Μήπως κουβαλάτε οχιά στις ρόδες του αυτοκινήτου; – Τι κάνουμε άμα δούμε φίδι

Όπως κάθε Μάιο ή γενικά όταν ζεσταίνει ο καιρός, έτσι και φέτος εμφανίστηκαν μπόλικα φίδια που ξύπνησαν από τη χειμερία νάρκη τους και γυροφέρνουν για να ζευγαρώσουν ή για να βρουν τροφή. Αυτό έχει θορυβήσει πολλούς, γιατί νομίζουν ότι έχουμε αύξηση του αριθμού των ερπετών. Εν τω μεταξύ βελτιώθηκε η κατάσταση της 75χρονης που την δάγκωσε προχθές οχιά στην αυλή της στη Νέα Αγχίαλο κοντά στο Βόλο, ενώ συνεχίζει να δίνει μάχη στη ΜΕΘ η άτυχη 43χρονη και μητέρα 5χρονου παιδιού που υπέστη αλλεργικό σοκ από δάγκωμα οχιάς.

Σε καλύτερη κατάσταση είναι η εθελόντρια (και όχι ερπετολόγος όπως δημοσιεύτηκε αρχικά) που είχε προσπαθήσει να “συλλάβει” οχιά σε σχολείο της Θεσσαλονίκης προ πενθημέρου και δαγκώθηκε από το φίδι. Σύμφωνα με πληροφορίες τοπικών μέσων, η κατάστασή της παραμένει σοβαρή, όμως είναι –τηρουμένων των αναλογιών– βελτιωμένη σε σύγκριση με προχθές. Πολλοί ανησυχούν επειδή πλέον ανευρίσκονται φίδια και σε πόλεις ή σε σχετικά πυκνοκατοικημένες περιοχές, όμως αυτό δεν οφείλεται σε αύξηση του πληθυσμού των ερπετών, όπως είπε στο SLpress η ερπετολόγος κ. Μαρία Δημάκη, υπεύθυνη του τμήματος Ζωολογίας στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του ιδρύματος Γουλανδρή.

Ο πληθυσμός είναι σταθερός και κάθε χρόνο οι υπηρεσίες δέχονται περίπου 100-150 κλήσεις για εμφανίσεις φιδιών και δαγκώματα, και μέχρι στιγμής δεν υπάρχει αύξηση του αριθμού αυτού για την εποχή που διανύουμε. Η εμφάνιση στις πόλεις οφείλεται στο ότι τα φίδια μεταφέρονται κατά λάθος από ανθρώπους και, συγκεκριμένα, με οχήματα ΙΧ ή φορτηγά. Το φίδι φωλιάζει στο όχημα που βρίσκει σε δάσος ή σε εξοχική κατοικία. Ανύποπτος ο οδηγός επιστρέφει στην πόλη με το όχημά του, χωρίς να ξέρει ότι κουβαλάει κι ένα φίδι.

Πάνω από πέντε άνθρωποι το χρόνο έχουν συνταξιδεύσει με φίδι στο όχημά τους χωρίς να το αντιληφθούν και χωρίς να το μάθουν ούτε εκ των υστέρων. Αυτό τεκμαίρεται από τον αριθμό φιδιών που εντοπίζονται σε αστικά κέντρα. Το ότι πάντως οι οδηγοί αυτοί δεν το αντελήφθησαν, δεν είναι απαραιτήτως κακό, γιατί μπορεί για παράδειγμα κάποιος να άνοιγε το καπό προκειμένου να σιγουρευτεί ότι δεν υπάρχει φίδι στο αμάξι του και τότε το ερπετό, αντιλαμβανόμενο παρουσία σε απόσταση μικρότερη του ενός μέτρου, να ένιωθε απειλή και να δάγκωνε. Οι οχιές δεν δαγκώνουν αν δεν φοβηθούν και κανονικά μένουν ακίνητες μέχρι να απομακρυνθεί ο κίνδυνος (δηλαδή ο άνθρωπος). Αν συνεχεία φεύγουν για να κρυφτούν μακριά.

Τί κάνουμε άμα δούμε φίδι

«Έχει τύχει να βρούμε στην πόλη οχιά που είχε τυλιχτεί στον άξονα ρόδας ΙΧ, αλλά πιο συχνά τα φίδια τρυπώνουν στη μηχανή, επειδή αισθάνονται εκεί ότι βρίσκουν καταφύγιο», είπε η ερπετολόγος κ. Δημάκη. Στο ερώτημα τι κάνουμε σε αυτές τις περιπτώσεις, αν δηλαδή βρούμε φίδι στο ΙΧ ή εκεί που πήγαμε εκδρομή ή στο σπίτι μας, είπε: «Αν έχετε μια σκούπα και το βρείτε στην αυλή, μπορείτε να το διώξετε, αλλά καλό είναι να απομακρυνθείτε και να καλέσετε την Πυροσβεστική. Θα έπρεπε να υπάρχει ένας ειδικός φορέας για να αναλαμβάνει αυτά τα περιστατικά, όμως δυστυχώς δεν υπάρχει. Καλούνται εθελοντές. Η εθελόντρια στη Θεσσαλονίκη δεν ήταν ερπετολόγος, πήγε να πιάσει το φίδι με ένα γάντι κηπουρικής, αλλά το δόντι της οχιάς είναι σαν καρφίτσα και το διαπερνά. Έπρεπε να έχει το κατάλληλο γάντι και την κατάλληλη λαβίδα, όχι τσιμπίδα».

