Με ασφαλιστικές δικλείδες τα μη κρατικά πανεπιστήμια

Ο ΣΥΡΙΖΑ, ως κυβέρνηση, είχε απορρίψει την πρόταση της τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης για κατάργηση του κρατικού μονοπωλίου της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, στην συζήτηση για την Συνταγματική Αναθεώρηση, χάνοντας την ευκαιρία να μετάσχει από θέση ισχύος σε μία συζήτηση για την αλλαγή της εικόνας των κρατικών πανεπιστημίων και την δημιουργία μιας ακαδημαϊκής κουλτούρας, με ήθος και αισθητική.

Το υπουργείο Παιδείας εξέδωσε σήμερα μία ανακοίνωση ερωτο-απαντήσεων για τα μη κρατικά πανεπιστήμια. Στο ερώτημα «Ποια είναι η νομική λογική της προτεινόμενης ρύθμισης ενόψει των δεδομένων συνταγματικών απαγορεύσεων των παρ. 5 και 8 του Άρθρου 16 του Συντάγματος;» απαντά, μεταξύ άλλων, ότι «η Σύγχρονη Συνταγματική Προσέγγιση υποδεικνύει ότι το Σύνταγμα δεν μπορεί να είναι ένα απολιθωμένο σύνολο διατάξεων που ερμηνεύονται στατικά μέσα στο χρόνο» και «μια σύγχρονη και επίκαιρη ανάγνωση του Άρθρου 16 του Συντάγματος, υπό το φως του ενωσιακού δικαίου επιτρέπει τη λειτουργία παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων, με την εγγύηση και εποπτεία του κράτους», με την Κουμουνδούρου να κατηγορεί τον πρωθυπουργό για «επικίνδυνα παιχνίδια με το Σύνταγμα».

Σε κάθε περίπτωση, υπέρ των μη κρατικών-μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων είναι τα επιχειρήματα: στροφή της πανεπιστημιακής παιδείας και της έρευνας προς τις ανάγκες της αγοράς, γεγονός που θα προσέλκυε περί τις 110.000 φοιτητές από το εξωτερικό (το 2,5% του κυπριακού ΑΕΠ προέρχεται από την εισροή φοιτητών), ενώ ταυτόχρονα 35.000 Έλληνες φοιτητές σπουδάζουν στο εξωτερικό. Στα πανεπιστήμια αυτά θα μπορούν να φοιτούν με υποτροφίες το 1/5 των φοιτητών τους, με κοινωνικά κριτήρια και επιδόσεις αριστείας. Ο ανταγωνισμός θα βοηθήσει στην αναβάθμιση και των κρατικών πανεπιστημίων.

Κατά των μη κρατικών-μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων είναι τα εξής επιχειρήματα: η ποιότητα των σπουδών στα περισσότερα ιδιωτικά πανεπιστήμια είναι αμφιβόλου ποιότητας, ενώ στα καλά η έρευνα έχει κατεύθυνση εμπορευματική. Επίσης, συχνά τα πανεπιστήμια αυτά αποκτούν έντονα ταξικό χαρακτήρα, με τα υψηλά δίδακτρα που δημιουργούν αποκλεισμούς.

Πάντως τα δημόσια Πανεπιστήμια στην χώρα μας έχουν χρόνια προβλήματα, όχι αποκλειστικά ακαδημαϊκού-εκπαιδευτικού περιεχομένου: Το Άσυλο εκφυλίστηκε σε άσυλο συμμοριών του κοινού ποινικού δικαίου, ενώ πρέπει επιτέλους να γίνει αποκαθήλωση των εικόνων-αφισών από τους τοίχους των πανεπιστημίων και να διώκεται η αναγραφή συνθημάτων (2000 ευρώ πρόστιμο στους γονείς, απευθείας στο ΑΦΜ τους). Αφού γίνει αυτό, πρέπει να ξαναβαφτούν τα κτήρια, κυρίως μέσα, για να γίνουν ανθρώπινοι οι χώροι των δημόσιων πανεπιστημίων και να αποπνέουν, αν μη τι άλλο, μία σοβαρότητα.

