Ο Μαρξ και ο Χόκινγκ μας προειδοποίησαν

«Ο μεγαλύτερος εχθρός της γνώσης δεν είναι η άγνοια αλλά η ψευδαίσθηση της γνώσης»   Stephen Hawking

Ο θάνατος της πιο εξέχουσας και πολύμορφης επιστημονικής προσωπικότητας του αιώνα μας Στίβεν Χόκινγκ στις 14 Μαρτίου, άφησε τεράστιο κενό στην επιστημονική κοινότητα. Τόσο ως προς το θέμα της επιστημονικής εξήγησης της δημιουργίας του Σύμπαντος, αφού ήταν αυτός που «φωτογράφισε» το τι υπήρξε πριν από την μεγάλη έκρηξη (Big Bang) {διαστελλόμενος χωροχρόνος}, όσο και ως προς τους μεγάλους κινδύνους, που εγκυμονεί η συνδυασμένη τεχνολογική προσπάθεια αναπαραγωγής μέσω μηχανών του ανθρώπινου νου (τεχνητή νοημοσύνη) και το ανθρώπινο σώμα τους (ρομποτική), για τον άνθρωπο και τον πλανήτη.

Είναι, μάλιστα, εντυπωσιακός ο συμβολισμός, ότι ο θάνατός του επήλθε την ίδια μέρα, που πέθανε η πιο σπουδαία φωτισμένη φιλοσοφική και επαναστατική προσωπικότητα του προηγούμενου αιώνα, ο Καρλ Μάρξ (14 Μαρτίου 1883). Μπορεί σε κάποιους να ηχεί παράξενα αυτή η ταύτιση, πλην όμως, το έργο αυτών των δύο σπουδαίων εκπροσώπων του ανθρώπινου γένους συνέχεται και αλληλοσυμπληρώνεται με έναν δραματικό τρόπο.

Ο Καρλ Μαρξ, με διαυγή και οξυδερκή τρόπο, ανέλυσε και ανέδειξε τους εσωτερικούς μηχανισμούς και τους νόμους του Καπιταλισμού και προέβλεψε ότι το σύστημα αυτό όταν θα πάψει στοιχειωδώς να εξυπηρετεί μέσα από τις ανισότητες, που εμπεριέχονται στον πυρήνα του, τις ανθρώπινες κοινωνίες θα αντικατασταθεί από μια αταξική σοσιαλιστική κοινωνία (τότε, δηλαδή, που θα υπάρξει πραγματική Ιστορία του Ανθρώπου).

Τα προηγούμενα ιστορικά παγκόσμια οικονομικά συστήματα, που εμπεριείχαν την ανελευθερία και την ανισότητα των ανθρώπων (δουλοκτητικό, φεουδαρχικό σύστημα), μετά από αιώνες απόλυτης επιβολής αντικαταστάθηκαν από τον Καπιταλισμό. Ότι συνέβη με εκείνα τα συστήματα έτσι και ο Καπιταλισμός, ξεκίνησε ως προοδευτικό σύστημα διάλυσης της σκοταδιστικής φεουδαρχίας και κατέληξε σήμερα σε ένα δεσποτικό, φεουδαρχικού τύπου – παγκόσμιο δυναστικό σύστημα, ώστε να είναι καταδικασμένος να ξεπερασθεί και να αντικατασταθεί.

Ολοκληρωτική καταστροφή

Σε αυτό, όμως, το σημείο, παρεμβαίνει ο Στίβεν Χόκινγκ με την ανυπέρβλητη επιστημοσύνη του, θέτοντας καταλυτικά τον κίνδυνο της ολοκληρωτικής καταστροφής της Γης. Αφενός, εξαιτίας της μόλυνσης και της καταστροφής του περιβάλλοντος από τον ακόρεστο καταναλωτικό τρόπο ζωής του ανθρώπου και της άναρχης και επιθετικής λειτουργίας του παγκόσμιου κεφαλαιοκρατικού συστήματος. Αφετέρου, λόγω της χρησιμοποίησης της τεχνολογίας από μια μικρή διεθνή «ελίτ», αποκλειστικά και μόνο για τα δικά της συμφέροντα.

