Καλωσορίσατε στον μαγικό κόσμο της ψηφιακής γραφειοκρατίας

«Αντί να δηλώνει πως είναι άνθρωπος, του ζητούσαν να δηλώνει υπευθύνως πως δεν είναι ρομπότ. Θαρρείς κι αυτό μόνο αρκούσε για να μην είναι γάτα, ή σκύλος, ή θηρίο της ζούγκλας. Για μέρες έλεγε και ξανάλεγε “δεν είμαι ρομπότ, δεν είμαι ρομπότ”, σαν να είχε η φράση γαντζωθεί στο νου του και δεν έλεγε να τον αφήσει. Αν κανείς δεν το έλεγε, σημασία είχε όχι ότι δεν ήταν ρομπότ, αλλά ότι έπρεπε πάση θυσία να μείνει άνθρωπος».

Αυτή η συγκλονιστική περικοπή από το βιβλίο “Κοιλάδες του φόβου” της ομότιμης καθηγήτριας της φιλοσοφίας Αλεξάνδρας Δεληγιώργη (εκδόσεις Εκκρεμές, 2019) είναι πια οικεία σε όσους από μας χρησιμοποιούμε τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες του κράτους και των μεγάλων ιδιωτικών οργανισμών, όταν χρειάζεται να προβούμε στο κλικάρισμα του τετραγώνου για να επιβεβαιώσουμε πως “δεν είμαστε ρομπότ”. Είτε ακόμα και όταν μερικές φορές πρέπει να αντιγράψουμε κάποια γράμματα και αριθμούς για να πεισθεί το “απέναντι” ρομπότ-αλγόριθμος πως ο συνομιλητής του “δεν είναι ρομπότ”, νιώθουμε για λίγα δευτερόλεπτα ένα μικρό εκνευρισμό και μια ελαφρά δυσφορία.

Βέβαια, αυτή η αναγκαία δήλωση που γίνεται για την προστασία μας από κακόβουλα λογισμικά και άλλα παραφερνάλια, δεν είναι μια απλή ειρωνεία, ούτε η ενόχληση που νιώθουμε σχετίζεται με αυτή. Μάλλον ο καταναγκασμός της δήλωσης για να προχωρήσει η δουλειά μας είναι που μας “τη σπάει”! Κι αυτός ο καταναγκασμός έχει μέσα μας την ιστορία του και σχετίζεται με την κοινωνική πειθαρχία.

Θα μας ξεπεράσει η τεχνητή νοημοσύνη

Στους παλιούς-παλιές η δήλωση “δεν είμαι ρομπότ” θα θυμίζει αναμφίβολα τον αριθμό, το νούμερο που είχαμε στον κατάλογο του καθηγητή στο σχολείο, όταν μας καλούσε στον πίνακα για εξέταση. Ή το τραγούδι της μεταπολίτευσης «είμαι το νούμερο 8 και με φωνάζουν με αυτό» που έλεγε ένας γκασταρμπάιτερ.

Μια δεύτερη σκέψη είναι πως όλες αυτές οι ανώδυνες αναγκαστικές διαδικασίες αποβλέπουν στον έλεγχο του “προσώπου”, αν όχι στον πειθαναγκασμό του να υπακούει στις νόρμες του κράτους που έχει αναλάβει την προστασία της κοινωνίας. Είναι μάλλον προφανές ότι η δήλωση “δεν είμαι ρομπότ” πολύ σύντομα θα είναι ανεπαρκής για την προστασία μας, διότι η τεχνητή νοημοσύνη θα ξεπεράσει σύντομα τη δήλωση αυτή.

Έτσι, ο μεν επίσημος φορέας που το ζητά για την προστασία μας θα χρειαστεί πιο σοβαρές διαβεβαιώσεις, οι δε κακόβουλοι χάκερς, οι ψηφιακοί κλέφτες και απατεώνες που επίσης διαχειρίζονται την τεχνητή νοημοσύνη θα είναι σε θέση και πάλι να κάνουν τα κόλπα τους. Ήδη, στα προηγμένα συστήματα ασφαλείας, όπως βλέπουμε στις κινηματογραφικές ταινίες, χρησιμοποιείται η ίριδα του ματιού…

Η περιπέτεια μιας ηλεκτρονικής εξουσιοδότησης

Προ ημερών χρειάστηκε να κάνω μια ηλεκτρονική εξουσιοδότηση της ηλικιωμένης και ψηφιακά αναλφάβητης πεθεράς μου, καθώς θέλαμε να αποφύγουμε το ΚΕΠ. Ενώ έκανα την ταυτοποίησή της μέσω TAXIS, το σύστημα ζητούσε επιβεβαίωση του κινητού της με κωδικό που θα έστελνε. Η γιαγιά έχει ένα παλαιού τύπου κινητό (όχι smart), αλλά δεν ξέρει να βρίσκει τα sms. Έτσι, ενώ εγώ δεν ήμουν δίπλα της για να δω τον κωδικό αλλά στις Κυκλάδες, εγκατέλειψα την διαδικασία.

