπιούχα, οδηγώντας σε ανυπολόγιστους θανάτους από υπερβολική δόση».

Πόσους θανάτους; Έχασαν τη ζωή τους 400.000! Οι 6.000 εξ αυτών στην Οκλαχόμα. Πρόκειται για μία κρίση που στις ΗΠΑ χαρακτηρίστηκε «επιδημία οπιοειδών», η οποία και κορυφώθηκε μεταξύ 1999 και 2017. Η συνταγογράφηση των οπιοειδών σκευασμάτων στην άλλη άκρη του Ατλαντικού έφτασε στο απόγειό της το 2012, όταν και καταγράφηκαν συνολικά 250.000.000, μία δηλαδή για κάθε ενήλικα Αμερικανό!

Στην Οκλαχόμα (με πληθυσμό μικρότερο των 4.000.000) μεταξύ 2015-2018 συμπληρώθηκαν 18.000.000 τέτοιες συνταγογραφήσεις! Ο δικαστής Θαντ Μπάλκμαν βάσισε την πρωτόγνωρη απόφασή του όχι μόνο στην επιθετική προώθηση προϊόντων της εταιρείας, αλλά και στο γεγονός ότι αυτή συνδυάστηκε με μία ιατρική πρακτική που είχε ως στόχο την μείωση των αντιστάσεων των γιατρών. Για τον σκοπό αυτό δαπανήθηκαν εκατομμύρια δολάρια σε μελέτες που “αποδείκνυαν” τον χαμηλό κίνδυνο των σκευασμάτων αυτών. Κατέληγαν, μάλιστα, στο συμπέρασμα ότι είχαν υποβαθμιστεί οι χρόνιοι πόνοι, οι οποίοι καταδίκαζαν εκατομμύρια ανθρώπων σε κακή ποιότητα ζωής.

Η δικαστική απόφαση αναφέρει ότι «μεταξύ άλλων (η εταιρεία) έστελνε τους πωλητές της στα γραφεία των γιατρών της Οκλαχόμα, προκειμένου να διανείμουν παραπλανητικά μηνύματα, παραπλανητικά φυλλάδια, κουπόνια και άλλο υλικό που αφορούσε ασθενείς και γιατρούς, ενώ διαφήμιζαν παραπλανητικά τα φάρμακά τους και μέσω του Διαδικτύου». Από τις κορυφαίες εταιρείες, η Johnson & Johnson δραστηριοποιείται στην παραγωγή φαρμακευτικών και καλλυντικών προϊόντων, ιατρικών συσκευών και προϊόντων για την υγεία. Το ίδιο και οι θυγατρικές της ανά τον πλανήτη. Ξεκίνησε δύο αιώνες νωρίτερα µε 14 υπαλλήλους και σήμερα αποτελεί έναν πολυεθνικό κολοσσό µε τζίρο άνω των 65 δισ. δολαρίων. Στην πορεία της, η εταιρεία έχει στιγματιστεί επανειλημμένα από σκάνδαλα.

Αντιμέτωπη με 10.000 αγωγές

Πολύχρονη και εκτενής έρευνα που βασίστηκε σε υπομνήματα, εσωτερικές αναφορές και άλλα εμπιστευτικά έγγραφα, απέδειξε ότι στο παιδικό ταλκ της εταιρείας –ένα από τα πιο δημοφιλή προϊόντα της– ανιχνεύονταν μικρές ποσότητες αμιάντου, ουσίας που προκαλεί καρκίνο. Ακόμα μεγαλύτερη εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι στελέχη της εταιρείας το γνώριζαν και το απέκρυβαν επί τέσσερις δεκαετίες.

Σήμερα, η εταιρεία βρίσκεται αντιμέτωπη με περισσότερες από 10.000 αγωγές από καταναλωτές που υποστηρίζουν ότι τα προϊόντα Baby Powder και Shower to Shower προκαλούν καρκίνο των ωοθηκών. Τα προϊόντα αυτά κατηγορούνται ότι προκαλούν μεσοθηλίωμα, έναν σπάνιο και θανατηφόρο τύπο καρκίνου. Η εταιρεία κλήθηκε να πληρώσει αποζημίωση 72.000.000 δολαρίων στην οικογένεια μίας γυναίκας, της οποίας ο θάνατος από καρκίνο των ωοθηκών συνδέθηκε με τη χρήση σκόνης με βάση το ταλκ που κυκλοφορεί από την εταιρεία εδώ και δεκαετίες.

Η ετυμηγορία γνωστοποιήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2016. Πριν καταλαγιάσει ο θόρυβος, πρόστιμο ύψους 70.000.000 δολαρίων επιδικάστηκε στον φαρμακευτικό κολοσσό  με την κατηγορία ότι δωροδοκούσε γιατρούς και διοικητές νοσοκομείων τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες για υπογραφή συμβάσεων και προώθηση των φαρμακευτικών προϊόντων της από το 1998.

