Με ποιές δράσεις μπορεί να αναβαθμιστεί το ελληνικό σχολείο

Σε όλο τον κόσμο αλλά και στην ΕΕ, έχει πλέον εμπεδωθεί η πεποίθηση ότι η στενή συνεργασία του δημόσιου τομέα με τον ιδιωτικό αποτελεί το εφαλτήριο για την αλλαγή νοοτροπίας και την ποιοτική ανάταση της οικονομίας της κάθε χώρας. Η παρούσα κατάσταση θυμίζει τις αρχές του προηγούμενου αιώνα όπου το παλιό και μη παραγωγικό μοντέλο ανθίστατο στο νέο.

Μοχλός για την ανάπτυξη της νέας οικονομίας είναι η παιδεία της κάθε χώρας. Σκοπός είναι η κινητοποίηση όλων των δυνάμεων που μπορούν και θέλουν να είναι η χώρα παρούσα στον νέο αιώνα, ή αλλιώς και αιώνα της καινοτομίας. Ειδικά για τη χώρα μας το υπουργείο Παιδείας πρέπει να αποδεχθεί αυτή τη συνεργασία και να σταθεί συνοδοιπόρος σε αυτή τη συνέργεια.

Οι φορείς που δραστηριοποιούνται στον ιδιωτικό τομέα είναι γρήγοροι και ευέλικτοι, βρίσκονται πολύ κοντά στο παγκόσμιο γίγνεσθαι και κινητοποιούν πιο εύκολα κοινωνικές και οικονομικές δυνάμεις, αναπτύσσοντας αντίστοιχες συμμαχίες. Με σκοπό τη δημιουργία ενός πρωτοκόλλου για την δημιουργία εκπαιδευτικών δράσεων εκτός του σχολικού αναλυτικού προγράμματος σπουδών, προτείνουμε το Υπουργείο να προχωρήσει στις εξής κινήσεις:

Κάθε χρόνο να ανακοινώνει ένα ημερολόγιο δράσεων που θα υλοποιούνται είτε μετά το πέρας του υποχρεωτικού σχολικού ωραρίου είτε σε ολοήμερο πλαίσιο. Τις δράσεις αυτές θα ονομάζουμε εφεξής “επίσημες δράσεις”. Οι εν λόγω δράσεις, οι οποίες θα επιλέγονται αφότου εξασφαλιστεί ότι πληρούν κάποια βασικά κριτήρια που θα αναλυθούν παρακάτω, θα πρέπει να πιστοποιηθούν και να τεθούν υπό την αιγίδα του υπουργείου.

Μία τέτοια πιστοποίηση θα μπορέσει να βελτιστοποιήσει τη διαδικασία ελέγχου της παιδαγωγικής καταλληλότητας των εν λόγω δράσεων, καταργώντας τη διαδικασία υποβολής ίδιων προτάσεων κάθε χρόνο και αντικαθιστώντας την με μια πιο ευέλικτη διαδικασία, η οποία θα στοχεύει στην επικαιροποίηση προτάσεων που είναι ήδη πιστοποιημένες. Κάτι τέτοιο μπορεί να εκμηδενίσει τη γραφειοκρατία του υπουργείου, επισπεύδοντας έτσι την υλοποίηση δράσεων με ουσιαστικό αντίκτυπο που μέχρι τώρα προσφέρονταν με καθυστέρηση.

Το ημερολόγιο δράσεων μπορεί να περιλαμβάνει δράσεις που, σύμφωνα με τα κριτήρια του υπουργείου, διαχωρίζονται σε υποχρεωτικές και σε προαιρετικές, έτσι ώστε όλοι να γνωρίζουν συνολικά τις δράσεις κάθε σχολικού έτους. Στην περίπτωση των προαιρετικών δράσεων η συμμετοχή επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια του Συλλόγου Διδασκόντων. Αντιθέτως, στις υποχρεωτικές δράσεις θα συμμετέχουν όλοι οι μαθητές και όλοι οι εκπαιδευτικοί, εάν είναι εφικτό ή αντιπροσωπεία αυτών με βάση την απαιτούμενη σχολική διαχείριση. Η συμμετοχή τόσο στις υποχρεωτικές δράσεις, όσο και στις προαιρετικές, θα λαμβάνεται υπόψη κατά την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών.