Ως εναλλακτική το σύστημα πρόσφερε να κάνεις την ταυτοποίηση μέσω τραπεζικού λογαριασμού που προϋποθέτει e-banking, που βεβαίως η γιαγιά δεν έχει. Έτσι, μετά από δυο μέρες την πήγε ο εγγονός της έξω από το ΚΕΠ με μάσκα και γάντια και υπέγραψε Φυσικά ο γράφων, που δεν αφήνει τίποτε να πέσει κάτω, προσπάθησε να έρθει σε τηλεφωνική επαφή με το e-gov, αλλά διαπίστωσε πως δεν υπάρχει τηλέφωνο!

Αποτάθηκε στο υπουργείο Εσωτερικών για να τον παραπέμψουν στο υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, όπου ο υπομονετικός αρμόδιος του τηλεφωνείου έκανε οκτώ προσπάθειες να με συνδέσει με κάποιον που θα μπορούσε να καταλάβει αυτά που ήθελα να πω. Όμως καμία φορά δεν σήκωσε κάποιος το τηλέφωνο! Ξαναπήρα και ζήτησα το γραφείο του υπουργού και μίλησα με τη γραμματέα του, η οποία μου είπε πως λείπει στο Μαξίμου, όπως άλλωστε κι ο διευθυντής του γραφείου του, καθώς και οι δυο υφυπουργοί! Όμως, επειδή δεν μπορούσε να αντισταθεί στην ευγένεια και τον ισοπεδωτικό ορθολογισμό μου, με παρέπεμψε στο Γραφείο Τύπου, όπου υπεύθυνη είναι η κυρία Χριστίνα Ταχιάου.

Μία ταυτοποίηση με την κυρία Ταχιάου

Ευτυχώς η κυρία ήξερε από χειρισμούς, γιατί στο μεταξύ το πρόσωπο του γράφοντος είχε γίνει κόκκινο σαν παντζάρι! Έτσι, βήμα βήμα φτάσαμε να μου εξηγεί πως αυτό το πρόβλημα της ταυτοποίησης μέσω κινητού προέκυψε την περίοδο της κοινωνικής αποστασιοποίησης κατά την χορήγηση των επιδομάτων, καθώς το 80% των κινητών που είναι καταγεγραμμένα στο TAXIS ανήκουν σε λογιστές. Το πρόβλημα έχει εντοπισθεί και περνάει, μπορεί και να πέρασε, τροπολογία που θα σώσει τα προσχήματα.

Στο ερώτημά μου, πώς τολμά το κράτος να προτείνει πιστοποίηση ταυτότητας (έστω και εναλλακτικά) μέσω ιδιωτικών τραπεζών, η απάντηση της κας Ταχιάου ήταν πως πρόκειται για προσωρινή λύση ανάγκης. Φυσικά όλα αυτά δεν αποτελούν διευκόλυνση του πολίτη yet, αλλά ελπίζουμε πως η Ελλάς σύντομα θα διαβεί με ιστορικό άλμα το κατώφλι της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης!

Μέχρι τότε, οι συνωμοσιολόγοι και οι οικολόγοι του παλιού τρόπου ζωής θα υπονομεύουν κάθε προσπάθεια απελευθέρωσης του πολίτη από τα δεσμά της γραφειοκρατίας, υπό την καθοδήγηση της θεωρίας των “κοινωνιών της επιτήρησης”. Δυστυχώς, η υποχωρούσα γραφειοκρατία αντικαθίσταται αυτόματα από νέα καθήκοντα προστασίας των δικαιωμάτων και των προσωπικών δεδομένων του πολίτη, που αν μη τι άλλο προκαλούν μειδιάματα.

Η προστασία τείνει να γίνει εφιάλτης! Ο πολίτης ως “πρόσωπο”, δηλαδή ως αναγνωρισμένη οντότητα από την κοινωνία, τελεί υπό εκθετικό περιορισμό της ελευθερίας του χάριν αυτής της ίδιας της ελευθερίας. Προσδοκούμε λοιπόν στον μελλοντικό θεϊκό αλγόριθμο που θα ρυθμίσει ποσοτικά την προστασία της ελευθερίας μας, από την ελευθερία όπως ο καθείς την αισθάνεται.