Μία θύμηση, μία αγωνία, μία ελπίδα – Ο καθηγητής μου θύμα της πανδημίας

Ακόμα θυμάμαι πως δεν μου άρεσαν τα μαθηματικά όταν πήγαινα σχολείο. Σε όλες σχεδόν τις τάξεις, εκτός από μία: την τελευταία τάξη του Λυκείου. Κι αυτό γιατί στα τέλη της δεκαετίας του ’80, εποχή προετοιμασίας για την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο, γνώρισα έναν μαθηματικό που μου έμαθε να κατανοώ την αξία αυτών των, μέχρι τότε, δύστροπων “ιερογλυφικών” συμβόλων που έκρυβαν μέσα τους μόνο μυστικισμό, απογοήτευση και αφηρημένες έννοιες. Το όνομα αυτού του νεαρού τότε μαθηματικού, Μανώλης Αγιομυργιαννάκης.

Ένας ήρεμος και με βάθος παιδαγωγός που εκτός από σπουδαίος δάσκαλος με το παράδειγμά του με έμαθε να κατανοώ εκτός από τα μαθηματικά κι άλλες έννοιες όπως ανθρωπισμό, δημοκρατική ηθική, αλληλεγγύη, προοδευτική στάση ζωής. Βαθιά πολιτικοποιημένος άνθρωπος με κοινωνικούς αγώνες, ευγενικά και ταυτόχρονα δυναμικά ιδεολογικά φορτία από την εποχή του αντιδικτατορικού αγώνα και της μεταπολίτευσης εξέπεμπε εντός μου μία άλλη ποιότητα, ιδίως σε σχέση με το επίπεδο των εκπαιδευτικών της εποχής εκείνης.

Ο Μανώλης καταγόταν από την Κρήτη και ήρθε να εργαστεί και να φτιάξει την οικογένειά του στον τόπο καταγωγής της συζύγου του, την Αμαλιάδα. Συνδέθηκε στενά με την περιοχή, όχι μόνο μέσω της οικογένειάς του αλλά και μέσω των μαθητών και των πολιτών της Ηλείας αφού εργάστηκε σε πολλά σχολεία. Παράλληλα, πρωτοστάτησε σε όλες τις συλλογικές δράσεις για εκδημοκρατισμό, ανάπτυξη και πρόοδο της περιοχής, γεγονός που επιβραβευόταν από τη δημόσια αναγνώριση που του απέδιδαν οι ντόπιοι σε κάθε ευκαιρία.

Τραγική απώλεια

Τον Μανώλη είχα χρόνια να τον συναντήσω για να τα πούμε από κοντά, ωστόσο μάθαινα πάντα νέα του μέσω κοινών φίλων και συγγενών. Μια τραγική είδηση που θορύβησε όλη τη χώρα, επανέφερε με σθένος μέσα μου, τη θύμηση αυτού του ευγενικού και αγαπητού δασκάλου, όταν με οδύνη πληροφορήθηκα πως ήταν το πρώτο θύμα του φονικού κορονοϊού στην Ελλάδα.

Το τραγικό συμβάν της απώλειας ενός ανθρώπου που υπήρξε ένα σημαντικό στιγμιότυπο και της δικής μου ζωής, μεγέθυνε μέσα μου αυτό που για πολλούς σήμερα αποτελεί κυρίαρχο αίσθημα: την αγωνία, την αβεβαιότητα, την αγανάκτηση. Κι αυτό γιατί εκατομμύρια άνθρωποι σήμερα σε όλο τον κόσμο δοκιμάζονται, υποφέρουν, θρηνούν, αμφιβάλλουν, ανησυχούν, για ένα αύριο που κανείς δεν ξέρει με σιγουριά πώς θα ξημερώσει.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι βρισκόμαστε προ των πυλών μιας μετα-νεωτερικής δυστοπίας, όπου οι κοινωνικές σταθερές και τα ανθρώπινα δικαιώματα θα καταβαραθρωθούν. Άλλοι κάνουν λόγο για προφητείες που εκπληρώνονται ή ακόμα και για θεωρίες και σενάρια συνωμοσίας. Άλλοι πουλάνε αντιϊκά μαντζούνια και αγιασμένα σκευάσματα κατά του ιού, ενώ άλλοι εργαλειοποιούν την αρρώστια επενδύοντας στον φόβο, στην ανθρώπινη αδυναμία και ημιμάθεια ακόμα και στην αισχροκέρδεια.