Απογευματινό σχολείο (after school activities)

Παράλληλα, το υπουργείο πρέπει να δώσει τις κατευθύνσεις σχετικά με το περιεχόμενο των δραστηριοτήτων (εκπαιδευτικών προγραμμάτων) που θα απαρτίζουν το απογευματινό σχολείο. Στο πλαίσιο αυτών των κατευθύνσεων, κρίνεται σκόπιμο το υπουργείο να διασαφηνίσει ποιοι είναι οι τομείς που προκρίνει ότι θα πρέπει να διδάσκονται – εθνικοί στόχοι (π.χ. τομείς όπως Εκπαιδευτική Ρομποτική, Πληροφορική, Φυσικές Επιστήμες, Περιβάλλον, Ιστορία, Θεατρική Αγωγή, κ.λπ.).

Οι κατευθύνσεις αυτές μπορούν να θέτουν τη βάση, επάνω στην οποία ο σύλλογος διδασκόντων θα μπορεί να προσθέτει δραστηριότητες που σχετίζονται με επιπλέον τομείς (π.χ. τοπική ιστορία, διατροφή, παραδοσιακοί χοροί κ.λπ.) οι οποίες θα επιλέγονται σύμφωνα με δικά του κριτήρια. Τέλος, στο ίδιο πλαίσιο κρίνεται απαραίτητο να ανακοινωθεί από το υπουργείο και το ακριβές ωράριο εντός του οποίου υλοποιούνται οι εν λόγω δραστηριότητες (π.χ. από τη λήξη του υποχρεωτικού ωραρίου έως τις 18:00 ή τις 19:00).

Σε συνέχεια της παραπάνω πλαισίωσης, το υπουργείο ζητά από φορείς να καταθέσουν εκπαιδευτικά προγράμματα με περιεχόμενο που σχετίζεται με τις κατευθύνσεις και τους τομείς που έχουν τεθεί. Δημιουργείται έτσι ένα αποθετήριο εκπαιδευτικών προγραμμάτων από τους φορείς που διαθέτουν/προσφέρουν αυτά τα προτεινόμενα εκπαιδευτικά προγράμματα.

Ειδική αναφορά μπορεί να γίνεται σε καλές πρακτικές (προγράμματα τα οποία έχουν υλοποιηθεί εδώ και αρκετά χρόνια με επιτυχία). Κάθε ενδιαφερόμενος φορέας (π.χ. Πανεπιστήμια) μπορεί να δημιουργήσει νέα προγράμματα συνοδευόμενα από αντίστοιχες δράσεις, χωρίς χρηματοδότηση από το υπουργείο. Για λόγους κοινωνικής δικαιοσύνης, θα πρέπει ο ιδιωτικός και ο δημόσιος φορέας να χαίρουν ίσων ευκαιριών εκ μέρους του υπουργείου.

Το αποθετήριο θα περιλαμβάνει όλους τους φορείς και τα εκπαιδευτικά προγράμματα που αυτοί προσφέρουν. Τόσο οι φορείς όσο και τα προγράμματα δε θα πιστοποιούνται από το αποθετήριο. Ωστόσο, εκπαιδευτικά προγράμματα που σχετίζονται με δράσεις οι οποίες τελούν υπό την αιγίδα του Υπουργείου (όπως αναφέρθηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο) θα μπορούσαν να απεικονίζονται με ένα επιπλέον εικονίδιο πιστοποίησης (badge). Κάτι τέτοιο θα διευκόλυνε την αναζήτηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων που έχουν εφαρμοστεί με επιτυχία, έναντι νέων προγραμμάτων που είτε έχουν υλοποιηθεί σε μικρή κλίμακα είτε προβλέπεται να υλοποιηθούν στο μέλλον (νέες υποβολές).