Ανυπολόγιστος πλούτος

Εξίσου επεισοδιακή, όσο δραματική είναι και η ιστορία της δυναστείας που βρίσκεται πίσω από την εταιρεία. Η ιδέα ότι ο ανυπολόγιστος πλούτος συνοδεύεται από μία ανεξήγητη κατάρα αποτυπώθηκε και στην οικογένεια Τζόνσον, η οποία, στη συνείδηση των Αμερικανών, μοιράζεται την τύχη των Κένεντι και των Ωνάσηδων. Τρεις γιοί ενός φτωχού αγρότη ίδρυσαν την εταιρεία το 1887.

Ο Ρόµπερτ Τζόνσον, ένας εκ των τριών, έπεισε τους δύο αδερφούς του Τζέιμς και Έντουαρντ, να παραιτηθούν από τις δουλειές τους και να ιδρύσουν τη δική τους εταιρεία με συνολικό κεφάλαιο 1.000 δολαρίων. Παρακινήθηκε όταν άκουσε έναν χειρούργο να παραπονιέται για το μεγάλο ποσοστό μολύνσεων ασθενών μετά από χειρουργεία. Η θεωρία του ήταν ότι οι ίδιοι οι γιατροί αποτελούσαν εστίες μολύνσεων, καθώς χειρουργούσαν χωρίς γάντια, µε ρούχα του δρόμου και µε μη αποστειρωμένα εργαλεία.

Λίγους μήνες αργότερα, τα τρία αδέλφια περιόδευσαν σε όλες τις ΗΠΑ, παρουσιάζοντας τα έμπλαστρα και τις γάζες που θα άλλαζαν δια παντός την χειρουργική διαδικασία, σώζοντας αμέτρητες ζωές. Ενώνοντας δυνάμεις, οι αδελφοί Τζόνσον αποδείχθηκαν ιδιαίτερα ταλαντούχοι σε έναν χώρο που ήταν ακόμα άγνωστος, αν και υπαρκτός: το μάρκετινγκ. Χρησιμοποιώντας κάθε δυνατό μέσο διαφήμισαν τις καινοτόμες πρακτικές και προϊόντα τους, ώστε να κερδίσουν την ιατρική κοινότητα. Σύντομα λάνσαραν στην αγορά και το πρώτο “κουτί πρώτων βοηθειών”. Αν και προορίζονταν για τους  υπαλλήλους στους σιδηρόδρομους που ήταν εκτεθειμένοι σε πολλά μικροατυχήματα, σύντομα η χρήση τους διευρύνθηκε. Κάθε σπίτι της Αμερικής απέκτησε το πολυπόθητο μαγικό κουτάκι.

Ο οικογενειακός εμφύλιος

Ο αμύθητος πλούτος δεν άργησε να δηλητηριάσει την σχέση της οικογένειας. Το 1897 αποτελεί χρονιά ορόσημο για την εταιρεία, καθώς εξαπλώνεται σε νέους τομείς, κυκλοφορώντας τα πρώτα προϊόντα υγιεινής για τις γυναίκες, καθώς και το οδοντικό νήμα. Παρ’ όλα αυτά, ο Έντουαρντ Τζόνσον αποχωρεί από την εταιρεία, κατηγορώντας τον μεγαλύτερό του αδελφό για δεσποτική συμπεριφορά.

Προς το τέλος της ζωής τους, τα τρία αδέλφια μετά βίας μιλούσαν. Η ζωή των απογόνων τους επιφύλαξε αρκετές τραγωδίες, θανάτους και σκάνδαλα. Το 1968 έφυγε από την ζωή ο γιος του σκληροτράχηλου αδελφού και ιδρυτή της εταιρείας. Όπως ο πατέρας του, έτσι και αυτός είχε υιοθετήσει έναν αυταρχικό τρόπο διοίκησης, τόσο ως προς την εταιρεία, όσο και ως προς την οικογένειά του.

Έχοντας διατηρήσει με σιδερένια πυγμή το τιμόνι της εταιρείας, στο νεκροκρέβατό του άφησε τις τελευταίες του κουβέντες: «Έχω όλα τα εκατομμύρια του κόσμου και θα τα έδινα όλα για να με κάνει κάποιος καλά». Ο γιός του και εγγονός του ιδρυτή, Ρόμπερτ Τζόνσον, πέρασε όλη του τη ζωή ηττημένος από την απόρριψη του πατέρα του, εξαιτίας του πάχους του. Τελικά, άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 50 ετών, χτυπημένος από καρκίνο.