Τονίζει πάντως ότι δεν συντρέχει λόγος πανικού με τις οχιές, για τον εξής λόγο: «Από τα 27 φίδια που έχουμε στην Ελλάδα, δηλητήριο έχουν μόνον πέντε είδη οχιάς –τα άλλα και να σας δαγκώσουν δεν θα σας μεταδώσουν δηλητήριο. Κατά κανόνα θα χρειαστεί μόνον αντιτετανικός ορός ή και άλλη αγωγή για τυχόν αλλεργικές αντιδράσεις ή για την αντιμετώπιση μικροβιακών λοιμώξεων. Όσον αφορά στις οχιές, οι περισσότερες έχουν ένα χαρακτηριστικό ζιγκ ζαγκ στη ράχη τους, οπότε είναι συνήθως αναγνωρίσιμες. Παρότι είναι εν δυνάμει επικίνδυνες, δεν δαγκώνουν αν δεν αισθανθούν απειλή. Η πρώτη τους αντίδραση είναι συνήθως να απομακρυνθούν και όχι να επιτεθούν. Όσοι ερπετολόγοι συλλαμβάνουν φίδι, δεν το σκοτώνουν, γιατί είναι προστατευόμενο είδος –το απελευθερώνουν σε κάποια σχετικά έρημη περιοχή».

Στην εξοχή ή και στο κήπο μας, επειδή δεν αναλογιζόμαστε τον κίνδυνο, περπατάμε αδιάφορα και κάνουμε διάφορες δουλειές π.χ. καθαρίζοντας την αυλή. Εκεί, χωρίς να το ξέρουμε, απειλούμε την κρυμμένη οχιά και αυτή μας δαγκώνει. Προληπτικά στην εξοχή καλό είναι να περπατάμε με μποτάκια και να προσέχουμε πού απλώνουμε τα χέρια μας. Στα εξοχικά επίσης πρέπει να κλείνουμε τις πόρτες, για να μην μπουν φίδια μέσα στο σπίτι.

Αν μας δαγκώσει οχιά

Η αλλεργική αντίδραση της άτυχης εθελόντριας στη Θεσσαλονίκη, που προφανώς έσπευσε στο σχολείο ευαισθητοποιημένη ως μητέρα η ίδια, είναι πολύ σπάνια περίπτωση. Το δηλητήριο του φιδιού εκτιμάται ότι ήταν πολύ, γιατί μεγάλο ήταν και το φίδι. Η 43χρονη πρόλαβε και έβαλε το ερπετό στο σάκο, όμως τώρα νοσηλεύεται σε σοβαρή κατάσταση. Κατά κανόνα τα συμπτώματα σε δάγκωμα οχιάς είναι πρήξιμο και αδιαθεσία, και υπόταση. Συνήθως χορηγείται στο νοσοκομείο αντιοφικός ορός, που όμως δεν υπάρχει σε αφθονία, αφ’ ενός γιατί είναι ακριβός και “λήγει”, οπότε πετιέται αχρησιμοποίητος, αφ’ ετέρου επειδή δεν είναι και τόσο αθώος: είναι ισχυρό φάρμακο και έχει παρενέργειες.

Η οχιά δεν αποδεσμεύει πάντα όλο το δηλητήριο που έχει στους αδένες της και το οποίο εγχύεται στο θύμα μέσα από οπές στα δόντια του ερπετού. Όμως αν το θύμα είναι μικρό παιδί, ακόμα και η λίγη τοξίνη είναι απειλητική. Πολλά εξαρτώνται από την ποσότητα του δηλητηρίου και από το αν το θύμα είναι εύσωμο ή μικρόσωμο, αν έχει αλλεργικές ευαισθησίες, αν δαγκωθεί στο πόδι ή στο λαιμό και αν έχει γενικά καλή υγεία ή όχι. Η τοξίνη μπορεί να προκαλέσει πολύ γρήγορα οιδήματα, πόνο, ναυτία, αδυναμία, ζάλη, ρίγος με πυρετό, εφιδρώσεις και αιμορραγικές εκδηλώσεις, ταχυκαρδία, υπόταση, shock, πνευμονικό οίδημα και οξεία νεφρική ανεπάρκεια.

Αν σας δαγκώσει οχιά ή οποιοδήποτε φίδι, μην περπατήσετε και ακινητοποιείστε το τραυματισμένο άκρο, κρατώντας το σε θέση χαμηλότερη από το ύψος της καρδιάς σας. Το ΕΚΑΒ δεν συνιστά την ίσχαιμο περίδεση. Η σύσταση να δένουμε σφιχτά με έναν επίδεσμο ή ύφασμα το μέλος πιο ψηλά από το σημείο της πληγής, για να εμποδίσουμε τη διάχυση του δηλητηρίου, θεωρείται λανθασμένη. Κάποιος πρέπει να σας μεταφέρει άμεσα σε νοσοκομείο. Τηλεφωνήστε ταυτόχρονα στο Κέντρο Δηλητηριάσεων 210 77.93.777.