Αψηφούν τον κίνδυνο

Ταυτόχρονα, αρκετοί εξακολουθούν προκλητικά να αψηφούν το μέγεθος του κινδύνου επιδεικνύοντας μια αδικαιολόγητη και ανεύθυνη ελαφρότητα που προφανώς θα μας στοιχίσει ακόμα περισσότερα θύματα. Είναι προφανές πως ζούμε και θα ζήσουμε σκηνές ενός “ανεκδιήγητου σουρεαλιστικού τοπίου”. Ο λόγος είναι ότι κοινωνιολογικά και ιστορικά είναι αποδεδειγμένο πως σε “οριακές” κοινωνικές περιόδους και περιόδους κρίσης οι ανθρώπινες συμπεριφορές δοκιμάζονται, αποδιοργανώνονται –όπως επίσης και το “φαντασιακό” των πολλών. Συνεπακόλουθα, οι κανονικότητες υποχωρούν και σταδιακά εισερχόμαστε σε πρωτόγνωρες και αχαρτογράφητες καταστάσεις.

Σε ό,τι αφορά τώρα τη στάση μας απέναντι στον φονικό ιό, είναι σαφές πως πρόκειται για συλλογική μάχη που θα πρέπει να δοθεί με αίσθημα θάρρους, ορθολογισμό και επιστημονική τεκμηρίωση. Ακόμα χρειάζεται σύνθεση δυνάμεων, κυρίως ενότητα, ενώ είναι αναγκαίο να ιδωθούν ψύχραιμα και λελογισμένα και άλλες διαστάσεις αυτής της αναμέτρησης. Η δημόσια υγεία και η υγεία του καθενός μας προέχουν και εκεί προφανώς οφείλουμε να εστιάζουμε όλοι.

Ωστόσο, από εδώ και στο εξής θα έχουμε να δώσουμε και έναν επιπλέον αγώνα για την ίδια την ελευθερία της καθημερινότητάς μας, τη διαχείριση της ισορροπίας του τρόπου ζωής μας, την ψυχική και την πνευματική μας υγεία. Είναι ανάγκη να αγωνιστούμε για την ανθρωπιά και την αλληλεγγύη, αγαθά και δικαιώματα που οφείλουμε να κρατήσουμε ψηλά ως σημαία μιας πολιτισμένης κοινωνίας απέναντι στην επιθετικότητα του ρατσισμού, της περιθωριοποίησης, της ανθρωποφαγίας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

Μπροστά δηλαδή στο σοβαρότατο πρόβλημα που είναι πρωτίστως ιατρικό να μην υποτιμηθούν οι κοινωνικές, ψυχολογικές, ηθικές ακόμα και οι οικονομικές συνέπειες που προφανώς θα ταλαιπωρήσουν την κοινωνία και θα επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο τους κοινωνικά αδύναμους και ανυπεράσπιστους. Αυτό που σήμερα επιβάλλεται είναι η ψυχραιμία, η συμπαράσταση, η αλληλεγγύη και η ανθρωπιά. Το κυριότερο είναι να κρατήσουμε την ελπίδα μας ζωντανή.

Εθελούσια συμμόρφωση

Οι γιατροί και το νοσηλευτικό προσωπικό, με το παράδειγμά τους, δίνουν αυτή τη μάχη καθημερινά σε όλον τον κόσμο. Απομένει, ως πολίτες, μέσω της ατομικής και της κοινωνικής ευθύνης που οφείλουμε να επιδείξουμε, να συμβάλουμε στην ανάσχεση της μετάδοσης του ιού. Η εθελουσία συμμόρφωση στους κανόνες που η ιατρική και οι άλλες επιστήμες της υγείας υποδεικνύουν δεν είναι παθητικός κομφορμισμός ούτε χειραγώγηση της κοινωνικής μας συμπεριφοράς.

Αντίθετα είναι η μόνη ορθολογική στρατηγική για να δώσουμε αυτή τη συλλογική μάχη. Και όταν αυτός ο εφιάλτης θα κοπάσει, εκτός από τις εναπομείνασες πληγές, θα ήταν χρήσιμο να δούμε την επόμενη μέρα. Η ελληνική πολιτεία οφείλει να προτάξει, χωρίς καμία δικαιολογία και αναστολή την ισχυρή θωράκιση και αναβάθμιση του υποστελεχωμένου και καθημαγμένου Εθνικού και Δημόσιου Συστήματος Υγείας.

Το Εθνικό και Δημόσιο Σύστημα Υγείας σήμερα καλείται, –σε πείσμα όσων συνεχίζουν να λοιδορούν τα δημόσια και κοινωνικά αγαθά–, να αντιμετωπίσει μια άνιση μάχη. Συγκεκριμένα χρειάζεται να αποδείξει πως παραμένει ένας από τους βασικούς πυλώνες κάθε συνεκτικής και πολιτισμένης ανθρωποκεντρικής κοινωνίας. Κι αυτό το χρωστάμε όχι μόνο στο μέλλον του τόπου αλλά και στη μνήμη των αδικοχαμένων συνανθρώπων μας, που όλοι ελπίζουμε να είναι τα τελευταία θύματα αυτής της ασύμμετρης πανδημίας.