Ο γιός του (τέταρτη γενιά της περίφημης δυναστείας), γνωστός σήμερα ως ιδιοκτήτης της ομάδας των New York Jets, έμεινε παράλυτος στα 21 του χρόνια. Κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού αναψυχής με τους φίλους του, ο τότε φοιτητής, υπό την επήρεια αλκοόλ, παραπάτησε και έπεσε από μεγάλο ύψος σ’ ένα πάρκινγκ. Δύο από τα αδέλφια του στάθηκαν ακόμα πιο άτυχα. Ο 27χρονος Κιθ έχασε την ζωή του μετά από χρήση κοκαΐνης, ενώ λίγες εβδομάδες αργότερα ο 23χρονος Μπίλι σκοτώθηκε ακαριαία με την μηχανή του. Είχε μόλις λάβει το πρώτο καταπίστευμά του, αξίας 10.000.000 δολαρίων.

Πολλά δισ. δολάρια

Εξίσου ταραχώδης και αποτρόπαια μοιάζει και η ζωή άλλων μελών της οικογένειας. Η Μαίρη Λι Τζόνσον εγγονή ενός εκ των ιδρυτών της εταιρείας, το πρόσωπο της μωρουδιακής ταλκ και αποδέκτης ενός καταπιστεύματος 100.000.000 δολαρίων, κατήγγειλε ότι ο πατέρα της την κακοποίησε σεξουαλικά ως παιδί. Ο ίδιος της ο γιος αμφισβήτησε τις κατηγορίες ως αναληθείς, εξηγώντας ότι η μητέρα του είναι ασταθής και εθισμένη στα ναρκωτικά.

Κάποια χρόνια αργότερα κατηγόρησε τον δεύτερο σύζυγό της ότι σχεδίαζε τη δολοφονία της για να κληρονομήσει τα χρήματά της. Αν και κανένα μέλος της οικογένειας Τζόνσον δεν εμπλέκεται εδώ και δεκαετίες ενεργά με την εταιρεία, η οποία εισήλθε στο χρηματιστήριο το 1944, όλα τα μέλη της πολυπληθούς οικογένειας έχουν πολλά-πολλά εκατομμύρια στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς. Παρ’ όλα αυτά δεκάδες απόγονοι της δυναστείας βίωσαν προσωπικές τραγωδίες –μεγαλύτερες ή μικρότερες– με πολύκροτα διαζύγια, αυτοκτονίες, δυστυχήματα, ψυχιατρικά προβλήματα και εξαρτήσεις.

Το τελευταίο, όμως, επεισόδιο στη σειρά των απανωτών δυστυχιών που πλήττουν ανά τις δεκαετίες τη δυναστεία που είναι συνυφασμένη με την φαρμακευτική βιομηχανία-κολοσσό, ήταν ο ξαφνικός χαμός της 30χρονης Κέϊσι Τζόνσον. Η άτυχη γυναίκα ήταν το πιο προβεβλημένο μέλος της νέας γενιάς της οικογένειας Τζόνσον. Ήταν κολλητή φίλη της Πάρις Χίλτον και άλλων χρυσών κληρονόμων, τηλεοπτική περσόνα και αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Πριν τον πρόωρο θάνατό της, η οικογένειά της την είχε αποκληρώσει.

Ζούσε σ’ ένα σπίτι βρώμικο, παρατημένο, χωρίς ηλεκτρικό, νερό και γκάζι, αφού δεν είχε πια χρήματα να πληρώσει κανένα λογαριασμό. Όταν η αστυνομία μπήκε στο σπίτι της βρήκε παντού σκουπίδια, ενώ η πισίνα είχε μετατραπεί σε βούρκο, μέσα στον οποίο κολυμπούσαν ποντίκια. Αν και η ζωή της τερματίστηκε από τον διαβήτη, ηρεμιστικά, αλλά και ναρκωτικά όπως μαριχουάνα, έκσταση και κοκαΐνη είχαν καταπονήσει τον οργανισμό της. Η νεαρή γυναίκα παρέμεινε νεκρή για περισσότερο από μία εβδομάδα πριν γίνει αντιληπτός ο θάνατός της.

Το θυμοσοφικό ρητό «όπου φτωχός και η μοίρα του» δεν επαληθεύεται στην περίπτωση της δυναστείας Τζόνσον. Τα μέλη της παρακολουθούν τα σκάνδαλα που ταλανίζουν κατά καιρούς την εταιρεία που δημιούργησαν οι προγονοί τους με σχετική απάθεια. Εξάλλου, ο άπλετος πλούτος τούς επιτρέπει να συγκεντρωθούν στους δικούς τους προσωπικούς μικρόκοσμους. Οι εκάστοτε ατυχίες και τραγωδίες τους τροφοδοτούν τις θεωρίες συνωμοσίας που γράφονται πάνω στα ερείπια των κραυγαλέα και εσαεί προνομιούχων.