«Αν οι μηχανές παράγουν όλα όσα χρειαζόμαστε το αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από το πως όλα αυτά θα μοιράζονται στους ανθρώπους. Θα μπορούσαμε να ζούμε ευτυχισμένοι, εάν ο πλούτος που παράγει η μηχανή μοιράζεται σε όλους, ή θα μπορούσαμε να καταλήξουμε φτωχοί εάν οι ιδιοκτήτες της μηχανής συγχωνεύσουν τα κέρδη τους ενάντια στην αναδιανομή του πλούτου. Μέχρι στιγμής, η τάση είναι υπέρ της δεύτερης επιλογής, με την τεχνολογία να αυξάνει την ανισότητα».

Αυτά έγραψε ο Χόκινγκ περίπου 150 χρόνια μετά τον Μάρξ, που υποστήριζε, ότι το πρόβλημα δεν είναι η διανομή του πλούτου, αλλά η ιδιοκτησία και κατοχή των όρων παραγωγής, η πρωταρχική, βίαιη κατανομή των όρων ζωής. Κράτος και Κεφάλαιο δεν μπορούν να κάνουν αναδιανομή του πλούτου τέτοια, που θα αλλάξει σημαντικά τη ζωή των πολλών, γιατί στηρίζουν την εξουσία των αφεντικών επιχειρηματιών.

Η κρίση του πλανήτη και τα δεινά της ανθρωπότητας, αποτυπώθηκαν δραματικά στο τελευταίο άρθρο του Χόκινγκ στην Guardian, με τίτλο: «Η πιο επικίνδυνη στιγμή της ανθρωπότητας». Μεταξύ των άλλων επισημάνσεων, τονίζονταν οι εξελίξεις στον παραγωγικό τρόπο ανάπτυξης του παγκόσμιου καπιταλισμού και η μετεξέλιξή του, χρησιμοποιώντας υπέρ των κερδών των «ελίτ» τις τεράστιες τεχνολογικές ανακαλύψεις, οι οποίες, αντικειμενικά, οδηγούν τα παγκόσμια πράγματα σε γενικευμένη έκρηξη, εάν δεν υπάρξει δραματική αλλαγή στην μέχρι τώρα πορεία.

Γενικευμένη έκρηξη

Μεταξύ αυτών των σαρωτικών σύγχρονων αλλαγών είναι η αυτοματοποίηση των εργοστασίων, που έχει αποδεκατίσει τις θέσεις εργασίας στις παραδοσιακές κατασκευές, η, δε, ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης είναι βέβαιο, πως θα οξύνει το φαινόμενο αυτό, πλήττοντας βαθύτατα τις μεσαίες τάξεις και αφήνοντας διαθέσιμες μόνο τις θέσεις, που απαιτούν υψηλή δημιουργικότητα και ανθρώπινη εποπτεία.

Παράλληλα, το διαδίκτυο και οι δικτυακές πλατφόρμες επιτρέπουν σε πολύ μικρό αριθμό ανθρώπων να συγκεντρώσουν, από την μια πλευρά, αμύθητο πλούτο και, από την άλλη, να διατηρούν επιχειρήσεις με ελάχιστες θέσεις εργασίας, αλλά με τεράστιο κέρδος.

Αντιλαμβάνεται κανείς, ότι η εξέλιξη αυτή είναι καταστροφική για τις κοινωνίες και την κοινωνική ισορροπία, αφού αποτελεί βαθιά μετεξέλιξη του παραδοσιακού βιομηχανικού καπιταλισμού. Ο οποίος, σε συνδυασμό με την επέκταση του χρηματοπιστωτικού βραχίονά του, οδηγεί τον κόσμο σε ένα καθεστώς διαρκώς διογκούμενης οικονομικής ανισότητας, όπου ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι στον πλανήτη, ακόμα και στις παλιές μητροπόλεις του καπιταλισμού, βλέπουν όχι μόνο το βιοτικό τους επίπεδο να πέφτει δραματικά, αλλά να εξαφανίζεται και η ελπίδα τους να βγάλουν τα προς το ζην.

