Μοχλός ανάπτυξης η αντισεισμική θωράκιση

του Δημήτρη Σκουτέρη  – 

«Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν» έλεγε ο Ιπποκράτης που κατάγονταν από το νησί της Κω. Η ρήση αυτή δεν έχει εφαρμογή μόνον στην Ιατρική, αλλά παντού. Ακόμα και στην αντισεισμική προστασία. Αν είχαν ελεγχθεί επαρκώς τα κτίρια δεν θα είχαμε νεκρούς και τραυματίες όταν γίνονται μεγάλοι σεισμοί. Η πρόσφατη σεισμική δόνηση στην Αττική μπορεί να ήταν μικρής ισχύος, αλλά μας υπενθυμίζει πως δεν πρέπει να εφησυχάζουμε.

Στην Ελλάδα, η οποία συγκεντρώνει πάνω από το 50% της σεισμικής ενέργειας όλης της Ευρώπης, η σεισμική θωράκιση των κτιρίων είναι εκ των ων ουκ άνευ. Τα μεγέθη είναι συγκλονιστικά:

• Το 80% των 4.000.000 κτιρίων της χώρας έχουν χτιστεί πριν το 1985, δηλαδή πριν τεθεί σε εφαρμογή ο σύγχρονος αντισεισμικός κανονισμός.
• Πλέον των μισών σχολικών μονάδων (από τις 14.500 περίπου) έχουν χτιστεί χωρίς ή με ελάχιστες αντισεισμικές προδιαγραφές, δεδομένου ότι οι 4.440 έχουν χτιστεί πριν από το 1959 και οι 3.880 έχουν χτιστεί πριν από το 1985.

Οι ασφαλείς  χώροι  κατοικίας, εργασίας, άθλησης, ψυχαγωγίας, εκπαίδευσης, εκτέλεσης των θρησκευτικών υποχρεώσεων, παροχής υπηρεσιών υγείας κλπ. είναι δικαίωμα του πολίτη και υποχρέωση της Πολιτείας. Η Πολιτεία δεν πρέπει να αρκείται στο να θεσπίζει (και ορθότατα) νέους αντισεισμικούς οργανισμούς. Πρέπει και να ασκεί έλεγχο στην στατική (και όχι μόνον) επάρκεια των κτιρίων. Κυρίως να παίρνει όλα τα απαραίτητα μέτρα αντισεισμικής τους θωράκισης.

Μη επιλέξιμη η δαπάνη

Για την ελληνική Πολιτεία και την ΕΕ η αντισεισμική προστασία και θωράκιση είναι μη επιλέξιμη δαπάνη. Αντίθετα, ως επιλέξιμες δαπάνες και αρκετά δημοφιλείς θεωρούνται (και πολύ ορθά) οι δαπάνες για την εξοικονόμηση ενέργειας (το γνωστό  «Εξοικονομώ Κατ’ Οίκον»). Με άλλα λόγια, επιδοτείται η παρέμβαση στα οικήματα που είναι χτισμένα ακόμα και πριν το 1985 (δηλαδή πριν τον αντισεισμικό οργανισμό), ώστε να επιτύχουμε τον μέγιστο επιτρεπόμενο συντελεστή θερμομόνωσης διαφόρων δομικών στοιχείων. Με την αντισεισμική του θωράκιση τι γίνεται;

Το περίεργο στην υπόθεση είναι ότι η ίδια η ΕΕ αναγνωρίζει ότι «έχει την υποχρέωση να συμβάλλει στα στα έργα ανοικοδόμησης και αποκατάστασης περιοχών, που πλήττονται από φυσικές καταστροφές (σεισμούς, πλημμύρες)». Το Συμβούλιο μάλιστα (26 Ιουνίου 2017) έχει εκδώσει σχετικό κανονισμό. Με βάση αυτόν τον κανονισμό παρέχεται αυξημένη στήριξη από την ΕΕ σε περιοχές που πλήττονται από τις φυσικές καταστροφές. Σχεδόν διπλασιάζεται η χρηματοδοτική στήριξη και από 50%, η ΕΕ θα αναλαμβάνει μελλοντικά έως και 95% των δαπανών.

Το διαθέσιμο ποσόν ως το 2020 αγγίζει τα 9,8 δισ. ευρώ και αντιπροσωπεύει το 5% του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), από το οποίο χρηματοδοτείται η παροχή αυτής της βοήθειας. Παρατίθεται μέρος του κανονισμού: «..Στο άρθρο 120 του κανονισμού (ΕΕ) υπ’ αριθμόν 1303/2013, προστίθεται η ακόλουθη παράγραφος:

«8. Στο πλαίσιο επιχειρησιακού προγράμματος μπορεί να καθοριστεί ξεχωριστός άξονας προτεραιοτήτων με ποσοστό συγχρηματοδότησης έως και 95 % για την υποστήριξη έργων που πληρούν όλες τις ακόλουθες απαιτήσεις:

α) τα έργα επιλέγονται από διαχειριστικές αρχές για την αντιμετώπιση μεγάλων ή τοπικών φυσικών καταστροφών όπως ορίζονται στο άρθρο 2 παράγραφοι 2 και 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2012/2002 του Συμβουλίου,

β) τα έργα στοχεύουν στην ανοικοδόμηση ως ανταπόκριση στη φυσική καταστροφή και

γ) τα έργα υποστηρίζονται στο πλαίσιο μιας επενδυτικής πολιτικής του ΕΤΠΑ…»

Ευκαιρία για την ανάπτυξη

Η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να μετατρέψει το μειονέκτημα του 50% της σεισμικής ενέργειας της Ευρώπης (που διαθέτει) σε πλεονέκτημα, σε αναπτυξιακή ευκαιρία. Τα 4.000.000 κτίρια για να θωρακιστούν αντισεισμικά θα απαιτήσουν σωρεία παρεμβάσεων. Τεχνικοί, μελετητές, και τα περί τα 80 επαγγέλματα που εμπλέκονται στο χώρο της οικοδομής θα βρουν πεδίο παραγωγικής απασχόλησης. Η Ελλάδα της κρίσης, της ανέχειας και της μιζέριας μπορεί να κάνει ένα βήμα για να ξαναμπεί στο χώρο της ανάπτυξης.

Απαιτείται όραμα, πολιτική βούληση, κεντρικός σχεδιασμός, αντιγραφειοκρατικές – fast track διαδικασίες αδειοδοτήσεων, ενεργοποίηση διαδικασιών ελέγχου από Περιφέρειες και Δήμους που θα διασφαλίζουν την συμμόρφωση στους περιβαλλοντικούς-αρχιτεκτονικούς όρους, συμμετοχή της κοινωνίας. Προϋπόθεση, να απαιτήσει η Ελλάδα (ίσως και σε συνεργασία με την Ιταλία) από την ΕΕ να θεωρούνται οι δαπάνες για την αντισεισμική θωράκιση ως επιλέξιμες.

Υπάρχουν σωρεία χρηματοδοτικών εργαλείων που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν. Από την χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ (μετά την αναγκαία αναδιάρθρωση) μέχρι το “ταμείο Γιούνκερ”. Το βασικότερο, όμως, όλων είναι ότι μέσω αυτής της διαδικασίας θα περιορίσουμε όχι μόνον τις όποιες υλικές ζημιές, αλλά κυρίως τις ανθρώπινες απώλειες από μελλοντικούς σεισμούς. Και να θυμόμαστε η ανθρώπινη ζωή, η ανθρώπινη ύπαρξη δεν αποτιμάται.