Στοιχεία αξιολόγησης

Ο κάθε φορέας καταθέτει τη δράση του και τα εκπαιδευτικά του προγράμματα και πρέπει για τον καθένα να πληρούνται κατ’ ελάχιστο τα εξής στοιχεία αξιολόγησης:
• Να διαθέτει εμπειρία σε αντίστοιχη δράση σε πανελλήνιο επίπεδο
• Να υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης στο εκπαιδευτικό υλικό του φορέα από κάθε σχολείο, όσο απομακρυσμένο και να είναι
• Ο φορέας να υποστηρίζει τους ενδιαφερόμενους εκπαιδευτικούς με σεμινάρια κατάρτισης, τα οποία μπορούν να προσφέρονται με τη φυσική παρουσία των συμμετεχόντων ή με τη μέθοδο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης
• Ο φορέας να κινητοποιεί για την υποστήριξη της δράσης οικονομικές δυνάμεις, μεγάλους οργανισμούς, ιδρύματα εσωτερικού η και εξωτερικού
• Είναι σημαντικό το περιεχόμενο των δράσεων να συνδέεται με την πραγματικότητα της ζωής των μαθητών. Ενδεικτικές θεματικές τέτοιου περιεχόμενου θα μπορούσαν να είναι η επιχειρηματικότητα, η συλλογική και η ομαδική εργασία, η αυτοεκτίμηση, η αυτοαξιολόγηση, η επικοινωνία και η σύγχρονη επιστήμη του marketing.
• Ο φορέας να μπορεί αποδεδειγμένα να εκπαιδεύει εκπαιδευτικούς σε κάθε σημείο της επικράτειας για λόγους ισότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης
• Ο φορέας να αποδέχεται τη συμμετοχή του υπουργείου και να προγραμματίζουν κοινές δράσεις με σκοπό την ευαισθητοποίηση, την ενημέρωση αλλά και τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών και των γονέων σε αυτές.
• Επιπλέον ιδιαίτερη βαρύτητα να δίνεται από τον φορέα σε δράσεις που είναι συνδεδεμένες με αντίστοιχες του εξωτερικού και έχουν υλοποιηθεί με επιτυχία σε Ευρωπαϊκό ή σε Παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό αφορά στις κεντρικές δράσεις. Στην περίπτωση δράσεων που υλοποιούνται σε περιφερειακό επίπεδο ή ακόμη και σε επίπεδο νομού, θα μπορούν να τρέχουν εκπαιδευτικά προγράμματα αναφορικά με την τοπική οικονομική δραστηριότητα, την ιστορία και τον πολιτισμό, χωρίς απαραίτητα αυτά να συνδέονται με δράσεις του εξωτερικού.

Λειτουργία απογευματινού σχολείου

Η λειτουργία του απογευματινού σχολείου να ανατίθεται στον σύλλογο γονέων και κηδεμόνων, σε συνεργασία με τις δημοτικές αρχές. Στην αρχή κάθε νέας σχολικής χρονιάς ο σύλλογος γονέων και κηδεμόνων, σε συνεργασία με τον σύλλογο διδασκόντων, ανακοινώνουν στους γονείς τα ετήσια εκπαιδευτικά προγράμματα της νέας σχολικής χρονιάς.

• Στο τέλος των προγραμμάτων οι μαθητές χωρισμένοι σε ομάδες στο πλαίσιο σχολικής εορτής, θα παρουσιάσουν εργασίες τους στηριγμένες στην ομαδική εργασία (teamwork) και στην επίλυση προβλήματος (problem solving).
• Τυχόν κατασκευές που θα προκύψουν από τα προγράμματα, θα αποτελέσουν και το πρώτο αποθετήριο εκπαιδευτικού υλικού εντός σχολικής μονάδας και θα αξιοποιηθούν ως μέρος της εκπαίδευσης τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των μαθητών, τις επόμενες σχολικές χρονιές.
• Στην περίπτωση δράσεων (π.χ. εκπαιδευτική ρομποτική) που συνδέονται με μαθητικούς διαγωνισμούς οι οποίοι εκτελούνται σε επίπεδο παγκόσμιο, ευρωπαϊκό ή σε επίπεδο τμήματος της Ευρώπης, οι μαθητές που παρακολουθούν τις δράσεις θα πρέπει υποχρεωτικά να λάβουν μέρος στους αντίστοιχους διαγωνισμούς, με σκοπό την εφαρμογή των κεκτημένων γνώσεών τους και τη λήψη χρήσιμης ανατροφοδότησης. Η συγκεκριμένη υποχρέωση ισχύει μόνο στην περίπτωση διαγωνισμών που επιτρέπουν τη χωρίς κόστος συμμετοχή των μαθητών.