Παράλληλα, ο πλανήτης και η ανθρωπότητα αντιμετωπίζουν τεράστιους περιβαλλοντικούς κινδύνους, όπως κλιματική αλλαγή, υπερπληθωρισμό, που διογκώνει τις μεταναστευτικές ροές, με τις πολλαπλές στρεβλώσεις σε όλα τα επίπεδα, επιδημίες, μόλυνση των ωκεανών, προβλήματα στην τροφική παραγωγή και εξαφάνιση των ειδών.

Όλα αυτά σηματοδοτούν και υπενθυμίζουν, ότι βρισκόμαστε στην πιο επικίνδυνη φάση της ανθρώπινης Ιστορίας, έχοντας το καπιταλιστικό σύστημα μετατραπεί, από σύστημα χειραφέτησης του ανθρώπου από τη φεουδαρχία και τον σκοταδισμό, σε ένα επικίνδυνο για τον πλανήτη και τον άνθρωπο σύστημα. Όπως τόνιζε στο παραπάνω άρθρο εμφατικά και ειρωνικά ο Χόκινγκ, έχουμε τα τεχνολογικά μέσα να καταστρέψουμε τον πλανήτη μας, αλλά ακόμα δεν έχουμε τα μέσα για να ξεφύγουμε από αυτόν.

Ο χρόνος που διανύουμε, είναι αναμφισβήτητα ο πιο καθοριστικός των τελευταίων δεκαετιών, ως προς την ωμή αποτύπωση της μεγάλης κρίσης και της μεγέθυνσης των γενικευμένων αντιθέσεων σε ολόκληρο τον πλανήτη. Αποτελεί, αντικειμενικά, την εμφανή πλευρά του «Φθινοπώρου της Αμερικανικής Ηγεμονίας», στα πλαίσια της σφοδρής καπιταλιστικής κρίσης, που σηματοδοτεί την παγκόσμια ρευστότητα και τον λυσσαλέο γεωπολιτικό ανταγωνισμό, εν σχέσει με την παγκόσμια ηγεμονία των «πόλων» του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος (Η.Π.Α., Ευρώπη, Ρωσία, Κίνα κ.λπ.).

Τα χάσμα του συστήματος

Η αμφισβήτηση της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, που επιβλήθηκε μετά την γιγαντιαία διεθνοποίηση του καπιταλισμού, υπό την ηγεμονία των Η.Π.Α. τις προηγούμενες δεκαετίες, μετά και την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, αφήνει πίσω της μεγάλα χάσματα στο παγκόσμιο σύστημα, αλλά και στις επιμέρους κοινωνίες, όπως, για παράδειγμα, το τεράστιο χάσμα μεταξύ των «ελίτ» και των πολυπληθών κοινωνικών στρωμάτων, που συνωθούνται στο περιθώριο και στη φτωχοποίηση.

Το χάσμα αυτό αποπροσανατολίζει σε μεγάλο βαθμό την θέση και την στάση των καταπιεσμένων κοινωνικών στρωμάτων, εν σχέσει με τη βασική ταξική αντίθεση Κεφαλαίου και Προλεταριάτου υπό τη σωστή έννοια, που έδωσε ο Καρλ Μαρξ (δηλαδή όλων των κοινωνικών στρωμάτων, που καταπιέζονται από την καπιταλιστική παραγωγική διαδικασία). Δημιουργώντας έτσι, στην σημερινή φάση, ιδεολογικές και πολιτικές «τερατογενέσεις» και ενισχύοντας φασιστικά και ακροδεξιά μορφώματα και πάσης φύσεως φαινομενικά «αντισυμβατικών» ηγεσιών, που αποτελούν απλώς ένα «προκάλυμμα» και το «μακρύ χέρι» του κυρίαρχου συστήματος.

Η απουσία ενός λειτουργικού επαναστατικού υποκειμένου, που θα αξιοποιούσε τον θεωρητικό πλούτο και την εμπειρία όλων των προηγούμενων προσπαθειών για την χειραφέτηση και ισότητα των ανθρώπων, αλλά και της σωτηρίας Της Γης, είναι περισσότερο από εμφανής σήμερα και αυτό αποτελεί καθήκον όλων των προοδευτικών ανθρώπων να το συνδιαμορφώσουν.