Επιτροπή Διασφάλισης Ποιότητας

Ο φίλος νομικός Κωνσταντίνος Παρίσσης, σε προ ετών ανάρτησή του στο Facebook, αφού εκθείαζε – και σωστά – το υψηλό επίπεδο της Νομικής Θεσσαλονίκης σε σύγκριση με το Manchester Business School, μία από τις δέκα καλύτερες Σχολές Διοίκησης Επιχειρήσεων στον κόσμο την εποχή που έκανε εκεί μεταπτυχιακές σπουδές, έγραφε: «Το επίπεδο του πανεπιστημίου της Αγγλίας δεν το έφτανε με τίποτα το πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. Και για να πω την αμαρτία μου, αυτό που χάρηκα περισσότερο ήταν η καθαριότητα: ούτε αφίσες, ούτε τραπεζάκια, ούτε σκουπίδια. Διάβασμα και εργαστήρια –  τίποτα άλλο. Ένας πραγματικός ναός της γνώσης και της έρευνας. Εδώ, 25 χρόνια μετά, το ΑΠΘ είναι ακόμη άντρο παρανομίας και ένα απέραντο σκουπιδαριό, μια αηδία σκέτη. Όπως είναι, δηλαδή, το μέσο ελληνικό πανεπιστήμιο όπου κι αν κοιτάξεις».

Φίλος δε πανεπιστημιακός και πρώην πολιτικός μου είχε γράψει παλαιότερα, συγκεκριμένα λίγο πριν την απόρριψη της αλλαγής του Άρθρου 16 του Συντάγματος από την τότε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, πως πρέπει να υπάρξει μια Επιτροπή Διασφάλισης Ποιότητας: «Αν γίνει και είναι σοβαρή, θα βάλει αυστηρούς κανόνες και τα ιδιωτικά ΑΕΙ θα κρατήσουν μια ποιότητα. Επίσης, έτσι θα συμμαζευτούν και μερικά κρατικά ΑΕΙ που σήμερα είναι πολύ χαμηλού επιπέδου. Αν δεν υπάρξει ή είναι απλά γραφειοκρατική (το πιθανότερο), τα ιδιωτικά ΑΕΙ θα γίνουν μαγαζιά χαμηλής ποιότητας και υψηλής κερδοσκοπίας. Πώς μπορεί να διασφαλιστεί η αυστηρή λειτουργία μιας Επιτροπής Διασφάλισης Ποιότητας; Υπάρχουν 2-3 τρόποι:

(α) Να στελεχωθεί με λίγους αλλά κορυφαίους Έλληνες και ξένους ακαδημαϊκούς, μακράς θητείας (8-10 έτη). Οι ετήσιες εκθέσεις να δίνονται στη δημοσιότητα με τις υπογραφές αυτών που τις συνέταξαν.

(β) Τα ιδιωτικά ΑΕΙ να είναι υποχρεωτικά παραρτήματα μεγάλων και σοβαρών ξένων, τα οποία δεν θα ήθελαν να ρισκάρουν τη φήμη τους, ρίχνοντας την ποιότητα. Την τελική αστική ευθύνη παροχής ποιοτικής εκπαίδευσης να την έχει το μητρικό.

Σε κάθε περίπτωση, είναι απολύτως απαραίτητο να θεσπιστούν πανελλήνιες εξετάσεις επαγγελματικής επάρκειας (όπως γινόταν παλιά για το ΤΕΕ). Θα είναι κοινές για τους αποφοίτους κρατικών και μη ΑΕΙ. Τα αποτελέσματα να δημοσιεύονται υποχρεωτικά μαζί με την προέλευση φοίτησης επιτυχόντων και αποτυχόντων». Και καταλήγει: «εναντίον αυτών των μέτρων θα ξεσηκωθούν όχι μόνο οι ιδιώτες που θέλουν άρπα-κόλλα ιδρύματα, αλλά και πολλά κρατικά ΑΕΙ καθώς και σύσσωμο το ‘φοιτητικό κίνημα’ (λέμε τώρα) γιατί θα αποκαλυφθούν οι δικές τους κακές πρακτικές», πράγματα άκρως επίκαιρα σήμερα, μετά τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού…